Λύση αναζητεί η κυβέρνηση για να ελαφρύνει περίπου 300.000 συνταξιούχους με συντάξεις άνω των €1.400 που επιβαρύνονται υπέρμετρα από την εισφορά αλληλεγγύης υπέρ ΑΚΑΓΕ. Γιατί μπορεί η φορολογική εισφορά αλληλεγγύης να καταργήθηκε, αλλά η εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων παραμένει στο… ύψος της, ροκανίζοντας το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης 7,75% που δόθηκε για το 2023.
Βέβαια οι συνταξιούχοι που λαμβάνουν συντάξεις άνω των €1.400 είναι η μειοψηφία. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την έκθεση του συστήματος ΗΛΙΟΣ, περίπου 240.000 συνταξιούχοι λαμβάνουν σύνταξη από €1.500 έως €2.000, 50.000 από €2.000 έως €2.500 και μόλις 18.000 υψηλότερα ποσά.
Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, εξετάζεται δικαιότερο σύστημα επιβολής της εισφοράς το οποίο θα εξαγγελθεί την προεκλογική περίοδο μαζί με τρεις ακόμα ευνοϊκές παρεμβάσεις που αφορούν πάνω από 1 εκατομμύριο συνταξιούχους: α) την οικονομική ενίσχυση σε μονιμότερη βάση των συνταξιούχων που χάνουν την ετήσια αύξηση λόγω προσωπικής διαφοράς, β) την αναλογικότερη μείωση της σύνταξης των συνταξιούχων που εργάζονται ώστε αν απασχολούνται, για παράδειγμα, με μερική απασχόληση να μη στερούνται το 30% της σύνταξης, γ) την κατάργηση της συμμετοχής στα φάρμακα των συνταξιούχων που έχασαν το ΕΚΑΣ σε μόνιμη βάση.
Παράλληλα δρομολογούνται παρεμβάσεις για τα ταμεία επαγγελματικής ασφάλισης, κωδικοποιείται η ασφαλιστική νομοθεσία, ενώ η περαιτέρω ψηφιοποίηση του ΕΦΚΑ θα επιταχύνει τις εκκαθαρίσεις εισφορών και την έκδοση των συντάξεων.
Οι προτάσεις
Αυτή την περίοδο συλλέγονται οι προτάσεις από τα αρμόδια στελέχη προκειμένου να εξειδικευτούν και να οριστικοποιηθούν από το οικονομικό επιτελείο.
Αναλυτικά:
■ Δικαιότερη επιβολή εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων (ΕΑΣ). Η ειδική εισφορά επιβλήθηκε με το πρώτο μνημόνιο (Ν. 3865/2010) για τα ποσά κύριας σύνταξης άνω των €1.400 (€16.800 ετήσιο εισόδημα) με σκοπό την κάλυψη ελλειμμάτων του συστήματος από τον λογαριασμό του ΑΚΑΓΕ.
Υπενθυμίζουμε ότι η παρακράτηση είναι 3% για συντάξεις από €1.400,01 έως €1.700, 6% για συντάξεις από €1.700,01 έως €2.000 και 7% για συντάξεις από €2.000,01 έως €2.300, 9% για συντάξεις από €2.300,01 έως €2.600, 10% για συντάξεις από €2.600,01 έως €2.900, 12% για συντάξεις από €2.900,01 έως €3.200, 13% για συντάξεις από €3.200,01 έως €3.500 και 14% για συντάξεις από €3.500,01 και άνω.
Μάλιστα, κατά την πρόσφατη χορήγηση της αύξησης εντοπίστηκαν περιπτώσεις δικαιούχων όλης της αύξησης 7,75%, που τελικά πήραν το 1/3 αυτής, χωρίς να έχουν καθόλου προσωπική διαφορά.
Για παράδειγμα, συνταξιούχος ελάμβανε σύνταξη €1.582. Με την αύξηση 7,75%, η σύνταξή του αυξάνεται κατά €122,6, φτάνοντας τα €1.705 μεικτές αποδοχές. Επειδή όμως η σύνταξή του είναι πάνω από το όριο των €1.700, στον εν λόγω συνταξιούχο επιβλήθηκε κράτηση 6% υπέρ εισφοράς αλληλεγγύης, από 3% που ήταν μέχρι πρότινος. Η νέα κράτηση ανέρχεται σε €102. Άρα η νέα σύνταξη θα υποχωρήσει στα €1.603 μεικτές αποδοχές. Συνεπώς, η πραγματική αύξηση για τον συνταξιούχο αυτής της περίπτωσης δεν είναι €122, αλλά €21, δηλαδή €101 λιγότερα.
Το επικρατέστερο σενάριο που δεν έχει ακόμα οριστικοποιηθεί είναι στο εξής η κράτηση να μην αφορά όλο το ποσό της σύνταξης, αλλά τη διαφορά από το πλαφόν των €1.400.
