Αν γίνει μία ερώτηση ποιος είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για ένα πλοίο το οποίο βρίσκεται στη θάλασσα, αυτομάτως η απάντηση είναι η βύθιση του.
Αυτές οι τεράστιες υπερκατασκευές που ζυγίζουν χιλιάδες τόνους, μπορεί να είναι εκατοντάδες μέτρα σε μήκος και είναι αυτές που είναι υπεύθυνες για την μεταφορά αγαθών αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Κατά την κατασκευή των μεγάλων σε διαστάσεις πλοίων, οι κίνδυνοι που εμπεριέχονται αυξάνονται επίσης αναλογικά.
Τα μέτρα ασφαλείας που παίρνονται από τις ναυτιλιακές εταιρείες που διαχειρίζονται δεκάδες ή και εκατοντάδες πλοία που ταξιδεύουν στους ωκεανούς είναι όσο το δυνατόν τα μέγιστα. Αλλά για μια βιομηχανία τόσο τεράστιων διαστάσεων, τα ατυχήματα που συμβαίνουν είναι και λόγω αιτιών που μπορούν να αποφευχθούν, αλλά και λόγω απρόβλεπτων φυσικών στοιχείων.
Παρακάτω θα δούμε 10 λόγους που ένα πλοίο μπορεί να βυθιστεί.
1. Εισροή υδάτων
Η εισροή υδάτων είναι ο πιο συνηθισμένος λόγος για τον οποίο βυθίζονται τα πλοία. Η επιστημονική εξήγηση πίσω από το πώς επιπλέουν τα πλοία είναι ότι ένα πλοίο εκτοπίζει νερό ίσο με το βάρος του όταν επιπλέει.
Βάρος του πλοίου = Όγκος εκτοπισμένου νερού × Πυκνότητα νερού
Το νερό που εκτοπίζεται από το πλοίο ισούται με τον όγκο του πλοίου που είναι βυθισμένο και μπορούμε να ξαναγράψουμε την εξίσωση ως:
Βάρος του πλοίου =Βυθισμένος όγκος του πλοίου ×Πυκνότητα νερού
Όταν το νερό μπορεί να εισέλθει στο πλοίο μέσω ανοιγμάτων στο κύτος του ή την υπερκατασκευή, οι περιοχές που είναι γεμάτες με νερό δεν θεωρούνται πλέον υδροστατικά ως μέρος του πλοίου. Ωστόσο, το βάρος του παραμένει σταθερό. Αυτό δημιουργεί μια ανισορροπία, όπου το βάρος του πλοίου είναι πλέον μεγαλύτερο από αυτό του εκτοπισμένου νερού. Ως αποτέλεσμα, το πλοίο βυθίζεται συνεχώς περισσότερο στο νερό μέχρι να βυθιστεί τελείως. Λόγω της πίεσης του νερού, τα αμπάρια, οι μπουλμέδες και τα διαφράγματα μπορεί τελικά να σπάσουν, γεγονός που θα οδηγήσει σε γρήγορη βύθιση του πλοίου.
2. Προσάραξη και σύγκρουση
Τα πλοία κινούνται με την βοήθεια τεράστιων μηχανών η οποίες δίνουν κίνηση στην προπέλα, ενώ την πορεία τους ελέγχουμε με την βοήθεια του πηδαλίου. Έχουν αναφερθεί πολλές περιπτώσεις προσάραξης, στις οποίες έχει διαλυθεί το κάτω μέρος του πλοίου αλλά δεν έχουν βουλιάξει. Ωστόσο, το πλοίο μπορεί να βυθιστεί μετά από προσάραξη εάν υπάρχουν και κακές καιρικές συνθήκες, οι οποίες με τα κύματα θα μπορούσαν να οδηγήσουν το πλοίο σε βαθύτερα νερά, έχοντας σαν αποτέλεσμα την βύθιση του.
