Του Πλοιάρχου Λ.Σ Δημητρίου Κουκουβίνου ε.α
Τα διαχρονικά εξελίξιμα στοιχεία του κοινωνικού και οικονομικού τουριστικού φαινομένου
Ο τουρισμός, ως κοινωνικό και οικονομικό φαινόμενο, αποτελεί μια πολύπλευρη και εξελίξιμη δραστηριότητα. Ορίζεται ως η προσωρινή μετακίνηση ατόμων για ψυχαγωγικούς κυρίως σκοπούς, χωρίς κερδοσκοπικό κίνητρο, και περιλαμβάνει τόσο την τουριστική ζήτηση (ανάγκη για ταξίδι) όσο και την τουριστική προσφορά (υπηρεσίες υποδοχής και εξυπηρέτησης). Η τουριστική ανάγκη, όπως και τα μέσα ικανοποίησής της, εξελίσσονται διαρκώς, γεγονός που αναδεικνύει τον τουρισμό ως δυναμικό κοινωνικοοικονομικό φαινόμενο.
Η παγκόσμια τουριστική βιομηχανία, σύμφωνα με το WTTC/ / World Travel and Tourism Council / Συμβούλιο Παγκοσμίου Τουρισμού και Ταξιδιών , αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες στον κόσμο, επηρεάζοντας εκατομμύρια θέσεις εργασίας και σημαντικό μέρος του παγκόσμιου ΑΕΠ. Ωστόσο, η στενή σύνδεση του τουρισμού με την καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση προκαλεί προβληματισμούς, ειδικά όταν ο τουρισμός προβάλλεται με όρους “βιώσιμης ανάπτυξης” ενώ στην πράξη εξυπηρετεί επιχειρηματικά συμφέροντα πολυεθνικών εταιρειών.
Το “Προσχέδιο για Νέο Τουρισμό” της WTTC/ Παγκόσμιας Τουριστική Βιομηχανίας προωθεί την τουριστική ανάπτυξη, καλώντας τις κυβερνήσεις να αναγνωρίσουν τον τουρισμό ως βασική προτεραιότητα. Παράλληλα, καθορίζει υποχρεώσεις για κράτη και τουριστικές επιχειρήσεις, δίνοντας έμφαση στην οικονομική ανάπτυξη, την κοινωνική ευθύνη και την περιβαλλοντική προστασία. Ωστόσο, η χρήση της εναλλακτικής ορολογίας από το WTTC, όπως “νέος τουρισμός”, συχνά συγκαλύπτει μια φιλοσοφία που στοχεύει στην ενίσχυση του κέρδους μέσω μιας φαινομενικά ευαίσθητης προσέγγισης.
Ο βιώσιμος τουρισμός αποτελεί βασική επιδίωξη, καθώς στοχεύει στην ισορροπία μεταξύ περιβαλλοντικής, κοινωνικό πολιτιστικής και οικονομικής διάστασης. Προϋποθέτει την προστασία των φυσικών πόρων, τον σεβασμό της πολιτιστικής ταυτότητας των τοπικών κοινοτήτων και την παροχή σταθερών οικονομικών ωφελειών. Απαιτεί ευρεία συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών, συνεχή παρακολούθηση των επιπτώσεων και κατάλληλα διορθωτικά μέτρα. Τέλος, ο τουρισμός οφείλει να εξασφαλίζει θετική εμπειρία στους επισκέπτες, ενισχύοντας παράλληλα την περιβαλλοντική και κοινωνική ευαισθητοποίησή τους.
Η αξιοποίηση της καινοτομίας και του ψηφιακού μετασχηματισμού στον τουρισμό αποτελεί κεντρική στρατηγική του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού / UNWTO/ United Nations World Tourism Organization, στοχεύοντας στην ενίσχυση της βιώσιμης ανάπτυξης και της κοινωνικής ενσωμάτωσης. Μέσα από την ψηφιοποίηση και τη δημιουργία Οικοσυστήματος Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας, επιδιώκεται η ενδυνάμωση των τοπικών κοινοτήτων, η βελτίωση της διαχείρισης πόρων και η ενίσχυση της απασχόλησης. Δράσεις όπως το Δίκτυο Καινοτομίας, το Tourism Tech Adventures / Διεθνή Φόρουμ για την Τεχνολογία και την Επιχειρηματικότητα και οι Έξυπνοι Προορισμοί προωθούν την καινοτομία, τη συνεργασία και την ανάπτυξη δεξιοτήτων. Παράλληλα, η σειρά επενδυτικών κατευθυντήριων γραμμών απαντά στις προκλήσεις και τις ευκαιρίες ενός μεταβαλλόμενου, τεχνολογικά αναβαθμισμένου και περισσότερο βιώσιμου τουριστικού περιβάλλοντος.
Στο πλαίσιο της πολιτιστικής διάστασης του τουρισμού, ο πολιτιστικός τουρισμός προσφέρει στους επισκέπτες την ευκαιρία να βιώσουν τον πολιτισμό ενός τόπου, τόσο μέσα από υλικά όσο και άυλα στοιχεία όπως η τέχνη, η γαστρονομία και οι παραδόσεις. Η αύξηση του ενδιαφέροντος για πολιτιστικές εμπειρίες δημιουργεί μοναδικές δυνατότητες, ενώ ταυτόχρονα απαιτεί σεβασμό και προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και της αυθεντικότητας των τοπικών κοινοτήτων.
Ο τουρισμός εντάσσεται και στην Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, συνεισφέροντας καθοριστικά στους Στόχους 8, 12 και 14: αξιοπρεπής εργασία και οικονομική ανάπτυξη, υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή, και βιώσιμη χρήση των θαλάσσιων πόρων αντίστοιχα. Ο τουρισμός προωθεί την απασχόληση, ενισχύει την τοπική οικονομία και τον πολιτισμό, και ενθαρρύνει τη χρήση βιώσιμων πρακτικών και εργαλείων μέτρησης επιπτώσεων.
Συνοψίζοντας, ο τουρισμός αποτελεί έναν από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους τομείς της παγκόσμιας οικονομίας, προσφέροντας σημαντικά οφέλη σε κοινωνικό, οικονομικό και πολιτιστικό επίπεδο. Ταυτόχρονα, λειτουργεί ως γέφυρα ανάμεσα στον ανεπτυγμένο και αναπτυσσόμενο κόσμο, συμβάλλοντας στη διασύνδεση διαφορετικών πολιτισμών και συμφερόντων. Η ορθή πολιτική στον τομέα του τουρισμού μπορεί να ενισχύσει την αειφορία, να ενδυναμώσει τις κοινότητες και να εξασφαλίσει ότι τα οφέλη του διαχέονται δίκαια στο σύνολο των κοινωνιών.
