«Τη νύχτα του Σαββάτου 18 προς Κυριακή 19 Απριλίου 2015 ένα απελπιστικά γεμάτο πλοίο που μετέφερε πρόσφυγες ανατράπηκε στη Μεσόγειο καθ’ οδόν από τη Λιβύη προς την Ιταλία. Εκατοντάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Την Κυριακή, ημέρα των εξηκοστών γενεθλίων του Γιόαχιμ, ήμασταν στο Χοενβάλντε. Το απόγευμα έλαβα ένα τηλεφώνημα από τον Ιταλό πρωθυπουργό Ματέο Ρέντσι, με την επείγουσα έκκληση να συμβάλω κι εγώ προκειμένου να συγκληθεί άμεσα ένα έκτακτο συμβούλιο της Ε.Ε. με τη συμμετοχή όλων των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της Ευρώπης. Για εορτασμό γενεθλίων ούτε λόγος πλέον.
«Σε καταλαβαίνω απόλυτα», είπα, «πρόκειται για μια ανείπωτη τραγωδία. Όμως, αν γίνει μια τέτοια συνάντηση, πρέπει να πάρουμε συγκεκριμένες αποφάσεις».
«Πράγματι, όμως η συνάντηση είναι επιβεβλημένη», επέμεινε. «Πρέπει να γίνει σαφές ότι αυτό δεν είναι ένα ιταλικό πρόβλημα, αλλά ένα πρόβλημα που αφορά ολόκληρη την Ευρώπη το έχω ήδη πει στον Ντόναλντ Τουσκ. Δεν μπορείτε να με αφήσετε μόνο μου σε αυτή την κατάσταση».
Ήξερα ότι ο Ματέο Ρέντσι είχε δίκιο, ειδικά διότι δεν ήταν η πρώτη τραγωδία αυτού του είδους στα ανοιχτά των ακτών της χώρας του. Ενάμιση χρόνο νωρίτερα, τον Οκτώβριο του 2013, έπειτα από δύο σοβαρά δυστυχήματα και τον θάνατο αρκετών εκατοντάδων προσφύγων στα νερά της Μεσογείου, η Ιταλία έβαλε μπροστά την επιχείρηση Mare Nostrum. Το ιταλικό ναυτικό και η ακτοφυλακή ανέλαβαν τη διάσωση προσφύγων που κινδύνευαν στη θάλασσα και τη σύλληψη διακινητών. Οι δραστηριότητες της επιχείρησης Mare Nostrum τερματίστηκαν τον Οκτώβριο του 2014, μετά την απόφαση των Ευρωπαίων υπουργών Εσωτερικών να εγκαινιάσουν την επιχείρηση με την ονομασία «Τρίτων», υπό την ηγεσία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής Frontex, ο οποίος ιδρύθηκε το 2004 για την προστασία των εξωτερικών συνόρων της Ευρώπης. Ωστόσο, ακόμη και ο «Τρίτων» δεν μπόρεσε να αποτρέψει την τραγωδία της νύχτας της 18ης προς τη 19η Απριλίου 2015.
Το αδιέξοδο του Δουβλίνου ΙΙΙ
Στο τηλεφώνημά μας η έκκληση του Ρέντσι να μην αφεθεί η Ιταλία μόνη της χτύπησε το τρωτό σημείο του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου (ΚΕΣΑ/GEAS). Το ΚΕΣΑ βασίζεται στη Σύμβαση του Δουβλίνου που υπέγραψαν στην ομώνυμη πόλη στις 15 Ιουνίου 1990 δώδεκα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Δεκατρία χρόνια αργότερα, τον Μάρτιο του 2003, ένας πρώτος διάδοχος κανονισμός τέθηκε σε ισχύ με τη μορφή του Κανονισμού Δουβλίνο ΙΙ, ενώ λίγους μήνες αργότερα ακολούθησε ο Κανονισμός Δουβλίνο ΙΙΙ.