Επίσης, τα πλοία είναι μεγάλες κατασκευές που χρειάζονται χρόνο για να ανταποκριθούν στις εντολές των ελιγμών που δίδονται από τη γέφυρα. Κατά μέσο όρο, ένα πλοίο, μπορεί να χρειαστεί εκατοντάδες μέτρα για να σταματήσει τελείως ή αρκετό χρόνο για να στρίψει αποτελεσματικά. Δεδομένων αυτών των συνθηκών, υπάρχει πάντα η πιθανότητα σύγκρουσης ενός πλοίου με άλλα πλοία, ρυμουλκά, βοηθητικά πλοία ή πλωτές κατασκευές, προβλήτες κτλ, εάν δεν ληφθούν οι κατάλληλες προφυλάξεις.
Μόλις συμβεί μια σύγκρουση, το κύτος του πλοίου μπορεί να σχιστεί ή να τρυπήσει, οδηγώντας σε επικείμενη εισροή υδάτων, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως. Επιπλέον, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να καταστραφεί βασικός εξοπλισμός όπως τα πηδάλια και η προπέλα από τη σύγκρουση.
Μια σύγκρουση μπορεί επίσης να οδηγήσει σε απώλεια φορτίου που μπορεί να αποσταθεροποιήσει το πλοίο, οδηγώντας σε απώλεια ευστάθειας, για την οποία θα μιλήσουμε πιο κάτω.
3. Απώλεια ευστάθειας
Όλα τα πλωτά σώματα έχουν ένα μετακεντρικό ύψος, που ορίζεται ως η κατακόρυφη απόσταση μεταξύ του μετακέντρου (M) και του κατακόρυφου κέντρου βάρους (G).
Ένα πλοίο παραμείνει σχετικά σταθερό όσο αυτή η απόσταση παραμένει θετική. Σε περίπτωση που γίνει αρνητική, το πλοίο μπορεί να ανατραπεί με τις μικρότερες δυνάμεις. Το μετακεντρικό ύψος (GM) σχετίζεται άμεσα με μια ποσότητα γνωστή ως περίοδος κύλισης. Αυτό αναφέρεται στο χρόνο που χρειάζεται ένα ταλαντευόμενο σώμα για να επιστρέψει στην αρχική του θέση.
Πλοία με πολύ μεγάλες τιμές GM θα φτάσουν αμέσως σε όρθια κανονική θέση, η οποία μπορεί να προκαλέσει ζημιά στον εξοπλισμό και τα μηχανήματα λόγω των μεγάλων δυνάμεων που ασκούνται.
Από την άλλη πλευρά, πολύ χαμηλές τιμές GM θα έχουν εξαιρετικά υψηλές περιόδους κύλισης. Σε αυτή την περίπτωση, το πλοίο έχει μεγάλες πιθανότητες να πάρει νερό μέσω του καταστρώματος.
Έτσι, εάν το GM μετακινηθεί έξω από τις κανονικές τιμές λόγω διαφόρων αιτιών, τότε υπάρχει πιθανότητα να βυθιστεί.
Υπάρχουν πάρα πολλές περιπτώσεις φορτηγών πλοίων που υπέστησαν μετατόπιση φορτίου, ανατράπηκαν και βούλιαξαν.
4. Κακές καιρικές συνθήκες
Η κακοκαιρία είναι εξαιρετικά συνηθισμένη αιτία για την βύθιση πλοίων και συμβάλλει στο 75% σχεδόν όλων των τύπων ατυχημάτων. Λόγω του μεγάλου ανεμπόδιστου ανοιχτού χώρου που βρίσκεται στον ωκεανό, η ταχύτητα του ανέμου μπορεί να φτάσει τιμές ίδιες με αυτές που σχετίζονται με τυφώνες. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει τεράστια κύματα που μπορούν να ανατρέψουν τα πλοία.
Τα πλοία μπορεί να βυθιστούν λόγω μερικών βασικών αιτιών. Ο αέρας και άλλες δυνάμεις που αναγκάζουν το πλοίο να παίρνει κλίσεις σε επικίνδυνες γωνίες προς τα αριστερά ή τα δεξιά και τα κύματα στο κατάστρωμα, τα οποία προσθέτουν βάρος στο πλοίο και το αναγκάζουν να βυθιστεί περισσότερο στο νερό.
