Γράφει ο
ΛΑΛΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
ΑΝΘΥΠΑΣΠΙΣΤΗΣ ΛΙΜΕΝΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
ΑΠΟΦΟΙΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ
ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ
Σήμερα Κυριακή 25 Σεπτεμβρίου, από τις 8:00 το πρωί ώρα Ελλάδας, έχουν ανοίξει οι κάλπες για τις ίσως πιο κρίσιμες εκλογές των τελευταίων χρόνων στην Ιταλία. Θα παραμείνουν ανοιχτές ως τις 00:00 τα μεσάνυχτα. Με έντονο ενδιαφέρον αλλά και ταυτόχρονα ανησυχία, οι Βρυξέλλες αναμένουν τις εξελίξεις και το αποτέλεσμα. Η παραίτηση Ντράγκι τον Ιούλιο, ήρθε να ταράξει τα νερά και να βάλει σε περιπέτειες όχι μόνο την Ιταλία αλλά και την Ευρώπη γενικότερα, σε μια κρίσιμη περίοδο για την πορεία της ευρωπαϊκής ιδέας, που δοκιμάζεται από ζητήματα όπως το ουκρανικό, η κρίση του ενεργειακού και ο πληθωρισμός. Σε αυτή τη συγκυρία, η Ιταλία αναμένει μέσα από το αποτέλεσμα των εκλογών, να αποκτήσει μία ισχυρή και σταθερή κυβέρνηση, που θα την οδηγήσει σε ασφαλή μονοπάτια, μέσα σε ένα άκρως ρευστό και επισφαλές διεθνές περιβάλλον. Δεν είναι άλλωστε λίγα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ιταλία, ως η τρίτη ισχυρότερη οικονομία της Ευρώπης και έχοντας στις πλάτες της ένα χρέος πάνω από 150% του ΑΕΠ της.
Αυτό που ανησυχεί όμως τις Βρυξέλλες περισσότερο, είναι η διαφαινόμενη επικράτηση του κόμματος Fratelli d΄ Italia, της τέως δημοσιογράφου Τζόρτζια Μελόνι. Η Μελόνι ένωσε τις δυνάμεις της με τον Σαλβίνι και τον Μπερλουσκόνι και όπως όλα δείχνουν, αν τελικά επικρατήσει, οι Βρυξέλλες θα έχουν μπροστά τους μια νέα Ιταλία, με πινελιές ακροδεξιάς και ευρωσκεπτικισμού. Αυτός ο συνδυασμός τρομάζει τις Βρυξέλλες και έρχεται ίσως να θυμίσει στους Ευρωπαίους το πρόσφατο τραύμα του Brexit. Τελικά, πόσο δίκιο έχουν να φοβούνται οι Βρυξέλλες μπροστά σε αυτή τη νέα πολιτική προοπτική της Ιταλίας; Βρίσκεται άραγε το ευρωπαϊκό ΄΄οικοδόμημα΄΄ στα σχοινιά;
Στην ιστορία, το αποτέλεσμα κρίνεται από μια σειρά περιστατικών, τα οποία ως ντόμινο δημιουργούν τις εξελίξεις και τέλος το ίδιο το αποτέλεσμα, το οποίο καλείται ιστορικό γεγονός. Τα περιστατικά αυτά, πολλές φορές συνδέονται μεταξύ τους είτε φανερά και άμεσα είτε τελείως ανέλπιστα και τυχαία. Σε όλα αυτά δε, θα πρέπει να προσθέσουμε και τη δύναμη της παράδοσης, η οποία δημιουργεί στο μυαλό μας κατά την ερμηνεία ενός γεγονότος, την έννοια της ιστορικής επανάληψης.
Η Ιταλία μετά την ενοποίησή της ως κράτος από τον Καβούρ τον 19ο αιώνα, αποτελεί μία ισχυρή αλλά ταυτόχρονα πολυδιάστατη και πολυφωνική πολιτική οντότητα. Η πολιτική ιστορία της Ιταλίας με το πέρασμα του χρόνου, αντανακλά ένα πλήθος πολιτικών τάσεων με διαφορετικούς προσανατολισμούς αλλά πολύ σημαντικότερα με διαφορετικές αντιλήψεις σε θέματα θεσμών, κράτους και ευρωπαϊκής ιδέας. Οι περίοδοι πολιτικής αστάθειας της Ιταλίας άλλωστε είναι ένα συχνό και διαχρονικό φαινόμενο για τη χώρα και είναι το αποτέλεσμα όλων των παραπάνω. Οι συχνές λοιπόν περίοδοι πολιτικής αστάθειας, ο πολιτικός πολυκερματισμός και οι διαφορετικοί προσανατολισμοί δημιουργούν το στοιχείο που προανέφερα ως παράδοση κατά μία έννοια. Με άλλα λόγια, οι Βρυξέλλες δεν έχουν κατανοήσει ή κάνουν πως δεν κατανοούν, ότι ναι μεν η Ιταλία είναι ένα σύγχρονο και ισχυρό ευρωπαϊκό κράτος αλλά η πολιτική δομή της χώρας εξακολουθεί να βασίζεται εν μέρει κάποιες φορές στη φιλοσοφία της πόλης- κράτους. Ένα παράδειγμα είναι το χάσμα Βορρά – Νότου, καθώς και ο τρόπος εκπροσώπησης των περιφερειών στο ιταλικό κοινοβούλιο. Επομένως η Ε.Ε δεν θα πρέπει να προσπεράσει κατά την ερμηνεία που κάνει για τις εκλογές αυτές την έννοια και τη σημασία της ιταλικής παράδοσης.