Ο Κανονισμός είχε ισχύ στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και στη Νορβηγία, στην Ισλανδία, στην Ελβετία και το Λιχτενστάιν, και καθόριζε ποιο από αυτά τα κράτη είχε την ευθύνη για τη διεξαγωγή της διαδικασίας ασύλου ενός υπηκόου τρίτης χώρας ή ενός ανιθαγενούς. Ουσιαστικά όριζε ότι, με λίγες εξαιρέσεις, η εξέταση μιας αίτησης ασύλου έπρεπε να πραγματοποιείται στη χώρα στην οποία εισήλθε πρώτη φορά ο αιτών άσυλο, δηλαδή, στις περισσότερες περιπτώσεις, στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βάσει γεωγραφίας, δηλαδή με δεδομένες τις οδούς διαφυγής διαμέσου της Μεσογείου, στην πλειονότητα των περιπτώσεων οι χώρες αυτές ήταν οι μεσογειακές χώρες Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία. Το Δουβλίνο ΙΙΙ απάλλαξε από αυτό το πρόβλημα όλα τα υπόλοιπα κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Εμείς, που βρισκόμασταν γεωγραφικά στο κέντρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απολαμβάναμε όλα τα οφέλη της ζώνης Σένγκεν, μιας ενιαίας αγοράς χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα, χωρίς
να έχουμε καμία έγνοια για όσα τυχόν συνέβαιναν στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είχαμε προσαρμοστεί σε μια κατάσταση
βολική για μας. Οι συνέπειες δραματικών γεγονότων σαν αυτά που έλαβαν χώρα στα ανοιχτά των ακτών της Ιταλίας τη νύχτα της 18ης προς τη 19η Απριλίου 2015 ήταν ευθύνη των μεσογειακών χωρών, στην προκειμένη περίπτωση της Ιταλίας – ασχέτως επιχείρησης «Τρίτων». Αυτό ήταν σωστό από αμιγώς νομικής άποψης από πολιτικής και ανθρωπιστικής άποψης, ωστόσο, δεν ήταν πλέον βιώσιμο.
[…] Οι επιπτώσεις νέων εξελίξεων στις πύλες της Ευρώπης οδήγησαν περισσότερους ανθρώπους στη φυγή: στα τέλη του 2010 ξέσπασε στην Τυνησία η ελπιδοφόρα Αραβική Άνοιξη, με εξεγέρσεις κατά του αυταρχικού προέδρου Ζιν Ελ Αμπιντίν Μπεν Αλι . Οι διαμαρτυρίες εξαπλώθηκαν, μεταξύ άλλων, στη Λιβύη και τη Συρία. Το καλοκαίρι του 2011, μετά την πτώση του επαναστάτη ηγέτη της Λιβύης Μουαμάρ αλ Καντάφι, το λιβυκό κράτος κατέρρευσε, διευκολύνοντας τους λαθρέμπορους και τους διακινητές να προωθούν ολοένα περισσότερους
πρόσφυγες, ιδίως από αφρικανικές χώρες όπως η Ερυθραία και η Σομαλία, από τις λιβυκές ακτές προς την Ευρώπη. Ακόμη πιο σοβαρές ήταν οι επιπτώσεις μετά την έναρξη του εμφυλίου πολέμου στη Συρία, το 2011, ο πληθυσμός της οποίας εξεγέρθηκε κι αυτός κατά του αυταρχικού προέδρου τους Μπασάρ αλ Ασαντ. Εκατομμύρια Σύροι εγκατέλειψαν τη χώρα και κατέφυγαν στον Λίβανο, στην Ιορδανία, αλλά και στην Τουρκία· μόνο εκεί κατέφυγαν πάνω από τρία εκατομμύρια Σύροι. Στην αρχή οι άνθρωποι αυτοί ήλπιζαν ότι θα μπορούσαν σύντομα να επιστρέψουν στην πατρίδα τους· όλες οι ελπίδες εξανεμίστηκαν από το 2014 και ύστερα. Έκτοτε, όλο και περισσότεροι άνθρωποι προσπαθούσαν να φτάσουν στη Βόρεια Ευρώπη από την Τουρκία μέσω του Αιγαίου και της Ελλάδας. Έχω ακόμη ζωηρή ανάμνηση όσων μου μετέφερε ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας την άνοιξη του 2015, στο περιθώριο μιας συνόδου του Ευρωπαϊκού
Συμβουλίου: ο αριθμός των προσφύγων –Σύρων κυρίως, αλλά και Αφγανών και Ιρακινών- που έφταναν στα ελληνικά νησιά από την Τουρκία σχεδόν διπλασιαζόταν κάθε μήνα. Το σημείωσα τότε με ανησυχία και με την υποψία ότι η εξέλιξη αυτή δεν θα επηρέαζε μόνο την Ελλάδα.