Όλοι αυτοί οι λόγοι αναγκάζουν το πλοίο να πάρει νερό, κάτι που τελικά το οδηγεί στο να γίνει ασταθές και επιρρεπές στη βύθιση του, ακόμη και από τις μικρότερες διαταραχές ή καταπονήσεις που μπορεί να υπάρξουν.
5. Αμέλεια και Ανθρώπινο Λάθος
Η κούραση, η αμέλεια και τα απλά λάθη συμβάλλουν σε μια σειρά από καταστροφικά συμβάντα στη θάλασσα. Αυτά συμβαίνουν όταν τα πλοία είναι υπο-επάνδρωμένα, έχουν πληρώματα που είναι κουρασμένα ή έχουν ελλιπείς γνώσεις.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να είναι επιρρεπή στο να συμβούν απλά λάθη που θα μπορούσαν να αποφευχθούν.
Είναι σημαντικό οι ναυτιλιακές εταιρείες να καταβάλλουν προσπάθειες για να έχουν το πλήρωμα ξεκούραστο και να διασφαλίζουν ότι το πλοίο είναι επαρκώς επανδρωμένο ανά πάσα στιγμή.
6. Ελαττωματικός εξοπλισμός
Όταν βρίσκεται ένα πλοίο στην ανοικτή θάλασσα, η ορατότητα μπορεί μερικές φορές να είναι χαμηλή λόγω ομίχλης. Επιπλέον, τα κύματα μπορεί να δυσκολέψουν τον εντοπισμό μικρών σκαφών ή αντικειμένων, τα οποία μπορούν να αποτελούν κίνδυνο για το πλοίο.
Εδώ έρχεται ο σύγχρονος εξοπλισμός, για να βοηθήσει τους αξιωματικούς στη γέφυρα, και να διασφαλίσει την ομαλή και ασφαλή ναυσιπλοΐα του πλοίου. Ωστόσο, ένας ελαττωματικός εξοπλισμός είναι εξαιρετικά επικίνδυνος, καθώς το πλήρωμα μπορεί να τον χρησιμοποιήσει για να λάβει βασικές αποφάσεις.
Γενικά, όλος ο εξοπλισμός πρέπει να παρακολουθείται τακτικά και να ελέγχεται για την ακρίβεια του σε τακτά χρονικά διαστήματα, και σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες του κατασκευαστή.
Σε περίπτωση που δεν τηρούνται οι οδηγίες του κατασκευαστή, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε επικίνδυνες καταστάσεις οι οποίες με την σειρά τους θα μπορούσαν να προκαλέσουν ανατροπή και βύθιση του πλοίου.
7. Ελλιπής ή λανθασμένη συντήρηση
Τα πλοία βρίσκονται εν πλω για μεγάλες χρονικές περιόδους, πηγαίνοντας στα λιμάνια μία ή δύο φορές μέσα σε ένα μήνα για φορτοεκφόρτωση, για παραλαβή προμηθειών και ανταλλακτικών και ανεφοδιασμό σε καύσιμα. Η διάβρωση, η κόπωση των μετάλλων και η παρατεταμένη έκθεση σε σκληρές συνθήκες μπορεί να παραμορφώσουν και να καταστρέψουν το πλοίο. Χωρίς τακτική συντήρηση, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να συμβεί κάποιο ατύχημα.
Για παράδειγμα, οι μηχανές που τροφοδοτούν τα σύγχρονα πλοία έχουν εξαιρετικά υψηλά εύρη στροφών ανά λεπτό. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, οι ίδιοι οι άξονες της προπέλας, τα πηδάλια και οι έλικες μπορεί να καταστραφούν.
Εκτός από τα φορτία δόνησης, οι έλικες υψηλής ταχύτητας είναι ευαίσθητοι στη σπηλαίωση, η οποία συμβαίνει λόγω των φυσσαλίδων του νερού κοντά στην επιφάνεια της προπέλας.
