Δυο ήρωες χαμένοι στη σκόνη του χρόνου. Τα ονόματά τους Γεώργιος Κωτούλας και Ηλίας Καζάκος· ήταν αξιωματικοί του Λιμενικού. Και οι δυο, ήρωες που έδρασαν στην περίοδο της Κατοχής στην Ελλάδα. Ποιος τους θυμάται; Δύσκολοι καιροί για να παραμένουν ζωντανοί οι ήρωες στον τόπο μας· έστω και στη μνήμη…
Ο Κωτούλας κι’ ο Καζάκος συντόνιζαν τη φυγάδευση Ελλήνων, αλλά και Βρετανών στη Μέση Ανατολή· κάποτε η δράση τους αποκαλύφθηκε. Οι δυο αξιωματικοί του Λιμενικού προσπάθησαν να διαφύγουν από τον Πειραιά με καΐκι· οι Γερμανοί τους πρόλαβαν: τους συνέλαβαν και τους φυλάκισαν. Στις 5 Ιουνίου του 1942 εκτελέστηκαν στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής.
Ο Γεώργιος Κωτούλας είχε γεννηθεί το 1906 στην Καρδίτσα και κατατάχθηκε στο Λιμενικό Σώμα το 1927· το 1935 προήχθη σε υποπλοίαρχο. Ο Καζάκος ήταν έναν χρόνο μεγαλύτερος: είχε γεννηθεί το 1905 στις Άνω Μπουτίνες Μεσολογγίου και κατατάχθηκε στη σχολή Ναυτικών Δοκίμων απ’ όπου αποφοίτησε το 1929. Το 1939 τοποθετήθηκε λιμενάρχης Μυτιλήνης, φέροντας τον βαθμό του υποπλοιάρχου.
Με την εισβολή των Γερμανών στην Ελλάδα, ο Καζάκος συγκρότησε οργάνωση, που δραστηριοποιήθηκε στη φυγάδευση αντιστασιακών στη Μέση Ανατολή. Γρήγορα συντάχτηκε πλάι του και ο Κωτούλας. Υπολογίζεται ότι πάνω από 1000 άνθρωποι φυγαδεύτηκαν από το δίκτυο του Καζάκου.
Έλληνες του πρόδωσαν!
Η Γκεστάπο, όταν πληροφορήθηκε από συνεργάτες της τη δράση των δύο Λιμενικών τους «έβαλε στο μάτι». Οι αξιωματικοί, κατάλαβαν ότι οι Γερμανοί τους είχαν πλησιάσει· φοβούμενοι για την ζωή τους αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την Ελλάδα. Το βράδυ της 1ης Απριλίου του 1942, το καΐκι «Άγιος Ιωάννης» απέπλευσε από το Πασαλιμάνι με προορισμό την Αίγυπτο. Το ταξίδι δεν κράτησε πολύ· έξω από τις βραχονησίδες Φλέβες απέναντι από τη Βουλιαγμένη, το καΐκι εντοπίστηκε από γερμανικό περιπολικό. Οι επιβαίνοντες υποχρεώθηκαν δια των όπλων να επιστρέψουν στο Πασαλιμάνι. Την απόπειρα διαφυγής είχαν καταδώσει στους Ναζί τρεις έλληνες συνεργάτες τους, που εργάζονταν στο λιμάνι. Όλοι οι επίδοξοι φυγάδες συνελήφθησαν και σύρθηκαν στις φυλακές Αβέρωφ.
Ο Κωτούλας κι ο Καζάκος, παρά τα βασανιστήρια στα οποία υποβλήθηκαν, προκειμένου να αποκαλύψουν συνεργούς τους, δεν υπέκυψαν· μεταφέρθηκαν στις φυλακές Βουλιαγμένης και τους ανακοινώθηκε ότι εθεωρούντο «όμηροι», κάτι που σήμαινε ότι σε περίπτωση σαμποτάζ θα εκτελούντο ως αντίποινα.
Την 4η Ιουνίου του 1942 σημειώθηκε σαμποτάζ στο Μενίδι. Την επομένη, στις 5 Ιουνίου ο Κωτούλας με τον Καζάκο στάθηκαν μπροστά στα πολυβόλα του εκτελεστικού αποσπάσματος στο σκοπευτήριο Καισαριανής. Πλάι στους Κωτούλα και Καζάκο στάθηκαν ακόμα έξι: οι Μιχάλης Ακύλας επισμηναγός, Δημήτρης Γιαγκουδάκης και Παναγιώτης Δημαράς ναυτικοί, Λευτέρης Κιοσσές και Νίκος Μοσχόπουλος φοιτητές (εκτελέστηκαν γιατί εξέδιδαν και διένεμαν την παράνομη αντιστασιακή εφημερίδα «Φωνή των Σκλάβων») και ο Γιώργος Αναγνωστόπουλος εργάτης.
Με το όνομα της γλυκιάς Ελλάδας στα χείλη
Το τελευταίο βράδυ της ζωής του, ο Γιώργος Κωτούλας έγραψε προς το μεγαλύτερο αδερφό του Κώστα: «Αγαπητέ Κώστα,
Πεθαίνω με το όνομα της γλυκιάς Ελλάδας στα χείλη. Η τύχη με κυνήγησε τα τελευταία χρόνια, την ευχαριστώ όμως που μου έδωσε την ευκαιρία να προσφέρω τη ζωή μου για την Πατρίδα, την οποία οραματίζομαι μεγάλη. Εκφράζω προς τους προσφιλέστατους μου γονείς την ευγνωμοσύνη μου για τη στοργή με την οποία με ανέθρεψαν. Πρέπει να παρηγορηθούν για το θάνατο μου… Εις τα αγαπητά μου ξαδερφάκια Μήτσο και Νίκο κληροδοτώ την αγάπη για την Πατρίδα. Ζητώ απ’ όλους συγχώρεση για όσες φορές σας επίκρανα. Τις τελευταίες στιγμές της ζωής μου σκέπτομαι μαζί με σας και τους καλούς μου φίλους, τους οποίους ασπάζομαι. Είμαστε στο κελί χέρι χέρι με τον Ηλία. Σας φιλώ όλους χίλιες φορές! Γεώργιος Γρηγ. Κωτούλας Φυλακές Αβέρωφ, Πέμπτη, 4 Ιουνίου 1942, ώρα 10 μ.μ.»
Μετά την απελευθέρωση απονεμήθηκε ο βαθμός τους Πλωτάρχη στους δύο ήρωες του Λιμενικού Σώματος. Έξω από το Λιμεναρχείο Μυτιλήνης υπάρχει η προτομή του Καζάκου. Προς τιμήν του Κωτούλα, δόθηκε το όνομα του στο πρώτο Κέντρο Εκπαίδευσης Λιμενικού, στο οποίο και αναγέρθηκε η προτομή του.
Στις μέρες μας, ευτυχώς, η ανάγκη για ήρωες εκλείπει· περισσεύουν, άλλωστε, οι «εθνοσωτήρες»…