Εκστρατεία χωρίς αποτέλεσμα
[…] Δεν ήμουν εκπρόσωπος μιας μη κυβερνητικής οργάνωσης, δεν ήμουν εθελόντρια που προσφέρει βοήθεια στους πρόσφυγες, ήμουν πολιτικός και δη καγκελάριος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. […] Από μένα και από ολόκληρη την ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα μπορούσε να περιμένει κανείς να δώσουμε λύσεις μεγάλης κλίμακας σε μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στην Ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. […] Στην Ευρώπη πραγματοποίησα μια ολόκληρη εκστρατεία για την αλληλέγγυα κατανομή των προσφύγων, εντέλει χωρίς αποτέλεσμα. Οι Ευρωπαίοι υπουργοί Εσωτερικών πέρασαν κατ’ επανάληψη αντίστοιχα ψηφίσματα με ειδική πλειοψηφία. Τον Ιούνιο του 2015, για παράδειγμα, συμφωνήθηκε η κατανομή 60.000 προσφύγων και τον Σεπτέμβριο ο αριθμός διπλασιάστηκε ακόμη και σε 120.000. Οι τεχνικοί όροι γι’ αυτό ήταν μετεγκατάσταση και επανεγκατάσταση. Ωστόσο, οι αποφάσεις αυτές αποδείχτηκε πως δεν είχαν ούτε την αξία του χαρτιού στο οποίο τυπώθηκαν. Πράγματι, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μόνο 21.999 πρόσφυγες που είχαν φτάσει στην Ελλάδα μετεγκαταστάθηκαν έως το τέλος του 2018 εκ των οποίων η Γερμανία ανέλαβε 5.391. Το ίδιο και οι 12.708 πρόσφυγες που είχαν εισέλθει σε ευρωπαϊκό έδαφος στην Ιταλία – εκ των οποίων η Γερμανία ανέλαβε 5.446. Οι χώρες που ήταν πρόθυμες να υποδεχτούν πρόσφυγες ανέλαβαν την απαιτητική δουλειά της φροντίδας των προσφύγων που έφταναν καθημερινά, ενώ άλλες ήθελαν να υποδεχτούν όσο το δυνατό λιγότερους πρόσφυγες και έκαναν ό,τι μπορούσαν για να αναβάλουν την τήρηση των υποχρεώσεών τους για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Σχεδόν αναπόφευκτα όλες οι προσπάθειες τροποποίησης του Κανονισμού Δουβλίνο ΙΙΙ απέβησαν άκαρπες. Κατά την υποδοχή και την κατανομή των προσφύγων στην Ευρώπη έγινε δραματικά σαφές ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν υπήρχε κοινή αντίληψη γι’ αυτό που κάποτε αντιπροσώπευε η ευρωπαϊκή κοινότητα: την αλληλεγγύη και τις κοινές αξίες.Αυτή η διαπίστωση με έθλιβε βαθύτατα, δεν ήταν ωστόσο λόγος να εγκαταλείψω τις προσπάθειές μου.
Η κατάσταση ήταν διαφορετική όταν επρόκειτο για την καταπολέμηση των αιτίων της μετανάστευσης και του λαθρεμπορίου. Η προστασία των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενισχύθηκε με κέντρα καταγραφής, τα λεγόμενα hotspots. Μια ομάδα εργασίας της Μόνιμης Ναυτικής Ομάδας του ΝΑΤΟ βελτίωσε την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ της ελληνικής και της τουρκικής ακτοφυλακής και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής Frontex στο Αιγαίο. Αυτό έγινε σε μεγάλο βαθμό χάρη στην υπουργό Άμυνας Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία έτσι κι αλλιώς με στήριζε στην προσφυγική πολιτική. Η αποστολή του ΝΑΤΟ μάς πρόσφερε την περιγραφή της εκάστοτε κατάστασης των πραγμάτων, συνδράμοντας έτσι στην αποτελεσματικότερη μάχη κατά των συμμοριών λαθρεμπόρων στο Αιγαίο. Το γερμανικό πολεμικό ναυτικό συμμετείχε σε αυτή την αποστολή. […]
Βερολίνο καλεί Άγκυρα
