Ασυλία για τη Frontex

Εκτεταμένη ασυλία για το προσωπικό του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοροφυλακής και Ακτοφυλακής, της γνωστής μας Frontex, που θα επιχειρεί σε τρίτες χώρες, αποκαλύπτουν ταδιαβαθμισμένα έγγραφα των μνημονίων συνεργασίας που έχει διαπραγματευτεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τις Αρχές του Μαυροβουνίου, τον Ιούλιο του 2018, και της Σερβίας τον Σεπτέμβριο του 2018.Σύμφωνα με τα έγγραφα, το προσωπικό της υπηρεσίας απολαμβάνει επί της αρχής ασυλία για τις ποινικές, αστικές και διοικητικές ευθύνες που προκύπτουν κατά τη διάρκεια άσκησης των καθηκόντων του.Εάν, ωστόσο, μέλος του προσωπικού κατηγορηθεί για διάπραξη αδικήματος, τότε ο εκτελεστικός διευθυντής της Frontex (executive director), έπειτα από εισήγηση του κράτους στο οποίο επιχειρεί το προσωπικό και του κράτους που το έχει διαθέσει, αποφασίζει εάν το αδίκημα διεπράχθη στο πλαίσιο των καθηκόντων όπως αυτά έχουν προβλεφθεί στο επιχειρησιακό πλάνο της αποστολής.Εάν ο εκτελεστικός διευθυντής αποφασίσει ότι το αδίκημα για το οποίο κατηγορείται το προσωπικό διεπράχθη στο πλαίσιο των καθηκόντων αυτών, τότε δεν ακολουθεί καμιά νομική διαδικασία εναντίον του προσωπικού. Διαφορετικά ισχύουν όσα προβλέπονται από το Δίκαιο της χώρας που φιλοξενεί την αποστολή.Ουσιαστικά ο εκτελεστικός διευθυντής ανάγεται σε ενός ανδρός αρχή όσον αφορά την πιθανότητα να διωχθούν μέλη των αποστολών της Frontex στις δύο αυτές χώρες, αφού χωρίς τη δική του σύμφωνη γνώμη καμιά διαδικασία δεν μπορεί να κινηθεί εναντίον τους.Παρόμοια συμφωνία έχει συνάψει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την Αλβανία τον περασμένο μήνα, το κείμενο της οποίας δεν είναι διαθέσιμο. Ιδιαίτερη σημασία έχει ότι τα μέλη των αποστολών μπορούν να φέρουν όπλα και να κάνουν χρήση αυτών σε περίπτωση που χρειαστεί να αμυνθούν, όταν επιχειρούν.Επίσης περιουσιακά στοιχεία τους, χαρακτηρισμένα από τον εκτελεστικό διευθυντή ως απαραίτητα για την τέλεση των καθηκόντων τους, είναι ακατάσχετα.Ακόμα και έτσι, τα πράγματα είναι λίγο καλύτερα απ’ ό,τι επιθυμούσε αρχικά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αφού στο προσχέδιο που είχε ετοιμάσει ήδη από το 2017 σαν οδικό χάρτη για τη διαπραγμάτευση των μνημονίων συνεργασίας η ασυλία που επιδίωκε ήταν σχεδόν αποικιοκρατικού χαρακτήρα.Στο αρχικό έγγραφο προβλεπόταν διακριτός ρόλος για τον εκτελεστικό διευθυντή μόνο για ζητήματα αστικής και διοικητικής ευθύνης.Σε περιπτώσεις ποινικής ευθύνης απλούστατα το προσωπικό της υπηρεσίας θα απολάμβανε πλήρη ασυλία και δεν θα μπορούσε να συλληφθεί ή να κρατηθεί.