Γενικά, τα μικρά εξαρτήματα είναι συχνά τα πρώτα που φθείρονται και επομένως η συνολική συντήρηση πρέπει να πραγματοποιείται με επιμέλεια.
Κατά μέσο όρο, τα πλοία πραγματοποιούν τις επισκευές τους κατά τον δεξαμενισμό τους μία φορά τα 5 χρόνια μέχρι τα 15 έτη τους και κάθε 2.5 χρόνια μετά από τα 15 έτη τους. Εάν δεν γίνουν κατά τον δεξαμενισμό τους οι απαιτούμενες εργασίες συντήρησης σωστά, είναι πιθανό τα υπάρξει ζημιά, με αποτέλεσμα το πλοίο να κινδυνεύει άμεσα.
8. Απώλειες εν καιρώ πολέμου
Κατά τους παγκόσμιους πολέμους του εικοστού αιώνα, εκατοντάδες πλοία βυθίστηκαν. Τορπίλες, υποβρύχιες νάρκες, πυρά πυροβολικού κ.λπ. ευθύνονται για την πλειονότητα αυτών των περιπτώσεων.
Εκτός από τις απώλειες εν καιρώ πολέμου, εξακολουθούν να υπάρχουν ατυχήματα που συμβαίνουν λόγω ναρκών που εξακολουθούν να είναι ενεργές και εξαιρετικά επικίνδυνες. Στις περισσότερες περιπτώσεις βύθισης εν καιρώ πολέμου, χρησιμοποιήθηκαν τορπίλες ή εκρηκτικά για να τρυπήσουν το κύτος, επιτρέποντας στο νερό να εισρεύσει στα αμπάρια και σε άλλους χώρους, έχοντας σαν αποτέλεσμα την βύθιση των πλοίων.
Για να αντιμετωπιστεί αυτό, προστέθηκε αντιτορπιλική προστασία, όπως ενισχυμένες καρίνες σε πολεμικά πλοία και εμπορικά πλοία που εκτελούσαν επικίνδυνες διαδρομές. Αυτά μετριάζουν την πρόσκρουση της τορπίλης και μερικές φορές εκτρέπουν το κύριο ωστικό κύμα μακριά από το πλοίο.
9. Ατυχήματα σε ντόκους και λιμάνια
Οι ντόκοι και τα λιμάνια είναι στενοί συνήθως χώροι που μεγιστοποιούν του κινδύνους. Έτσι, τα πλοία πρέπει να είναι εξαιρετικά ακριβή όταν κάνουν ελιγμούς, ακόμη και αν υπάρχει η βοήθεια ρυμουλκών. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη το τεράστιο μέγεθος των σύγχρονων πλοίων, υπάρχει ένα πλήθος ατυχημάτων στα λιμάνια που έχουν συμβεί και είχαν σαν αποτέλεσμα ανατροπές και βυθίσεις.
Για παράδειγμα, εάν το λιμάνι δεν έχει κατασκευαστεί σωστά, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να συμπιεστεί μια τεράστια ποσότητα νερού όταν ένα πλοίο επιχειρεί να ελλιμενιστεί. Η προκύπτουσα υδροστατική πίεση μπορεί να σπάσει το κύτος και να ανατρέψει το σκάφος. Επιπλέον, οι συγκρούσεις με ρυμουλκά, πλοία υποστήριξης και την ίδια την προβλήτα του λιμανιού μπορεί να προκαλέσουν ζημιά στο κύτος του πλοίου, η οποία θα μπορούσε να το βυθίσει.
Εναπόκειται στις λιμενικές αρχές να διασφαλίσουν ότι υπάρχουν πρωτόκολλα ασφαλείας για τον έλεγχο των πλοίων και την καθοδήγησή τους στους ελιγμούς σε στενά περάσματα ή στροφές.
