Eπιμνημόσυνη δέηση, παρουσία του υπηρεσιακού υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Θεόδωρου Κλιάρη και χοροστατούντος του Μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιακώβου πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 7 Ιουνίου 2023 για τον εκτελεσμένο από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής Λιμενάρχη Μυτιλήνης Πλωτάρχη Ηλία Καζάκο.
Η επιμνημόσυνη δέηση έγινε στον χώρο όπου βρίσκεται η προτομή του ήρωα στο παλιό λιμεναρχείο Μυτιλήνης στην προκυμαία της πόλης, με τη στρατιωτική μπάντα της 98ΑΔΤΕ να δίνει τον τόνο.
Στην σεμνή τελετή μνήμης παρέστησαν στελέχη του Κεντρικού Λιμεναρχείου Μυτιλήνης ενώ στα ηρωικά κατορθώματα του Ηλία Καζάκου αναφέρθηκε ο ταξιδιωτικός πράκτορας Ηλίας Πίκουλος, συγκινημένος γιατί επί χρόνια την ομιλία αυτή έκανε παλαιότερα ο πατέρας του.
Από την πλευρά του ο υπουργός Ναυτιλίας, αναφέρθηκε στην εκτέλεση του πλωτάρχη Καζάκου πριν από 81 χρόνια και τόνισε ότι εκτός από την επιμνημόσυνη δέηση τιμής και μνήμης, ο ίδιος μαζί με τον αρχηγό του Λιμενικού Σώματος επισκέπτεται τα στελέχη του Λιμενικού Σώματος και του Λιμεναρχείου.
Για την ιστορία να σημειώσουμε ότι ο Πλωτάρχης Λ.Σ. Ηλίας Καζάκος διετέλεσε Λιμενάρχης Μυτιλήνης το διάστημα από 10-05-1939 έως 31-01-1942. Μετά την κατάρρευση του μετώπου το 1940, αντί να διαφύγει στο εξωτερικό, προτίμησε να παραμείνει στη θέση του, κι απ’ αυτή να βοηθήσει τη σκλαβωμένη πατρίδα.
Έτσι συγκρότησε και τέθηκε επικεφαλής κλιμακίου μυστικής οργανώσεως η οποία, εκτός των άλλων, σκοπό είχε τη φυγάδευση απ’ την κατεχόμενη Ελλάδα στη Μέση Ανατολή, Αξιωματικών και άλλων σημαινόντων προσώπων.
Περίπου 1000 άτομα, συνολικά, φυγαδεύτηκαν από τον Ηλία Καζάκο στα μικρασιατικά παράλια, μεταξύ των οποίων και Άγγλοι αξιωματικοί και στρατιώτες που είχαν προωθηθεί στη Λέσβο απ’ την ηπειρωτική Ελλάδα. Παράλληλα, το κλιμάκιο του Ηλία Καζάκου συγκρότησε ειδική ομάδα που συνεργαζόταν με την Εθνική Οργάνωση «ΟΜΗΡΟΣ» της Αθήνας, με σκοπό τη συγκέντρωση και διαβίβαση πληροφοριών γύρω απ’ τις κινήσεις των στρατευμάτων κατοχής και τη διάταξη των οχυρωματικών έργων στη Λέσβο.
Το κλιμάκιο του Ηλία Καζάκου συνδέθηκε απευθείας με Συμμαχική Υπηρεσία κατασκοπείας που είχε την έδρα της στη Σμύρνη, στην οποία και μεταβίβαζε τακτικότατα πληροφορίες. Στα μέσα του 1942 οι Γερμανοί υποψιάζονται τις κινήσεις της ομάδας του και το γεγονός αυτό τον αναγκάζει να διαφύγει στην Αθήνα απ’ όπου συλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και φυλακίζεται στις φυλακές Αβέρωφ.
Παρά τα βασανιστήρια στα οποία υποβλήθηκε δεν αποκάλυψε τους συνεργάτες του. Στη συνέχεια οδηγήθηκε στις φυλακές Βουλιαγμένης, όπου του ανακοινώθηκε λίγες μέρες αργότερα ότι κρατείτο ως όμηρος και ότι σε περίπτωση οποιασδήποτε δολιοφθοράς θα εκτελείτο.
Στις 5 Ιουνίου, αφού είχε πραγματοποιηθεί σαμποτάζ στα Λιόσια, οδηγήθηκε στο σκοπευτήριο Καισαριανής μαζί με άλλα άτομα, συμπεριλαμβανομένου του φίλου και συνεργάτη του, Γεωργίου Κωτούλα, για να εκτελεστεί. Αρνήθηκε να του καλύψουν τα μάτια κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης.
Μεταθανάτια του απονεμήθηκε ο βαθμός του πλωτάρχη και τιμήθηκε με τον πολεμικό σταυρό Γ΄ τάξης. Στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων υπάρχει αναμνηστική πλάκα για να υπενθυμίζει την θυσία του Καζάκου. Επίσης ο δήμος Μυτιλήνης έχει δώσει σε δρόμο της πόλης το ονοματεπώνυμο του.