Από το καλοκαίρι του 2015 επικεντρώθηκα κι εγώ προσωπικά στην προσπάθεια βελτίωσης της συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία στην προσφυγική πολιτική. Από την έναρξη του πολέμου στη Συρία το 2011 η χώρα είχε δεχτεί σχεδόν 2 εκατομμύρια πρόσφυγες στα τουρκοσυριακά σύνορα και πολύ περισσότερους στο εσωτερικό της. Επωμίστηκε έτσι ένα τεράστιο βάρος, το οποίο η Ευρώπη για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα ελάχιστα γνώριζε, πόσο μάλλον αναγνώριζε. Αυτό έπρεπε να αλλάξει η Ε.Ε. έπρεπε, για παράδειγμα, να ενισχύσει οικονομικά τα προσφυγικά προγράμματα επιτόπου, να συμβάλει στη βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης των προσφύγων, να πείσει την
Τουρκία να τους χορηγήσει άδειες εργασίας, να προσφέρει ευκαιρίες για εκπαίδευση – δημιουργώντας έτσι προοπτικές στη χώρα. Όλα αυτά αντικατοπτρίζουν τη σημαντικότερη πτυχή της προσφυγικής μας πολιτικής την καταπολέμηση των αιτίων της φυγής στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όλα αυτά θα λειτουργούσαν εντέλει προς το συμφέρον όλων, συμπεριλαμβανομένων των προσφύγων, οι οποίοι δεν θα είχαν πια ανάγκη να εμπιστεύονται και τα λεφτά τους και την τύχη τους σε αδίστακτους διακινητές, με αποτέλεσμα να καταλήγουν,
πολλοί απ’ αυτούς, στον βυθό της θάλασσας.
Με αυτή την αντίληψη των πραγμάτων ηγήθηκα των συνομιλιών στην Ευρώπη με την Τουρκία υπέρ μιας κοινής προσέγγισης. […] Στις 23 Σεπτεμβρίου 2015 οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της Ευρώπης αποφάσισαν σε μια άτυπη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να εντείνουν τον διάλογο με την Τουρκία, καθώς και με τον Λίβανο και την Ιορδανία. Οι δύο αυτές χώρες φιλοξενούσαν μεγάλο αριθμό Σύρων, κυρίως, προσφύγων. Δύο ημέρες αργότερα συμμετείχα στη Σύνοδο του ΟΗΕ για τη βιώσιμη ανάπτυξη, στη Νέα Υόρκη. Στο περιθώριο της συνόδου συναντήθηκα με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και κουβεντιάσαμε για την προοπτική της σύστασης μιας γερμανοτουρκικής ομάδας εργασίας, καθώς και για την προετοιμασία της Συνόδου Κορυφής Ε.Ε. – Αφρικής που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί στη Βαλέτα της Μάλτας τον Νοέμβριο. Δεν έπρεπε να ξεχνούμε ότι πολλοί άνθρωποι από την Αφρική εξακολουθούσαν να προσπαθούν να φτάσουν στην Ευρώπη διαμέσου της Μεσογείου.
Στις 5 Οκτωβρίου 2015 ο πρόεδρος της Επιτροπής της Ε.Ε. Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και ο πρόεδρος του Συμβουλίου της Ε.Ε. Ντόναλντ Τουσκ συναντήθηκαν με τον Τούρκο πρόεδρο στις Βρυξέλλες και συμφώνησαν να καταρτίσουν ένα σχέδιο δράσης Ε.Ε. – Τουρκίας για μια κοινή προσέγγιση της προσφυγικής πολιτικής. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων συμφώνησε με το σχέδιο που υπέβαλε η Επιτροπή της Ε.Ε. στις 15 Οκτωβρίου 2015. […] Μια άλλη συνάντηση Ε.Ε. – Τουρκίας προγραμματίστηκε για τις 7 Μαρτίου 2016,
στις Βρυξέλλες. Εκείνη την περίοδο η Ολλανδία ασκούσε την προεδρία της Ε.Ε. Την παραμονή της έγινε μια τριμερής συνάντηση με τον Ολλανδό πρωθυπουργό Μαρκ Ρούτε και τον Τούρκο πρωθυπουργό, έπειτα από πρόσκληση του τελευταίου, στις 9 μ.μ., στη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Τουρκίας στις Βρυξέλλες. Στη συνάντηση αυτή ο Νταβούτογλου πρότεινε τον λεγόμενο μηχανισμό 1 : 1 : βάσει μιας συμφωνίας επανεισδοχής μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας, η Ελλάδα δικαιούται να επαναπροωθεί στην Τουρκία κάθε μετανάστη που φτάνει
