Η ελληνόκτητη ναυτιλία ως γεωπολιτικό πλεονέκτημα

της Τζελίνας Χαρλαύτη*

Ένα βασικό «χαρτί» που δεν χρησιμοποιεί η Ελλάδα, τουλάχιστον στον διεθνή και εσωτερικό δημόσιο πολιτικό λόγο, είναι η πρωτιά της στις θάλασσες του κόσμου. Πότε ακούμε πόσο χρήσιμοι είμαστε στην Ευρώπη εκτός από το να «λιάζουμε» τους Βορειοευρωπαίους τουρίστες στις παραλίες μας; Ποιος μεταφέρει το φυσικό αέριο στα ευρωπαϊκά λιμάνια με τα ειδικά πλοία LNG για να μην εξαρτάται Ευρώπη από τη Ρωσία; Ποιος μεταφέρει το πετρέλαιο με τα δεξαμενόπλοια VLCC τα σιδηρομεταλλεύματα και το κάρβουνο τα σιτηρά στα εργοστάσια και τα νοικοκυριά της Ευρώπης;

Οι Έλληνες κατέχουν το 58% του στόλου της Ε.Ε. (στοιχεία ΟΟΣΑ 2022). Και ακόμα πιο σημαντικό. Οι Έλληνες κατέχουν τον μεγαλύτερο στόλο του κόσμου. Τα σχεδόν 5.000 ελληνόκτητα πλοία που οργώνουν τους ωκεανούς είναι 400 εκατ. τόνων νεκρού βάρους και αποτελούν το 18% του παγκόσμιου στόλου. Διά θαλάσσης μεταφέρεται ο συντριπτικός όγκος φορτίων (το 95%) στον πλανήτη.Όποιος έχει μεγάλο στόλο έχει ένα μεγάλο συγκριτικό γεωπολιτικό πλεονέκτημα. Η ναυτιλία αποτελεί ένα κεντρικό γεωπολιτικό «όπλο». Οι θαλάσσιες μεταφορές έχουν διττό ρόλο: εμπορικό και πολεμικό. Ο εμπορικός στόλος είναι «αρτηρία» του πολέμου. Χωρίς προμήθειες και πολεμοφόδια πόλεμος δεν κερδίζεται. Τσώρτσιλ όταν κήρυξε τη «μάχη του Ατλαντικού» στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, εννοούσε τη μάχη της διαρκούς ροής υλικού από τις ΗΠΑ στην Αγγλία με τον εμπορικό στόλο να αποτελεί κεντρικό αρωγό των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Γνώριζε πως Βρετανία είχε γίνει υπερδύναμη με τον τεράστιο στόλο της, τον μεγαλύτερο στον κόσμο και ότι αυτός θα έσωζε και αυτήν και την Ευρώπη.

Το είχε πει αιώνες πριν ο Sir Walter Raleigh, πολιτική προσωπικότητα, έμπορος και θαλασσοπόρος της Ελισαβετιανής εποχής: «Όποιος είναι κυρίαρχος στις θάλασσες, ελέγχει τους παγκόσμιoυς εμπορικούς δρόμους. Όποιος κυριαρχεί στους εμπορικούς δρόμους, κυριαρχεί στο εμπόριο. Και όποιος κυριαρχεί στο εμπόριο εξουσιάζει τα πλούτη του κόσμου και επομένως τον κόσμο όλο». Η διαδοχή της Μεγάλης Βρετανίας από τις ΗΠΑ στην πολιτική ηγεσία του κόσμου μετά το 1945, εγκαινίασε μια νέα εποχή στην παγκόσμια ναυτιλία. Οι ΗΠΑ δεν ήταν ισχυρή ναυτιλιακή δύναμη όπως ήταν Μ. Βρετανία το πρώτο μισό του 20ού αι. Επομένως η άνοδος της ηγεμονίας της Αμερικής δεν εκφράστηκε μέσα από την αντικατάσταση των ευρωπαϊκών στόλων από πλοία με αμερικανική σημαία στους ωκεανούς, αλλά με τη δημιουργία ενός συστήματος το οποίο ταυτόχρονα προωθούσε την ανάπτυξη των ευρωπαϊκών εμπορικών στόλων και εξασφάλιζε τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Αυτό εκμεταλλεύτηκαν και αξιοποίησαν οι Έλληνες εφοπλιστές.

Το σύστημα αυτό στηρίζεται στην επινόηση ενός βασικού εργαλείου της λειτουργίας της ναυτιλίας στη σύγχρονη εποχή: Τις σημαίες ευκαιρίας, όπως τις αποκαλούσαν στο δεύτερο μισό του 20ού αι. και σήμερα αποκαλούν «ανοικτά νηολόγια». Αυτά είναι χρήση σημαιών ασθενέστερων οικονομικά μικρών κρατών που μπορούσε να ελέγχει Αμερική. Έχουν διττή γεωπολιτική σημασία. Αφενός εξασφαλίζουν ένα οικονομικό καταφύγιο, δηλαδή μειωμένη φορολογία και φθηνές μεταφορές για τις μεγάλες αμερικανικές εταιρείες όπως οι πετρελαϊκές, αλλά και ευελιξία για κινήσεις πέραν των κρατικών ρυθμίσεων σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον. Αφετέρου, σε περίπτωση πολέμου που χρειάζεται επίταξη του εμπορικού στόλου, το αμερικανικό ναυτικό θα επιτάξει όλα τα πλοία υπό τις σημαίες των κρατών του Παναμά και της Λιβερίας που θα γίνουν οι άμεσοι σύμμαχοι των ΗΠΑ.