Για παράδειγμα, αν κάποιος συνταξιούχος εισπράττει σύνταξη €1.800, η κράτηση 6% να επιβάλλεται στο ποσό που υπερβαίνει τα €1.400, δηλαδή στα €400. Με αυτό τον τρόπο ο συνταξιούχος έχει απώλεια €24 τον μήνα αντί για €108.
Η κατάργηση της εισφοράς δεν συζητείται, καθώς το ποσό που συγκεντρώνεται είναι μεγάλο (περίπου €145,2 εκατ. ετησίως από τις κύριες συντάξεις και €15,4 εκατ. από τις επικουρικές άνω των €300) και συνεισφέρει στην ενίσχυση του ασφαλιστικού συστήματος.
■ Ενίσχυση των συνταξιούχων με προσωπική διαφορά. Το μέτρο αναμένεται να αποκτήσει μονιμότερο χαρακτήρα ώστε να μη χάνονται οι ετήσιες αυξήσεις, όπως συνέβη φέτος σε 1,1 εκατομμύριο συνταξιούχους.
Το επικρατέστερο σενάριο είναι να επαναληφθεί η καταβολή του επιδόματος προσωπικής διαφοράς (€200-€300) σε όσους χάσουν την αύξηση του 2024. Ωστόσο υπάρχει και το ενδεχόμενο να ενσωματωθεί στη σύνταξη ένα μέρος της διαφοράς και το υπόλοιπο να δίνεται ως έκτακτη ενίσχυση. Σε πρόσφατες δηλώσεις του ο πρωθυπουργός επεσήμανε ότι «όσο υπάρχει δημοσιονομικός χώρος θα εξακολουθούμε να στηρίζουμε τους συνταξιούχους εκείνους που βρίσκονται αντιμέτωποι με την προσωπική διαφορά και δεν θα βλέπουν αυξήσεις στις συντάξεις τους».
■ Αναλογικότερη μείωση της σύνταξης των απασχολούμενων συνταξιούχων. Το σύστημα περικοπής της σύνταξης θα καταστεί δικαιότερο ώστε αν απασχολούνται, για παράδειγμα, με μερική απασχόληση να μη στερούνται το 30% της σύνταξης. Σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου Εργασίας, ο εξορθολογισμός του συστήματος αφενός θα επιφέρει δικαιοσύνη και αφετέρου θα αποτελέσει κίνητρο για τον περιορισμό της μαύρης εργασίας. Το σενάριο που εξετάζεται προβλέπει αναλογικότερο σύστημα με βάση τις ημέρες απασχόλησης. Δηλαδή, συνταξιούχος με €1.000 κύρια σύνταξη και €200 επικουρική, χάνει το 30% του συνόλου των αποδοχών του, ήτοι €360 ακόμα και αν δουλεύει τις μισές ημέρες του μήνα.
Με αναλογία 15% εφόσον δουλεύει 15 ημέρες θα έχει απώλεια €180, δηλαδή τα μισά.
■ Κατάργηση συμμετοχής στα φάρμακα. Η τρίτη παρέμβαση έχει να κάνει με την κατάργηση της συμμετοχής στα φάρμακα για όσους συνταξιούχους έπαιρναν ΕΚΑΣ έως το 2020. Για το θέμα ο πρωθυπουργός ανέφερε σε πρόσφατες δηλώσεις του πως «δεν θα πληρώνουν φάρμακα όσοι χάσανε το ΕΚΑΣ. Είναι δέσμευσή μου για την επόμενη τετραετία. Δεν θα πληρώνουν φάρμακα».
Την ίδια ώρα δρομολογείται η περαιτέρω ψηφιοποίηση του ΕΦΚΑ ώστε οι διαδικασίες να τρέχουν με μεγαλύτερη ταχύτητα και με λιγότερη «χαρτούρα». Από τα σημαντικότερα έργα είναι η ενοποίηση των 88 διαφορετικών βάσεων δεδομένων του ΕΦΚΑ – που τώρα δεν επικοινωνούν μεταξύ τους- σε μια ενιαία ηλεκτρονική βάση δεδομένων που θα συνδέεται με το Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ). Στόχος είναι να γίνεται ταχύτερα η εκκαθάριση των εισφορών και να υπάρχει ενημέρωση σε πραγματικό χρόνο για τις οφειλές, καθώς σήμερα μπορεί για παράδειγμα ο ελεύθερος επαγγελματίας να έχει πληρώσει και το σύστημα να τον εμφανίζει οφειλέτη. Παράλληλα ο πολίτης θα έχει τη δυνατότητα να ελέγχει στον Φορέα σε τι στάδιο βρίσκεται η σύνταξή του και ποιος είναι υπόλογος για την όποια καθυστέρηση προκύψει, ενώ οι υπάλληλοι θα μπορούν να κάνουν καλύτερα τη δουλειά τους, έχοντας όλοι πρόσβαση στο ίδιο σύστημα και στα ίδια δεδομένα. Το έργο έχει περάσει ήδη από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Την επόμενη εβδομάδα αναμένεται να υπογραφεί η σύμβαση με τον ανάδοχο και να ξεκινήσει η υλοποίηση που θα διαρκέσει περίπου 36 μήνες.
