Δρ Γεράσιμος Α. Παπαδόπουλος
Σεισμολόγος, Επιστημονικός συνεργάτης ΕΕ και UNESCO
Αφορμή για το άρθρο αυτό αποτέλεσε η πρόσφατη προσωπική εμπειρία που είχα κατά τη διάρκεια επίσκεψής μου στη Ζάκυνθο για επιστημονικούς λόγους. Μεταξύ άλλων επισκέφθηκα και την περίφημη παραλία «Ναυάγιο» του νησιού.
Είναι γνωστό ότι αυτή η τοποθεσία αποτελεί πολυδιαφημισμένο αξιοθέατο γνωστό παγκοσμίως και γι’ αυτό προσελκύει το έντονο διεθνές τουριστικό ενδιαφέρον. Είναι επίσης γνωστό όμως ότι το συγκεκριμένο σημείο υπόκειται σε αυξημένη φυσική επικινδυνότητα, για το λόγο ότι ακριβώς πάνω από την παραλία ανυψώνονται σε ύψος περίπου 100 μ. κατακόρυφα επικρεμάμενα πρανή τα οποία είναι ιδιαιτέρως επιρρεπή σε καταπτώσεις και κατολισθήσεις. Τα κατολισθητικά φαινόμενα μπορεί να συμβούν μετά από σεισμική διέγερση αλλά και χωρίς σεισμό.
Δεν είναι μακρινό το συμβάν που έλαβε χώρα εκεί πριν από ακριβώς τέσσερα χρόνια, τον Σεπτέμβρη του 2018, όταν ξαφνικά συνέβη μαζική κατολίσθηση τμήματος του πρανούς χωρίς να συμβεί σεισμός. Εκείνη τη στιγμή η παραλία ήταν γεμάτη από επισκέπτες. Μεγάλες μάζες γαιών (χώματος) κατέρρευσαν αιφνιδίως στην παραλία τραυματίζοντας μερικά άτομα τα οποία εκ θαύματος δεν σκοτώθηκαν. Ένα άλλο μέρος των γαιών έπεσε στη θάλασσα προκαλώντας αμέσως ένα πολύ τοπικό αλλά ισχυρό τσουνάμι που πλημμύρισε με μεγάλη ταχύτητα την παραλία. Οι επισκέπτες έτρεχαν αλλόφρονες να διασωθούν. Το συμβάν αυτό είναι καταγεγραμμένο σε videos τα οποία είναι εύκολο να βρεθούν στο διαδίκτυο.
Κατά την πρόσφατη επίσκεψή μου διαπίστωσα, με αρνητική έκπληξη, ότι στην παραλία «Ναυάγιο» κατέφθαναν μεγάλα και μικρά σκάφη και αποβίβαζαν συνεχώς επισκέπτες. Οι επισκέπτες ανέρχονταν σε μερικές εκατοντάδες πάνω σε όλα τα σημεία της μικρής παραλίας. Ακόμη και ακριβώς κάτω από το σημείο της κατολίσθησης του 2018 βρισκόντουσαν πολλά άτομα. Αναλογίστηκα τις τραγικές συνέπειες που θα μπορούσε να έχει η επανάληψη ενός συμβάντος παρόμοιου με εκείνο που παρατηρήθηκε το 2018. Αναλογίστηκα πολύ περισσότερο το τι μπορεί να συμβεί αν γίνει ένας ισχυρός σεισμός, γνωρίζοντας ότι η περιοχή έχει την υψηλότερη σεισμικότητα σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο.
Τα παραπάνω ανέφερα πολύ περιληπτικά σε σύντομη ανάρτησή μου σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Η ανταπόκριση ήταν πολύ μεγάλη, δείχνοντας την ευαισθησία του κόσμου στα θέματα προστασίας. Εξίσου μεγάλο υπήρξε το ενδιαφέρον των ΜΜΕ. Η Επιτροπή διαχείρισης της παραλίας «Ναυάγιο», που έχει συγκροτηθεί στο Υπουργείο Τουρισμού, με ανακοίνωσή της υπενθύμισε ότι το 2019, μετά το συμβάν του 2018, αποφασίστηκε η λήψη μέτρων προστασίας, τα οποία όμως δεν τηρούνται.
Το κύριο μέλημα των επιστημόνων είναι να επισημαίνουμε τους κινδύνους.
Κύριο μέλημα των φορέων της πολιτείας (υπουργείων, περιφερειών, δήμων) είναι να φροντίζουν για την εφαρμογή των αποφάσεων και των μέτρων προστασίας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση υπάρχουν πλέον δύο λύσεις. Η πρώτη θα μπορούσε να είναι η πλήρης απαγόρευση της καθόδου και παραμονής στην παραλία χωρίς να αποκλειστεί η από θαλάσσης προσέγγιση με σκάφη. Αν οι αρμόδιοι φορείς θέλουν να αποφύγουν μια τέτοια λύση, τότε θα πρέπει να προχωρήσουν άμεσα σε ενδελεχή εκτίμηση των πολλαπλών κινδύνων που ενυπάρχουν στη συγκεκριμένη παραλία, να αποφασιστούν μέτρα πολύ πιο συγκεκριμένα εκείνων του 2019 και να εξασφαλιστεί η συνεχής και πιστή τήρησή τους.
Αλλά δεν είναι μόνο η παραλία «Ναυάγιο» της Ζακύνθου. Παρόμοιες καταστάσεις ισχύουν και για άλλες γνωστές παραλίες με μεγάλη επισκεψιμότητα, όπως το Πόρτο Κατσίκι και οι Εγκρεμνοί στη Λευκάδα και η παραλία Μύρτος στην Κεφαλονιά. Στην τελευταία συνέβησαν μεγάλες κατολισθήσεις με τους σεισμούς του 2014 οι οποίοι, ευτυχώς, έγιναν κατά τη χειμερινή περίοδο (Ιανουάριος-Φεβρουάριος) όταν η παραλία ήταν έρημη.
Το κεφάλαιο «Τουρισμός και Προστασία» είναι τεράστιο. Αφορά σε υγειονομικά θέματα, όπως η πρόσφατη πανδημία, αλλά και θέματα προστασίας από φυσικούς και άλλους κινδύνους. Επέλεξα να θίξω το θέμα με το παράδειγμα της παραλίας «Ναυάγιο» της Ζακύνθου γιατί πρόκειται για μια πασίγνωστη και εμβληματική περίπτωση. Το θέμα όμως είναι γενικότερο και έτσι πρέπει να αντιμετωπιστεί από τους αρμόδιους φορείς.
