Ακρίβεια, πολυεθνικές, έλεγχος τιμών και… η «μπάλα στην εξέδρα»

Γενικές και ειδικές αιτίες της ακρίβειας

Για τις υψηλές ανατιμήσεις σε βασικά είδη (τρόφιμα, καύσιμα, οικιακά είδη κ.λπ.), που πλήττουν κυρίως τα λαϊκά στρώματα (μισθωτούς, συνταξιούχους, νέους κ.ά.), έχουν γραφτεί αρκετά τελευταία. Παράλληλα από απολογητές ολιγαρχικών συμφερόντων και της κυβέρνησης προβάλλονται διάφορες ερμηνείες ότι βασική αιτία, τάχα, είναι ο εισαγόμενος πληθωρισμός. Παρ’ ότι ισχύει σε μερικές περιπτώσεις, ωστόσο το κύριο πρόβλημα είναι η απουσία ελέγχου της ασυδοσίας πολυεθνικών και ολιγοπωλιακών συμφερόντων.

Σύμφωνα με τη θεωρία της αξίας, η τιμή ενός εμπορεύματος έχει ως βάση την αξία του (δηλ. τον μέσο κοινωνικά αναγκαίο χρόνο εργασίας για την παραγωγή του) που εκφράζεται στην αξιακή του σύνθεση: Δηλαδή αναγκαία μέσα παραγωγής (κόστος πρώτων υλών, φθορά μηχανημάτων κ.λπ.) + κόστος εργασίας + κέρδος. Με δεδομένο ότι το εργατικό κόστος-μισθοί αγκομαχούν να καλύψουν στοιχειωδώς την άνοδο των τιμών, οι ανατιμήσεις εμπορευμάτων γίνονται επί των μέσων παραγωγής και κυρίως στην ανεξέλεγκτη κερδοσκοπία από τους κατόχους κεφαλαίου, δηλ. τους ιδιοκτήτες μεγάλων κυρίως επιχειρήσεων (ολιγοπωλίων και πολυεθνικών ομίλων) που ελέγχουν την παραγωγή, τη διακίνηση και εμπορία εμπορευμάτων και υπηρεσιών.

Ειδικότερα οι πρακτικές επιβολής ολιγοπωλιακών τιμών συνδέονται με τις υπερ/υπο-τιμολογήσεις, την τεχνητή αύξηση του κόστους πρώτων υλών από τις θυγατρικές ενός ομίλου, τα διογκωμένα κόστη «τεχνογνωσίας», συσκευασίας, αποκλειστικών συμφωνιών πολυεθνικών και σούπερ μάρκετ στην τιμολόγηση ειδών κ.ά. Εκτός από τις ολιγοπωλιακές πρακτικές μόνιμης στρέβλωσης του ανταγωνισμού υπέρ των καρτέλ, παράγοντας αύξησης των τιμών είναι οι υψηλοί έμμεσοι φόροι κατανάλωσης, κυρίως ΦΠΑ, σε βασικά είδη και υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, καθώς και η πληθωριστική χρηματοδότηση αντιπαραγωγικών δαπανών (ρουσφετολογικές ρυθμίσεις οικονομικά ισχυρών, υπερβολική «πιστωτική επέκταση» τραπεζών που τροφοδοτεί τον πληθωρισμό και αύξηση των επιτοκίων δανεισμού για επιχειρήσεις, οι στρατιωτικές δαπάνες που δεν εξυπηρετούν την εθνική άμυνα, αλλά ΝΑΤΟϊκούς σχεδιασμούς κ.ά.). Γενικότερα, οι ασκούμενες νεοφιλελεύθερες πολιτικές που εξυπηρετούν τα συμφέροντα πολυεθνικών και ολιγαρχικών επιχειρηματικών ομίλων, είναι υπεύθυνες για την ακρίβεια, καθώς και οι πολιτικοί διαχειριστές αυτών των συμφερόντων, πρώτα και κύρια στις σημερινές συνθήκες η κυβέρνηση της Ν.Δ. με πρωθυπουργό τον Κυρ. Μητσοτάκη.