Υπάρχουν επίσης πολλές περιπτώσεις λανθασμένης φόρτωσης, που οδηγούν σε ανατροπή και βύθιση του πλοίου την στιγμή που το πλοίο βρίσκεται προσδεμένο στην προβλήτα.
10. Πειρατεία και τρομοκρατικές ενέργειες
Παρόλο που οι εποχές των γενειοφόρων πειρατών και των πειρατικών πλοίων έχουν περάσει προ πολλού, η πειρατεία στη θάλασσα συνεχίζει να αποτελεί απειλή.
Οι σύγχρονοι πειρατές χρησιμοποιούν εξελιγμένη τεχνολογία που ανταγωνίζεται τα πολεμικά ναυτικά ορισμένων χωρών. Οπλισμένοι, με εκτοξευτές πυραύλων, τορπίλες και συσκευές αναχαίτισης, είναι σε θέση να επιβιβαστούν αποτελεσματικά, να λεηλατήσουν και τελικά να βυθίσουν τα πλοία στα οποία επιτίθενται.
Γενικά, η πειρατεία έχει ως αποτέλεσμα το πλοίο και το πλήρωμα να κρατούνται για λύτρα. Ωστόσο, μερικές φορές τα πλοία είναι πολύ ογκώδη για να τα διαχειριστούν οι πειρατές, και ως εκ τούτου το κύτος των πλοίων έχουν καταστραφεί μόλις ολοκληρωθεί η επίθεση.
Για την καταπολέμηση των δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την πειρατεία, πολεμικά πλοία και περιπολικά σκάφη περιπολούν στα ύδατα γύρω από επικίνδυνες ζώνες, όπως η ακτογραμμή και το Κέρας της Αφρικής. Αυτές οι τοποθεσίες αποτελούν εστία εγκληματικής δραστηριότητας και ορισμένες χώρες έχουν αναλάβει να δημιουργήσουν βάσεις σε στρατηγικές θέσεις για την προστασία των πλοίων που διέρχονται από αυτά τα ύδατα.
Μέτρα ασφαλείας για την πρόληψη βύθισης
Αν και τα πλοία βρίσκονται στο έλεος της φύσης, εξακολουθούν να υπάρχουν μέτρα που μπορούν να ληφθούν για να αποφευχθούν ανεπιθύμητα περιστατικά. Η τακτική συντήρηση και οι έλεγχοι των μεμονωμένων εξαρτημάτων που απαρτίζουν το πλοίο είναι ουσιαστικής σημασίας για να διασφαλιστεί ότι το πλοίο λειτουργεί ομαλά και έχει μεγάλη διάρκεια ζωής.
Αν και η μείωση του κόστους είναι συχνά ο λόγος για την παράλειψη των απαιτούμενων ελέγχων, στην πραγματικότητα μειώνουν τη διάρκεια ζωής του πλοίου, καθιστώντας το δαπανηρό για τη εκάστοτε εταιρεία.
Επιπλέον, η σωστή εκπαίδευση του πληρώματος και η ύπαρξη επαρκούς προσωπικού στο πλοίο μπορεί να μειώσει το ανθρώπινο λάθος και την αμέλεια. Ενημερώνοντας το πλήρωμα σχετικά με το πρωτόκολλο ασφαλείας που πρέπει να ακολουθηθεί, η ζημιά μπορεί να μειωθεί και να σωθούν ζωές. Μαζί με αυτό, ο σωστός σχεδιασμός του πλοίου μπορεί να εξαλείψει προβλήματα που δεν είναι εμφανή στην αρχή.
Επίσης, είναι πολύ σημαντικό οι άνθρωποι που επανδρώνουν ένα πλοίο να έχουν γνώσεις, να λειτουργούν επαγγελματικά, να είναι κατάλληλα καταρτισμένοι και να λειτουργούν σαν ομάδα.
Είναι παρά πολλοί οι παράγοντες που θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή, ώστε να αποφεύγονται δυσάρεστα γεγονότα σε αυτό το τόσο δύσκολο και απρόβλεπτο εργασιακό περιβάλλον.
Καλά ταξίδια σε όλους!
