Η παράδοση υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Μνημονίου Συνεργασίας που υπεγράφη στις αρχές του 2023 μεταξύ των Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής (ΥΠΑΝΠ)/Λιμενικού Σώματος, Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ), και WWF Ελλάς.
Η δράση του WWF Eλλάς στη Γυάρο ξεκίνησε το 2013 έχοντας στόχο την προστασία ενός τόπου με μοναδική περιβαλλοντική αξία και απαράμιλλη ομορφιά. Άλλοτε ένα νησί εξορίας, σήμερα μια όαση ζωής, που κρύβει μοναδικό φυσικό πλούτο και αποτελεί “σπίτι” για μεσογειακές φώκιες, θαλασσοπούλια, πολλά είδη ψαριών, καταπράσινα λιβάδια Ποσειδωνίας και κοραλλιογενείς σχηματισμούς. Γι’ αυτον τον τόπο διαμορφώσαμε ένα κοινό όραμα με στόχο τη δημιουργία μίας πρότυπης θαλάσσιας προστατευόμενης περιοχής, η οποία θα λειτουργεί αποτελεσματικά προς όφελος τόσο της φύσης όσο και των ανθρώπων. Μαζί με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, και μέσα από μία συμμετοχική διαδικασία, προτείναμε το 2018 μέτρα και δράσεις που θα έπρεπε να υλοποιηθούν στην περιοχή και θα προστατεύουν αποτελεσματικά τον φυσικό του πλούτο, θα στηρίζουν την ήπια ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Σημαντικό ορόσημο στη πορεία αυτή ήταν η υιοθέτηση των προτάσεων αυτών από την πολιτεία και η θεσμοθέτηση της Γυάρου ως η πρώτη θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή των Κυκλάδων το 2019.
Δέκα χρόνια μετά και έχοντας συνεργαστεί στενά με τις τοπικές κοινωνίες των γειτονικών νησιών Σύρου και Άνδρου αλλά και τους αρμόδιους φορείς, έφτασε η στιγμή να παραδώσουμε το αποτελεσματικό και καινοτόμο σύστημα φύλαξης που αναπτύξαμε, το οποίο μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα και για άλλες ΘΠΠ της χώρας, ώστε να επιτευχθεί η αποτελεσματική διαχείριση και η συνολική βελτίωση της προστασίας τους.
Το σύστημα αυτό έχει εγκατασταθεί στην κορυφή της Γυάρου από το WWF Ελλάς το 2015, συμβάλλοντας σημαντικά στη βελτίωση των πρακτικών φύλαξης της περιοχής, με τη χρήση καινοτόμων και τελευταίας τεχνολογίας μέσων (ραντάρ, υπέρυθρη κάμερα, drone). Στόχος του είναι η καταγραφή των κινήσεων των σκαφών με απώτερο σκοπό τη μείωση των παράνομων δραστηριοτήτων και ειδικά της αλιείας. Η προσπάθεια αυτή απέδωσε αφού την περίοδο 2015-2022 τα παράνομα περιστατικά από επαγγελματίες αλιείς μειώθηκαν κατά 85%, ενώ αντίστοιχα κατά 55% τα παράνομα περιστατικά ερασιτεχνικής αλιείας. Με την παράδοση του συστήματος και αφού προηγήθηκε η εκπαίδευση των στελεχών της Μονάδας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κεντρικού Αιγαίου (ΜΔΠΠΚΑ) του ΟΦΥΠΕΚΑ στην επιχειρησιακή του χρήση καθώς και η σύνταξη από τη ΜΔΠΠΚΑ του Σχεδίου Φύλαξης της περιοχής, η εποπτεία της ΘΠΠ Γυάρου περνά πλέον στην πράξη, στην ευθύνη του ΟΦΥΠΕΚΑ και των συναρμόδιων φορέων της πολιτείας.
Η ολοκλήρωση της παράδοσης αποτελεί μία κομβική στιγμή καθώς ως WWF Ελλάς θεωρούμε ότι έρχεται να συμβάλλει στη θωράκιση από τα αρμόδια όργανα της πολιτείας πλέον μίας περιοχής με τεράστιο περιβαλλοντικό και ιστορικό ενδιαφέρον. Ο ΟΦΥΠΕΚΑ, ως αρμόδιος, κατέχει πλέον τα εργαλεία για να διεξάγει σε συνεργασία με τις τοπικές λιμενικές αρχές τους απαραίτητους ελέγχους σε διερχόμενα σκάφη με βάση το σχέδιο φύλαξης που πρόσφατα εκπόνησε στο πλαίσιο του Μνημονίου. Αξιοποιώντας το σύστημα της απομακρυσμένης επιτήρησης, διασφαλίζοντας την κατάλληλη στελέχωση της ΜΔΠΠΚΑ και τους απαραίτητους πόρους για την πλήρη λειτουργία της και με την παράλληλη υποστήριξη της επιχειρησιακής ικανότητας του Λιμενικού Σώματος, θα μπορεί πλέον να εξασφαλιστεί η ουσιαστική και μακροπρόθεσμη προστασία της περιοχής.
Η παράδοση του εξοπλισμού επιτήρησης έγινε στη Σύρο στα γραφεία της Μονάδας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κεντρικού Αιγαίου του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής από τον Σ. Κοτομάτα, Υπεύθυνο των δράσεων της οργάνωσης στη Γυάρο προς την Ελένη Κλειδά, Προϊσταμένη της ΜΔΠΠΚΑ.
Σε μια περίοδο που σε παγκόσμια κλίμακα, αλλά και στη χώρα μας συζητιέται έντονα η άμεση ανάγκη της προστασίας των θαλασσών, μέσα και από τη δημιουργία ενός δικτύου αποτελεσματικών ΘΠΠ που θα καλύπτουν το 30% των εθνικών υδάτων, είναι εξαιρετικά σημαντικό η ίδια πολιτεία να αναλάβει όλες τις αναγκαίες πρωτοβουλίες, ώστε το εθνικό δίκτυο των ΘΠΠ καταρχάς να επεκταθεί αλλά και οι ήδη υπάρχουσες προστατευόμενες περιοχές μας να έχουν το κατάλληλο σύστημα επιτήρησης και εφαρμογής των μέτρων προστασίας. Με δεδομένο ότι σήμερα μόνο ένας πολύ μικρός αριθμός ΘΠΠ (Ζάκυνθος. Αλόννησος, Γυάρος) έχει δομές και δράσεις επιτήρησης, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία των περιοχών δεν έχουν αντίστοιχες δράσεις, η ανάληψη της ευθύνης της επιτήρησης της ΘΠΠ Γυάρο ελπίζουμε πως είναι μια καθοριστική αρχή για την ανατροπή αυτού σημαντικού κενού στη προστασία της φύσης στη χώρα μας.
Το WWF Ελλάς συνεχίζει δυναμικά τη δραστηριοποίησή του στη ΘΠΠ Γυάρου με νέες στοχευμένες παρεμβάσεις και με σταθερή συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, με στόχο την εξασφάλιση της θεσμικής θωράκισης της ΘΠΠ, τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της ολοκληρωμένης διαχείρισης της αλλά και την ανάδειξη καλών πρακτικών από την εμπειρία στην περιοχή που θα είναι χρήσιμες στη διαχείριση των ΘΠΠ τόσο σε εθνικό όσο και μεσογειακό επίπεδο.
Μπορείτε να διαβάσετε τα σημαντικότερα ορόσημα από τη δεκαετή μας παρουσία στη Γυάρο εδώ.