Από την άλλη μεριά, η Ε.Ε βρίσκεται ίσως στη χειρότερη της ιστορική φάση από την αρχή της δημιουργίας της. Η περίοδος της γερμανικής ηγεμονίας, με την πολιτική της οικονομικής λιτότητας και τη στοχοποίηση του ευρωπαϊκού Νότου δημιούργησε και γιγάντωσε τον ΄΄ευρω-σκεπτικισμό΄΄, ο οποίος κατάφερε και ρίζωσε στη συνείδηση μεγάλης μερίδας του μέσου Νότιο-ευρωπαίου πολίτη.
Έπειτα ακολούθησε το BREXIT, το οποίο μπορεί να έβλαψε περισσότερο το Ηνωμένο Βασίλειο και λιγότερο τη δομή και τη λειτουργία της Ε.Ε αλλά ήταν αναμφίβολα μια άκρως συμβολική και κομβική ιστορική εξέλιξη για την ευρωπαϊκή ιδέα. Για την Ε.Ε θεωρώ ότι ήταν μία ήττα αξιών και συμβολισμών και τίποτα παραπάνω. Το BREXIT ως πολιτική έκφραση των ευρωσκεπτικιστών της Αγγλίας, έδειξε ουσιαστικά ότι υπάρχει και ο άλλος δρόμος πέραν της κοινής ευρωπαϊκής πορείας. Τώρα αν η επιλογή ήταν σωστή ή όχι θα το δείξει η ιστορία, προς το παρόν στη Μεγάλη Βρετανία μιλάει η γιγάντωση του χρέους και οι εμπορικοί – οικονομικοί περιορισμοί στις συνδιαλλαγές με την Ε.Ε.. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν τέθηκαν οι βάσεις για τη διάσπαση της ευρωπαϊκής ενότητας. Σήμερα λοιπόν η Ε.Ε βλέπει και φοβάται ότι οι εκλογές στην Ιταλία, ίσως φέρουν ανακατατάξεις και συζητήσεις για τον άλλο δρόμο τύπου BREXIT. Ίσως η Ε.Ε φοβάται ότι μια πιθανή κυβέρνηση του κόμματος Fratelli d΄ Italia, μπορεί να φέρει στην επιφάνεια ανεπιθύμητες και τραυματικές για την ευρωπαϊκή ιδέα συζητήσεις.
Τέλος, ο πόλεμος της Ουκρανίας και το σκληρό πόκερ με τον Πούτιν, έδειξαν ότι η Ε.Ε από ρυθμιστής μετατράπηκε σε σάκο του μποξ μεταξύ Ρωσίας και Αμερικής ή αλλιώς ένα πεδίο εκτόνωσης. 70 χρόνια μετά, επαληθεύτηκαν τα λεγόμενα του Αμερικανού στρατιωτικού και πολιτικού Αϊζενχάουερ, που απορούσε σχετικά με το ποιόν πρέπει να πάρει τηλέφωνο για να μιλήσει με την ηγεσία της Ευρώπης. Με άλλα λόγια, το ουκρανικό ζήτημα και η διαχείριση της εξωτερικής πολιτικής με τη Ρωσία ανέδειξαν το παραδοσιακό έλλειμα ισχυρής και συμπαγούς πολιτικής ηγεσίας στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Οι σημερινές εκλογές λοιπόν στην Ιταλία είναι αναμφίβολα ένα πολύ σημαντικό γεγονός για το μέλλον όχι μόνο της Ιταλίας αλλά και της Ε.Ε.. Σε περίπτωση νίκης του κόμματος Fratelli d΄ Italia, υπάρχουν δύο προοπτικές. Είτε θα έχουν την τύχη του Πέπε Γκρίλο και θα οδηγηθεί η χώρα σε νέα περίοδο ακυβερνησίας κάτι που θα προτιμούσε η Ε.Ε από το να τους δει αυτοδύναμη κυβέρνηση είτε οι Βρυξέλλες θα πέσουν στα ηρεμιστικά χάπια. Όλα δείχνουν μέχρι τώρα πως οι Βρυξέλλες θα έχουν μία δύσκολη νύχτα. Σε περίπτωση αυτοδύναμης κυβέρνησης από τους Fratelli d΄ Italia, η Ε.Ε γνωρίζει ότι η Ιταλία δεν είναι σαν την Ελλάδα του 2015. Η Ιταλία ως ιδρυτικό μέλος της Ε.Ε, με την τρίτη δυνατότερη οικονομία και την μεγάλη βιομηχανική παραγωγή, έχει τη δύναμη να αποχωρήσει ανά πάσα ώρα και στιγμή και αυτός είναι ο μεγάλος φόβος της Ευρώπης. Στη φαινομενική λοιπόν ευρωπαϊκή ενότητα, η Ιταλία θα είναι αυτή που είτε θα αφυπνίσει τις Βρυξέλλες και θα ισχυροποιηθεί το ευρωπαϊκό οικοδόμημα είτε στη χειρότερη θα μας κουνήσει το μαντήλι.
Υπομονή λοιπόν μέχρι αύριο….
ΛΙΜΕΝΙΚΑ ΝΕΑ
