Μετάφραση-απόδοση κειμένου: «ΛΙΜΕΝΙΚΑ ΝΕΑ»
Με περίπου €100 εκατομμύρια του ετήσιου προϋπολογισμού του να προορίζονται αποκλειστικά για επιστροφές, ο ενωσιακός Οργανισμός διαχείρισης συνόρων συνέδραμε από την αρχή του 2024 τα κράτη μέλη της ΕΕ να απελάσουν μέχρι αρχές Σεπτέμβρη πάνω από 37.000 ανθρώπους. Πέρσι, για όλο το 12μηνο ο αριθμός απελάσεων έφτασε τις 38.000.
Ο Εκτελεστικός Διευθυντής του Frontex κ. Hans Leijtens, ανέφερε πρόσφατα σε Ευρωβουλευτές ότι συνολικά η Ευρώπη κατάφερε να απελάσει μόλις το 22% όσων τα αιτήματα ασύλου απορρίφθηκαν.
Πρόκειται για ποσοστό που η ΕΕ κοπίασε να αυξήσει υπό το φως της ανόδου του αντιμεταναστευτικού ρεύματος που ενισχύεται από την αύξηση της δημοφιλίας ακροδεξιών κομμάτων στη Γερμανία, τη Γαλλία και αλλού όπως στις Κάτω Χώρες και την Ουγγαρία όπου ανακοινώνουν περίεργα σχέδια εξαίρεσής τους από τους ενωσιακούς κανόνες ασύλου.
Πολύ περισσότεροι έφυγαν από την ΕΕ χωρίς τη βοήθεια του Frontex. Σύμφωνα με τη στατιστική υπηρεσία της ΕΕ Eurostat, μόλις πάνω από 93.000 πρόσωπα που έλαβαν εντολή πέρσι επεστράφησαν στις χώρες καταγωγής. Το 2019, πριν την πανδημία Covid, ο αριθμός τους ήταν 140.000.
Έκτοτε, η Γερμανία επέβαλε ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα για να περιορίσει της παράτυπες αφίξεις, ενόσω η ΕΕ συνεχίζει να ενισχύει τα συνοριακά εμπόδια και να απειλεί με κατάργηση χορήγησης προξενικών θεωρήσεων, προκειμένου οι τρίτες χώρες να επανεισδεχθούν τους υπηκόους τους, και ταυτοχρόνως, διακόπτοντας τις συμφωνίες ανταλλαγής μεταναστών με ρευστό (cash-for-migrant deals) με αυταρχικά καθεστώτα.
Επίσης, η ΕΕ επιδιώκει να βρει τρόπους χρησιμοποίησης της διεθνούς αναπτυξιακής βοήθειας και του εμπορίου ως μέσο άσκησης πίεσης για αποδοχή επιστρεφόμενων προσώπων, μια πρωτοβουλία με εμπνευστή της την κα Ylva Johansson, την απερχόμενη Επίτροπο μετανάστευσης της Ε. Επιτροπής. Ο δεξιός κυβερνητικός συνασπισμός της Σουηδίας ανακοίνωσε από το 2026 πληρωμές ως και €30.000 σε μετανάστες, εάν συμφωνήσουν να επιστρέψουν στις πατρίδες τους.
Ανεξάρτητα από το διακύβευμα, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της φαίνονται όλο και πιο απεγνωσμένα να επιστρέψουν μετανάστες στα σπίτια τους, ενώ παράλληλα εποφθαλμιούν να αντιγράψουν συμφωνίες σαν αυτή της Ιταλίας με την Αλβανία που καθυστερεί η εφαρμογή της αλλά αφορά τη μεταφορά θαλάσσιων ναυαγών στην Αλβανία.
Τον Μάιο, 15 κράτη μέλη ΕΕ πρότειναν την εγκαθίδρυση του επονομαζόμενου δικτύου κόμβων για επιστροφές σε αλλοδαπές χώρες, όπου θα μεταφέρονται οι επιστρεφόμενοι εν αναμονή της τελικής έγκρισης απομάκρυνσης.