παράνομα στα ελληνικά vnσιά σε αντάλλαγμα, για κάθε Σύρο που έφτανε παράνομα στα ελληνικά νησιά και επέστρεφε στην Τουρκία και η
Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να δέχεται ακόμη έναν Σύρο πρόσφυγα από την Τουρκία. Πρόκειται για μια τολμηρή, πρωτοποριακή πρόταση, καθώς δεν αποσκοπούσε μόνο στην αποτροπή της παράνομης μετανάστευσης με μέτρα προστασίας των συνόρων, αλλά και στην ενεργοποίηση των ποσοστώσεων για τη μετανάστευση. Ο Ρούτε κι εγώ υποστηρίξαμε αμέσως την πρόταση και την επόμενη ημέρα την προωθήσαμε επιτυχώς στη συνάντηση Ε.Ε. – Τουρκίας. Σε συνδυασμό με έργα στους τομείς της υγειονομικής περίθαλψης, της διατροφής, της εκπαίδευσης και των υποδομών, τα οποία πρόσφεραν στους πρόσφυγες που ζουν στην Τουρκία μια προοπτική κοντά στην πατρίδα τους, αντιμετωπίζοντας έτσι τα αίτια που τους ωθούσαν στη φυγή, η πρόταση αποτέλεσε αντικείμενο συστηματικής επεξεργασίας έως την επόμενη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 18 Μαρτίου 2016, η οποία την ενέκρινε με την ονομασία Δήλωση Ε.Ε. – Τουρκίας και με
έναρξη ισχύος την 4η Απριλίου 2016. Με τη συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας, όπως επικράτησε να ονομάζεται πιο απλουστευμένα, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεσμεύτηκε επίσης να παράσχει στην Τουρκία άλλα 3 δισεκατομμύρια ευρώ έως το τέλος του 2018 και, εφόσον η χώρα πληρούσε τις προϋποθέσεις, να προωθήσει την κατάργηση της βίζας που είχε ζητήσει και να εξετάσει τη δυνατότητα περαιτέρω εξέλιξης της διαδικασίας ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε. Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση του αριθμού των προσφύγων που έφταναν μέσω της βαλκανικής οδού στη Βόρεια Ευρώπη και συνεπώς στη Γερμανία: 95% σε σύγκριση με τον Οκτώβριο του 2015.
Το πρόσωπο-κλειδί στις Βρυξέλλες
Ένα πρόσωπο που με υποστήριξε θερμά καθ’ όλη τη διάρκεια της προσφυγικής κρίσης ήταν ο πρόεδρος της Επιτροπής της Ε.Ε. Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ. Πραγματικά δεν έχω λόγια να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου. […] Ο Γιούνκερ υποστήριξε τη συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας, συνέβαλε στη βελτίωση της ανθρωπιστικής κατάστασης στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων και προώθησε επίσης τη διεθνή συνεργασία, πρωτίστως με την Αφρική. Στη Σύνοδο Κορυφής Ε.Ε. – Αφρικής στις 11-12 Νοεμβρίου 2015 στην πρωτεύουσα της Μάλτας, Βαλέτα, συμφωνήσαμε μεταξύ άλλων να συσταθεί ένα Καταπιστευματικό Ταμείο Έκτακτης Ανάγκης της Ε.Ε. για την Αφρική, με όγκο 1,8 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και επιπλέον συνεισφορές άλλων κρατών. Τα ποσά αυτά επρόκειτο να διατεθούν επιτόπου για την καταπολέμηση των αιτίων της φυγής, αλλά και για τη χρηματοδότηση ευκαιριών για νόμιμη μετανάστευση προς την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στα επόμενα έξι χρόνια έως την αποχώρησή μου από την εξουσία συνήψαμε συμφωνίες εταιρικής σχέσης της Ε.Ε. για τη μετανάστευση με αφρικανικές χώρες – πρώτα με την Αιθιοπία, το Μάλι, τη Νιγηρία και τη Σενεγάλη, οι οποίες ήταν τόσο χώρες προέλευσης όσο και χώρες διέλευσης για πολλούς πρόσφυγες που έφταναν στην Ευρώπη μέσω της Μεσογείου. Κλείσαμε επίσης μια γερμανοαιγυπτιακή συμφωνία συνεργασίας για θέματα μετανάστευσης, ενισχύσαμε και τη διμερή μας συνεργασία με τον Νίγηρα ως χώρα διέλευσης, ενώ η Γερμανία και η Ευρώπη κατέβαλαν ιδιαίτερη προσπάθεια για την ενίσχυση της συνεργασίας με τη Λιβύη. [ …]