Σήμερα περισσότερος από τον μισό στόλο του πλανήτη ταξιδεύει υπό σημαίες ανοικτών νηολογίων, με τις σημαίες του Παναμά και της Λιβερίας να βρίσκονται στην κορυφή. Έλληνες, Νορβηγοί, Αμερικανοί, Βρετανοί, Σουηδοί, Δανοί, Γερμανοί, Ιάπωνες κ.ά. χρησιμοποιούν κατά κόρον όχι την εθνική τους σημαία, αλλά τις σημαίες ανοικτών νηολογίων. Οι Έλληνες εφοπλιστές υπήρξαν πρωτεργάτες στη χρήση αυτών των σημαιών πολύ νωρίτερα από ό,τι οι κυριότεροι Ευρωπαίοι Ασιάτες ανταγωνιστές τους, με το ελληνικό κράτος να τους δίνει την ελευθερία χρήσης της ελληνικής σημαίας και των ξένων σημαιών με το Ν.Δ. 2687/1953. Με αυτόν τον τρόπο ο ελληνόκτητος στόλος (δηλαδή ο στόλος που κατέχουν οι Έλληνες υπό οποιαδήποτε σημαία) έγινε ο κύριος θαλάσσιος μεταφορέας των ΗΠΑ, της μεταπολεμικής οικονομικής δύναμης του κόσμου, της ΕΣΣΔ και της Κίνας, αλλά και της Ρωσίας σήμερα, και όχι μόνο.

Εμείς οι Έλληνες έχουμε τεράστιο στόλο. Και αυτό αποτελεί μεγάλο γεωπολιτικό πλεονέκτημα δικό μας, της Ευρώπης, αλλά και της Δύσης. Καλό είναι να το κεφαλαιοποιήσουμε περισσότερο στον διεθνή πολιτικό μας λόγο.

 

*Η Τζελίνα Χαρλαύτη είναι διευθύντρια του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών-ΙΤΕ, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Κρήτης

Share:

Facebook
Twitter
WhatsApp
Email

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Τα Bulk Carriers των Ελλήνων»: Η νέα θεματική έκθεση της Isalos.net

Η Isalos.net παρουσιάζει τη θεματική έκθεση «Τα Bulk Carriers των Ελλήνων: Ηγέτες της παγκόσμιας ανάπτυξης». Η εν λόγω έκθεση επιχειρεί να παρουσιάσει στο ευρύ κοινό σημασία του συγκεκριμένου τύπου πλοίου για το παγκόσμιο εμπόριο αλλά και την πρωταγωνιστική πορεία της

Ερώτηση ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ:«Όχι στις επικείμενες αλλαγές στην ακτοπλοϊκή σύνδεση της Λήμνου»

Με πρωτοβουλία του Τομεάρχη Υποδομών & Μεταφορών, Ναυτιλίας & Νησιωτικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Αλέξανδρου Μεϊκόπουλου, 14 Βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ κατέθεσαν Ερώτηση στη Βουλή για την δρομολογούμενη αντικατάσταση των τριών εβδομαδιαίων συνδέσεων της Λήμνου με το λιμάνι της Καβάλας, με δυο

Ένωση Προσωπικού Λιμενικού Σώματος Κεντρικής Ελλάδας : Διήμερο αγάπης για την ΦΛΟΓΑ

Η ΦΛΟΓΑ, ο Σύλλογος Γονέων Παιδιών με Νεοπλασματική Ασθένεια με την βοήθεια του γυμναστηρίου  GRE.A.T. και της Ένωσης Προσωπικού Λιμενικού Σώματος Κεντρικής Ελλάδας, για ακόμη μια φορά και με αφορμή την παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου παιδικής ηλικίας δίνουν ηχηρό

Οι Συμφωνίες που «όπλισαν» τους Τούρκους για να εισβάλλουν το 1974 στην Κύπρο υπογράφτηκαν 15 χρόνια πριν

Δυο Συμφωνίες εκμεταλλεύτηκαν οι Τούρκοι για να δικαιολογήσουν την εισβολή στην Κύπρο το 1974.   Ήταν μια μέρα σαν σήμερα, 11 Φεβρουαρίου του 1959, όταν η Ελλάδα με την Τουρκία υπέγραψαν τη Συμφωνία της Ζυρίχης (στο ξενοδοχείο Ντόλτερ) με την οποία (οκτώ ημέρες μετά θα υπέγραφαν και

Μετάβαση στο περιεχόμενο