Το θέμα της ασυλίας της Frontex έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς στον υπό διαμόρφωση κανονισμό που προτάθηκε από την Επιτροπή στις 12 Σεπτεμβρίου 2018, η υπηρεσία ανάγεται πλέον σε κομβικό εργαλείο εκπόνησης και διαχείρισης πολιτικής γύρω από σειρά θεμάτων, όπως οι συνοριακοί έλεγχοι, οι διαδικασίες επιστροφών από την Ε.Ε. σε άλλες χώρες και η επιτήρηση των εξωτερικών συνόρων.Σε πολλές περιπτώσεις το προσωπικό της θα έχει ουσιαστικά ανάλογες εκτελεστικές εξουσίες με αυτές του προσωπικού των ευρωπαϊκών κρατών-μελών. Πιο συγκεκριμένα θα έχουν το δικαίωμα να αρνούνται συνοριακές διελεύσεις, να σφραγίζουν ταξιδιωτικά έγραφα, να περιπολούν στα σύνορα και να αντιμετωπίζουν όσους επιχειρούν παράνομη διέλευση.Επίσης, θα μπορούν να κάνουν ταυτοποιήσεις χρησιμοποιώντας το Σύστημα Ψευδών και Αυθεντικών Εγγράφων το οποίο περνά από τον έλεγχο της υπηρεσίας, ενώ το δικαίωμα στην οπλοφορία επεκτείνεται από τους συνοροφύλακες που διαθέτουν τα κράτη-μέλη σε όλο το προσωπικό της υπηρεσίας η οποία, σύμφωνα με τον υπό επεξεργασία νέο κανονισμό, θα δημιουργήσει μόνιμη δύναμη 10.000 ατόμων.Στο προσχέδιο κανονισμού επεκτείνεται και η δικαιοδοσία της Frontex να επιχειρεί σε οποιαδήποτε τρίτη χώρα. Αρχικά, η επέκταση της δικαιοδοσίας της Frontex να επιχειρεί εκτός των ευρωπαϊκών ορίων και σε έδαφος τρίτων χωρών που συνορεύουν με την Ε.Ε. έχει κατοχυρωθεί από τον εν ισχύι κανονισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που εγκρίθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου του 2016.Ο συνδυασμός παροχής εκτεταμένης ασυλίας και διεύρυνσης της εντολής της υπηρεσίας προκαλεί προβληματισμό, δεδομένου του αμφιλεγόμενου τρόπου με τον οποίο η Frontex διαχρονικά έχει διεκδικήσει να παραμένει επί της ουσίας ανέλεγκτη και χωρίς σαφές πλαίσιο που να ρυθμίζει ζητήματα ευθύνης και λογοδοσίας της.Σε περσινή αναφορά του ανεξάρτητου Συμβουλευτικού Οργάνου που συγκροτείται από ειδικούς άλλων υπηρεσιών της Ε.Ε., διεθνών οργανισμών και ΜΚΟ για να επιβλέπει τη Frontex, η υπηρεσία είχε δεχτεί αυστηρή κριτική για την ολιγωρία στη διάθεση προσωπικού και πόρων στο Τμήμα Προστασίας Δικαιωμάτων.Επίσης, έθετε ζητήματα σχετικά με την επιχειρησιακή δράση της Frontex στα ουγγρo-σερβικά σύνορα τον χειμώνα του 2016, όταν ο εκτελεστικός διευθυντής είχε αρνηθεί πρόταση του Συμβουλευτικού Οργάνου να αποσύρει προληπτικά τις επιχειρησιακές δυνάμεις της υπηρεσίας λόγω ανησυχιών για τις συστηματικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που σημειώνονταν στην περιοχή.Τέλος, υποδείκνυε την αποτυχία της υπηρεσίας να εφαρμόσει αποτελεσματικά τους επιχειρησιακούς κανόνες και τον μηχανισμό αποδοχής καταγγελιών, όπως προβλέπονται, καθώς και την έλλειψη ανεξάρτητης παρακολούθησης των υποχρεωτικών επιστροφών που συντονίζει η υπηρεσία.Αποστόλης Φωτιάδης – Ερευνητής Ευρωπαϊκών Θεμάτωνefsyn.gr