Τα διδάγματα από την κρίση
Συμπέρασμα: Πρώτον, πολλοί απ’ όσους υποστήριξαν την απόφασή μου στις 4-5 Σεπτεμβρίου 2015 να μην επαναπροωθούνται στα γερμανο-αυστριακά σύνορα οι προερχόμενοι από την Ουγγαρία πρόσφυγες, δυσκολεύτηκαν εντυπωσιακά πολύ να αποδεχτούν τη συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας, στην οποία αναφέρονταν συχνά με τη λέξη «deal», υπονοώντας λίγο πολύ ότι επρόκειτο για μια βρώμικη συμφωνία. Ωστόσο, η λέξη «deal» ούτε δική μου επιλογή ήταν ούτε συμμεριζόμουν την αξιολόγηση που συνδέεται με αυτήν. Αντίθετα, ήταν ένα λογικό, αποδεκτό αποτέλεσμα διεθνών διαπραγματεύσεων τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο. Το ίδιο ίσχυε και για τις συμφωνίες με τις αφρικανικές
χώρες. Όπως τόσο συχνά κάποιος έπρεπε να απαντήσει και στην περίπτωση αυτή στο ερώτημα ποιες θα ήταν οι λογικές εναλλακτικές λύσεις. Είχα και διατηρώ την πεποίθηση πως με το να απορρίπτει κανείς συμφωνίες με κράτη που δεν ανταποκρίνονται ή δεν ανταποκρίνονται πλήρως στη δική μας αντίληψη περί δημοκρατίας και κράτους δικαίου δεν καταφέρνει απολύτως τίποτα.
Δεύτερον, η Ευρώπη έπρεπε και πρέπει να προστατέψει τα εξωτερικά της σύνορα. Για τον σκοπό αυτό, στη διάρκεια της θητείας μου ελήφθησαν μέτρα στα οποία στηρίχτηκε η διάδοχη κυβέρνηση. Ενισχύθηκαν οι επιχειρησιακές δυνατότητες του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής Frontex, εντατικοποιήθηκε η συνεργασία με τις λιβυκές αρχές και βελτιώθηκε η καταγραφή των προσφύγων που φτάνουν στα εξωτερικά σύνορα. Ταυτόχρονα, όμως, η Γερμανία και η Ευρώπη δεν πρέπει να μπουν ποτέ στον πειρασμό να θεωρήσουν ότι ακόμα και τα πιο δραστικά μέτρα θα μειώσουν την έλξη που ασκούν σε ανθρώπους από άλλες περιοχές του κόσμου. Αυτό δεν θα γίνει . Η ευημερία και το κράτος δικαίου θα καθιστούν πάντα τη Γερμανία και την Ευρώπη ελκυστικούς προορισμούς. Η σωστή αντιμετώπιση του ζητήματος προϋποθέτει την καταστολή της διακίνησης ανθρώπων και της παράνομης μετανάστευσης, πάντα σε συνδυασμό με την προσπάθεια αύξησης του ποσοστού της νόμιμης μετανάστευσης.
Τρίτον, κανείς δεν εγκαταλείπει την πατρίδα του ελαφρά τη καρδία, ούτε καν εκείνοι που το κάνουν λόγω έλλειψης οικονομικών προοπτικών. Όμως, η γερμανική νομοθεσία περί ασύλου καλύπτει άλλες περιπτώσεις. Παρέχει προστασία μόνο σε όσους διαφεύγουν από πολιτικές διώξεις και πόλεμο. Όσοι δεν μπορούν να μείνουν στη χώρα μας πρέπει να φύγουν. Αυτό πρέπει το κράτος να το επιβάλλει.
Τέταρτον: Η Γερμανία είναι μια χώρα υποδοχής μεταναστών. Η αύξηση του πληθυσμού μας και η συνακόλουθη έλλειψη εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού καθιστούν αναγκαία την τακτική μετανάστευση. Αυτό έλαβε υπόψη του ο μεγάλος συνασπισμός όταν ψήφισε το 2019, έπειτα από μακρά συζήτηση, έναν μεταναστευτικό νόμο για το ειδικευμένο εργατικό δυναμικό από χώρες εκτός Ε.Ε., επιταχύνοντας μάλιστα τη διαδικασία έκδοσης άδειας παραμονής στη Γερμανία.
