Μετάφραση-απόδοση κειμένου: «ΛΙΜΕΝΙΚΑ ΝΕΑ»
“Πρέπει να πολεμήσουμε τους διακινητές μεταναστών,” τονίζει επανειλημμένα ο υπουργός Εσωτερικών της Γαλλίας κ. Gerald Darmanin. Ο νέος Γαλλικός νόμος, που ψηφίστηκε στις 26 Ιανουαρίου 2024, αυστηροποίησε τις ποινικές κυρώσεις για διακινητές, αυξάνοντας τις ποινές φυλάκισής τους από 5 σε 15 έτη.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η νέα κυβέρνηση του Εργατικού Κόμματος σχεδιάζει να συγκροτήσει ένα σώμα “elite” για την καταπολέμηση των διακινητών, με τον Πρωθυπουργό Keir Starmer να τους συγκρίνει με τρομοκράτες σε συνέντευξή του τον περασμένο Μάιο στην tabloid εφημερίδα The Sun. Παρόμοιες θέσεις εκφράζει και η Ευρωπαϊκή Ένωση, αφού η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων και Ylva Johansson θεωρεί “θεμελιώδη” τον αγώνα κατά των διακινητών.
Οι Ευρωπαϊκές χώρες υιοθετούν αυτή τη ρητορική για να δείξουν ότι πολεμούν την “παράνομη μετανάστευση”, όμως σύμφωνα με ορισμένες ΜΚΟ, πρόκειται για έναν συμπεριληπτικό όρο που αποτυγχάνει να διακρίνει τους χειριστές των λέμβων από τους διεθνείς διακινητές.
Σε συνέντευξη που έδωσε τον περασμένο μήνα, ο κ. Bram Frouws, διευθυντής του Mixed Migration Center — ερευνητικό κέντρο για τη μετανάστευση συμβεβλημένο με το Danish Refugee Council — επέκρινε την αδυναμία αντίληψης των “διαφορετικών πτυχών” που σχετίζονται με την έννοια της λαθραίας διακίνησης (smuggling). Το InfoMigrants κουβέντιασε μαζί του.
Γιατί θεωρείτε ότι η έννοια της λαθροδιακίνησης μεταναστών είναι στρεβλή;
Bram Frouws: Ένα στοιχείο που ακούγεται διαρκώς σε συζητήσεις Ευρωπαίων πολιτικών είναι ότι οι διακινητές προτρέπουν τους ανθρώπους να ξεκινήσουν το ταξίδι της μετανάστευσής τους στην Ευρώπη. Όμως, όταν σφυγμομετρούμε χιλιάδες μετανάστες και πρόσφυγες ανά τον κόσμο για τους λόγους της μετανάστευσής τους, οι διακινητές κατατάσσονται στην έβδομη ή την όγδοη θέση. Πρώτιστα, εκείνοι που επηρεάζουν την απόφαση για μετανάστευση, είναι οι φίλοι ή η οικογένεια, όχι οι διακινητές.
Επίσης, στους διακινητές αποδίδονται όλες οι μορφές εκμετάλλευσης τους. Αυτό που διαπιστώνουμε είναι ότι είναι υπεύθυνοι σε μερικές περιπτώσεις, όμως σε άλλες, είναι πιθανότερο να ευθύνονται είτε στελέχη φορέων επιβολής νόμου, είτε στελέχη τοπικών κοινωνιών ή εγκληματικών συμμοριών, που ασκούν βία σε βάρος των μεταναστών κατά τις μετακινήσεις τους. Η εικόνα του διακινητή που κακοποιεί μετανάστες βοηθά στην ακραία ποινική αντιμετώπισή τους από τις χώρες της Ευρώπης.