Κατά συνέπεια οι «αφορισμοί» κατά των ανατιμήσεων που επιβάλλουν οι πολυεθνικές και η απεύθυνση στην πρόεδρο της Κομισιόν να πάρει μέτρα, εκτός από κουτοπόνηρη αποποίηση ευθυνών, είναι και επί της ουσίας αφελής προσδοκία, εάν λάβουμε υπόψη ότι κατ’ επανάληψη στο παρελθόν έχουν τεθεί θέματα ελέγχου της ασυδοσίας των πολυεθνικών, τόσο στο πεδίο της ανατίμησης τροφίμων, όσο και στο πεδίο της φοροδιαφυγής-φοροαποφυγής κ.α., ενώ δόθηκαν αλλεπάλληλες υποσχέσεις οι οποίες… ξεχάστηκαν, δικαιώνοντας ότι οι κυρίαρχες ελίτ των Βρυξελών λειτουργούν σε όφελος των πολυεθνικών εταιρειών (σε συνεργασία με τους 12.653 μηχανισμούς «λόμπι» των ισχυρών επιχειρηματικών συμφερόντων) και όχι υπέρ των εργαζομένων και των λαών της Ε.Ε.!

Μπορεί να μπει φρένο στην ακρίβεια; Με ποια άμεσα μέτρα Η ακρίβεια, ιδιαίτερα στα τρόφιμα και άλλες βιοτικές ανάγκες, δεν είναι μοιραία, ούτε αναπόφευκτη. Για την αντιμετώπισή της χρειάζεται πρώτα απ’ όλα πολιτική βούληση και τέτοια δεν διαθέτει η κυβέρνηση, ούτε και όσοι πολιτικοί φορείς έχουν φανερό ή κρυφό «ευαγγέλιο» τη νεοφιλελεύθερη πολιτική. Το πρώτο μέτρο αντιμετώπισης της ακρίβειας είναι η ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης μισθών-συντάξεων για ανάσχεση της φτωχοποίησης! Το δεύτερο είναι η επιβολή ελέγχου σε όλα τα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας στον τομέα των τροφίμων, των καυσίμων, των τιμών ηλεκτρικού ρεύματος (με κατάργηση της ρήτρας αναπροσαρμογής) κ.ά. Παράλληλα μείωση ΦΠΑ και ειδικών φόρων κατανάλωσης και αύξηση της φορολογίας των υπερκερδών. Εφαρμογή συστηματικού ελέγχου τιμών, με ουσιαστική ενεργοποίηση και ενίσχυση της Επιτροπής Ανταγωνισμού και πάταξη της αισχροκέρδειας με επιβολή εφαρμόσιμων προστίμων για αθέμιτες πρακτικές ανταγωνισμού. Επιβολή πλαφόν κέρδους σε βασικά είδη διαβίωσης, αξιοποιώντας την εμπειρία της επιβολής μεικτού περιθωρίου κέρδους της περίπτωσης του «βρεφικού γάλακτος»!

Εκτός από τα άμεσα μέτρα ανάσχεσης της ακρίβειας και ανακούφισης της πίεσης των λαϊκών στρωμάτων, χρειάζονται γενικότερες αλλαγές στην ασκούμενη οικονομική πολιτική. Αποφασιστικό βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση είναι η ενεργοποίηση του λαϊκού παράγοντα και πρώτα απ’ όλα του συνδικαλιστικού κινήματος… (άραγε το προεδρείο της ΓΣΕΕ φιλοδοξεί να πάρει το… «νόμπελ αδράνειας» στο πρόβλημα της ακρίβειας και γενικότερα των κρίσιμων εργασιακών ζητημάτων;). Επίσης εκ μέρους των δυνάμεων της ριζοσπαστικής Αριστεράς χρειάζεται ευρύ μέτωπο συντονισμένης παρέμβασης κατά των ασκούμενων πολιτικών. Για τις λαϊκές δυνάμεις οι ευρωεκλογές είναι ευκαιρία μαζικής αποδοκιμασίας των εκφραστών της νεοφιλελεύθερης πολιτικής.

*Διδάκτορας Οικονομικών-ερευνητής