Επιπλέον, το νέο Σύμφωνο της ΕΕ για το Άσυλο υπόσχεται “ταχύτερες και πιο αποτελεσματικές διαδικασίες για άσυλο και επιστροφές”. Όμως, η πλήρης εφαρμογή του θα επέλθει το θέρος του 2026. Παράλληλα, ειδικοί σε θέματα ασύλου προειδοποιούν ότι η πρακτική εφαρμογή των διατάξεων του Συμφώνου θα είναι αδύνατη.
Ο Frontex αναφέρει ότι περίπου 65% των επιστροφών φέτος ήταν εθελοντικές, που μπορεί να περιλαμβάνει και τις υποβοηθούμενες επιστροφές που προσφέρουν χρηματική συνδρομή στους επιστρεφόμενους ανθρώπους. Από την ανάλυση των αριθμών τους προκύπτει πάντως ότι σε όσες επιστροφές συνέδραμε ο Frontex στην Ελλάδα, την Ουγγαρία, το Λουξεμβούργο, τη Λετονία, τη Μάλτα και στη Νορβηγία ήταν όλες καταναγκαστικές.
Επίσης, ο ενωσιακός Οργανισμός συμβάλει σε όλες τις αναγκαστικές επιστροφές από την Πορτογαλία και την Ιταλία.
Στην Ιταλία, ο Frontex βοήθησε στην επιστροφή 1.600 ανθρώπων το 98% των οποίων ήταν αναγκαστικές. “Αυτό είναι λογικό, αφού σχεδόν όλες οι απελάσεις από κράτη μέλη πρώτης εισόδου δεν είναι εθελούσιες,” δήλωσε ο Ιταλός δικηγόρος κ. Maurizio Veglio, που ειδικεύεται στη μετανάστευση.
Πέρσι, το συνολικό ποσοστό επιστροφών με τη συνδρομή του Frontex ήταν 55%. Όλες οι επιστροφές από Ελλάδα, Ουγγαρία, Νορβηγία, Λουξεμβούργο και Μάλτα ήταν αναγκαστικές, ενώ σε Πορτογαλία, Ιταλία και Τσεχία το ποσοστό αναγκαστικών επιστροφών ήταν 99%.
Εκτός του ότι η υλοποίησή τους είναι πιο δαπανηρή, οι αναγκαστικές επιστροφές περιλαμβάνουν και ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ο αξιωματούχος για τα ανθρώπινα δικαιώματα εντός του Frontex δήλωσε ότι τουλάχιστον έξι παρατηρητές συνόδευαν το β’ εξάμηνο 2023 κάθε πτήση αναγκαστικών επιστροφών. Υπάρχουν ζητήματα με ανθρώπους που τίθενται σε περιορισμό σε πτήσεις από την Ισπανία, ακόμη κι όταν δεν είναι αναγκαίο. Σε μια τέτοια περίπτωση, ένας άνθρωπος χαστουκίστηκε. Επίσης, σε πτήσεις από Γερμανία και Γαλλία, πριν την αναχώρηση οι υποδομές για παιδιά κρίθηκαν ανεπαρκείς. Επίσης, διαχωρισμοί μελών οικογενειών στη Γερμανία προκαλούσαν άσκοπη θλίψη σε παιδιά.
“Όποτε πρόκειται για οικογένειες με παιδιά, είναι ύψιστης σημασίας να μην υπόκεινται σε άσκοπες πιέσεις και δυσκολίες εξαιτίας αδόκητης μεταβολής των συνθηκών,” δήλωσαν παρατηρητές αναγκαστικών επιστροφών από τη Γερμανία.
Άλλοι, επίσης, υφίστανται εξονυχιστική σωματική έρευνα πίσω από κλειστές πόρτες και φωτογραφίζονται, δήλωσαν οι ίδιοι παρατηρητές.
Μεταξύ των χωρών τελικού προορισμού, η Τουρκία καταλαμβάνει την πρώτη θέση σε απόλυτους αριθμούς με 5.000 ανθρώπους να επιστρέφουν σ’ αυτή με τη βοήθεια του Frontex support, ακολουθούμενη από τη Γεωργία (4.771) και την Αλβανία (2.228). Πέρσι, η Γεωργία είχε το μεγαλύτερο αριθμό επιστρεφόμενων προσώπων με πάνω από 5.000 καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023.