Τούτη η αδυναμία αντίληψης των “διαφορετικών πτυχών” που περιβάλλουν την έννοια της λαθραίας διακίνησης είναι επίσης εμφανής στη σύγχυση που υπάρχει μεταξύ της λαθραίας διακίνησης μεταναστών και της εμπορίας ανθρώπων (human trafficking). Πολλές φορές εσκεμμένα, πολιτικοί χρησιμοποιούν τον όρο “εμπορία” όταν μιλούν για διακίνηση. Παρότι μερικές φορές είναι δυσδιάκριτη η διαχωριστική γραμμή των δύο όρων — όπως στη Λιβύη, όπου ορισμένοι μετανάστες με τη βοήθεια των διακινητών βιώνουν καταστάσεις εκμετάλλευσης που προσομοιάζουν με την εμπορία ανθρώπων — πρόκειται για δύο διακριτά μεταξύ τους φαινόμενα. Για τις χώρες προορισμού, η εσκεμμένη εξομοίωση διακινητών μεταναστών με εμπόρους ανθρώπων δικαιολογεί το χειρισμό της παράνομης μετανάστευσης σαν απειλή ασφάλειας.
Νομίζετε ότι αυτό, για τις αρχές επιβολής νόμου, είναι ένας τρόπος αποφυγής αιτιάσεων για κακομεταχείριση μεταναστών;
Ενδεχομένως είναι ένας τρόπος να αποκρυβεί το γεγονός ότι η διακίνηση μεταναστών δεν μπορεί να υπάρξει ή να διαπρέψει χωρίς την ανάμιξη κρατικών αξιωματούχων. Κάποιος πρέπει να στρέψει αλλού το βλέμμα του, κάποιος πρέπει να διευκολύνει το πέρασμα των συνόρων ή να βοηθήσει τους ταξιδιώτες, εφοδιάζοντάς τους με έγγραφα ταυτότητας.
Στο Νίγηρα, ολόκληρες πόλεις, σαν το Agadez, έχουν αναπτυχθεί από τη διέλευση μεταναστών από Λιβύη ή Αλγερία, με τη διακίνηση να θεωρείται νομότυπο επάγγελμα. Πώς το εξηγείτε αυτό;
Σε μέρη σαν το Agadez, οικοδομήθηκε ολόκληρος κλάδος οικονομικής δραστηριότητας γύρω από τη μετανάστευση, από τον οδηγό-σύνδεσμο παραλαβής στην έρημο ως το διευθυντή του ξενοδοχειακού καταλύματος. Την περιβάλει ολόκληρος κύκλος εργασιών, που παράγει εισόδημα για πολλούς ντόπιους κατοίκους. Αν εξαρθρώσεις αυτό τον κύκλο οικονομικής δραστηριότητας, καταστρέφεις τον πόρο εισοδημάτων πολλών ανθρώπων, για να μην αναφέρουμε τον κίνδυνο πολλοί μετανάστες να αποκλειστούν, άφραγκοι, στο Agadez.
Φυσικά, οι χώρες προορισμού έχουν διαφορετική προσέγγιση επειδή δεν επιθυμούν αφίξεις παράτυπων μεταναστών, πράγμα που εξηγεί τη διαφορά των αντιλήψεών τους.
Ένας αυξανόμενος αριθμός νόμων στην Ιταλία, την Ελλάδα ή το Ηνωμένο Βασίλειο ενοχοποιεί τους χειριστές σκαφών που διαπλέουν τη Μεσόγειο ή τα Στενά της Μάγχης με μετανάστες επιβαίνοντες. Τί συμπεραίνετε από αυτό;
Αυτή η προσέγγιση δεν είναι σωστή επειδή αυτοί (οι χειριστές) δεν είναι οι πραγματικοί διακινητές. Οι πραγματικοί διακινητές δεν μπαίνουν σε βάρκες. Θα πρέπει να είναι τρελοί να ρισκάρουν τη ζωή τους και να συλληφθούν κατά την άφιξη. Οι περισσότεροι (από τους χειριστές) είναι μετανάστες που εξασφάλισαν δωρεάν ταξίδι με αντάλλαγμα την πλοήγηση του σκάφους, επειδή συνήθως είτε έχουν ναυτική εμπειρία είτε υπήρξαν αλιείς στο παρελθόν.
Γενικά, παρατηρούμε να δίνεται πολλή έμφαση σε χαμηλόβαθμους διακινητές, όπως οι οδηγοί-σύνδεσμοι στο Agadez. Αντιθέτως, νομίζω, θα έπρεπε να στοχεύαμε στα «μεγάλα κεφάλια» των οργανώσεων, που θησαυρίζουν από τη διακίνηση μεταναστών και που φέρουν την ευθύνη πολλών τραγικών περιστατικών.
