Πολιτική συμφωνία για το Σύμφωνο για το Μεταναστευτικό και το Άσυλο επετεύχθη πριν από λίγο έπειτα από ολονύκτιες διαβουλεύσεις μεταξύ Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Συμβουλίου και Κομισιόν.
Σύμφωνα με το νέο σύμφωνο οι χώρες πρώτης γραμμής της Νότιας Ευρώπης θα θεσπίσουν αυστηρότερη διαδικασία ασύλου στα μη κοινοτικά σύνορά τους και θα μπορούν με πιο απλές και σύντομες διαδικασίες να προχωρούν σε επιστροφές όσων η αίτηση ασύλου έχει απορριφθεί. Επιπλέον οι χώρες του Βορρά θα έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν αν θα δέχονται συγκεκριμένο αριθμό μεταναστών ή θα αντ΄ αυτού να πληρώνουν σε ένα κοινό ταμείο της ΕΕ.
Με ανάρτησή της στην πλατφόρμα Χ η ισπανική προεδρία αναφέρει ότι «Το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πέτυχαν σημαντική πρόοδο στη μεταρρύθμιση για τη βελτίωση του συστήματος μετανάστευσης και ασύλου της ΕΕ. Επετεύχθη πολιτική συμφωνία για τους πέντε φακέλους του νέου Συμφώνου της ΕΕ για τη Μετανάστευση και το ’Ασυλο».
Το πλαίσιο
Οι πέντε νόμοι της ΕΕ στους οποίους συμφώνησαν η ισπανική προεδρία και το Κοινοβούλιο αφορούν όλα τα στάδια της διαχείρισης του ασύλου και της μετανάστευσης, από τον έλεγχο των παράτυπων μεταναστών κατά την άφιξή τους στην ΕΕ, τη λήψη βιομετρικών δεδομένων, τις διαδικασίες υποβολής και διεκπεραίωσης των αιτήσεων ασύλου, τους κανόνες για τον καθορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για τη διεκπεραίωση μιας αίτησης ασύλου, τη συνεργασία και την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών και τον τρόπο χειρισμού καταστάσεων κρίσης, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων εργαλειοποίησης των μεταναστών.
Οι λεπτομέρειες για το νέο σύμφωνο αναμένονται, ωστόσο βασικός στόχος είναι ο περιορισμός και η αποθάρρυνση της παράτυπης μετανάστευσης και για το λόγο αυτό προβλέπονται αυστηρότερες διαδικασίες όσον αφορά τη χορήγηση ασύλου ιδίως για άτομα που προέρχονται από χώρες που δεν πληρούν τα κριτήρια.
Πιο ειδικά στο νέο σύμφωνο θα υπάρχει πρόβλεψη για παράταση της διάρκειας κράτησης των μεταναστών στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπως και για ταχύτερες διαδικασίες εξέτασης των αιτήσεων ασύλου και για μεγαλύτερο αριθμό μεταναστών (όλων όσων προέρχονται από χώρες για τις οποίες το ποσοστό θετικής απάντησης σε αιτήματα ασύλου είναι μικρότερο από 75%), ώστε να υπάρχει η δυνατότητα ταχύτερης επιστροφής τους.
Το νέο σύμφωνο έχει προκαλέσει αντιδράσεις από διάφορες ΜΚΟ καθώς υποστήριζουν ότι παραβιάζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα αφού οι μετανάστες θα παραμένουν σε κέντρα ασύλου στα σύνορα, τα οποία, όπως υποστηρίζουν, θα είναι σαν φυλακές, ενώ οι αιτήσεις θα εξετάζονται στα συγκεκριμένα κέντρα και εντός 12 εβδομάδων, όσων οι αιτήσεις απορρίπτονται, θα επιστρέφονται αμέσως στις χώρες προέλευσης.
Η συμφωνία είχε γίνει αντικείμενο έντονης πολιτικής αντιπαράθεσης μεταξύ των Βόρειων κρατών μελών και των Νότιων δεδομένου ότι ο ευρωπαϊκός νότος, δηλαδή οι χώρες της πρώτης γραμμής, υποστήριζε ότι σηκώνει μόνος του το βάρος του μεταναστευτικού και μάλιστα για ανθρώπους που στόχος τους ήταν να ταξιδέψουν στα βόρεια κράτη μέλη της ΕΕ. Από την πλευρά τους οι Βόρειοι επιθυμούσαν οι μετανάστες να παραμείνουν στην πρώτη χώρα άφιξής τους.
Τώρα με τη μεταρρύθμιση πιθανόν βρέθηκε κοινή γραμμή καθώς εκτός από το ότι οι χώρες του Νότου θα μπορούν να προχωρούν πιο εύκολα σε απελάσεις θα έχουν και στήριξη από την ΕΕ.
Επιπλέον προβλέπεται η υποχρεωτική αλληλεγγύη η οποία στην ουσία είναι ένας συμβιβασμός με τις χώρες του Βορρά να μπορούν να επιλέξουν είτε να δεχθούν έναν συγκεκριμένο αριθμό μεταναστών βάσει ποσοστώσεων είτε να έχουν τη δυνατότητα να πληρώνουν για τους μετανάστες που δεν θα δέχονται.
Άλλα ζητήματα που είχαν τεθεί και αποτελούσαν σημείο τριβής αφορούν εκτός από την περίοδο κράτησης και τους ασυνόδευτους ανηλίκους, το ρόλο των διαφόρων ΜΚΟ που εμπλέκονται σε επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης με χώρες όπως η Ιταλία να αντιδρούν υποστηρίζοντας ότι η δράση τους συνδράμει και ενθαρρύνει αυτή των διακινητών.
«Ιστορική ημέρα»
Όπως ανέφερε η Επίτροπο αρμόδια για την μετανάστευση Ι. Γιόχανσον πρόκειται για μια ιστορική ημέρα. Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Συμβουλίου «η ΕΕ υλοποιεί την υπόσχεσή της να βελτιώσει το σύστημα ασύλου και μετανάστευσης. Οι πολίτες σε ολόκληρη την ΕΕ επιθυμούν οι κυβερνήσεις τους να αντιμετωπίσουν τη μεταναστευτική πρόκληση και η σημερινή ημέρα αποτελεί ένα μεγάλο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Η μεταρρύθμιση αυτή αποτελεί ένα κρίσιμο κομμάτι του παζλ. Ωστόσο, η ΕΕ παραμένει επίσης προσηλωμένη στην αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών της μετανάστευσης, συνεργαζόμενη με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης και αντιμετωπίζοντας τη μάστιγα της λαθραίας διακίνησης μεταναστών».
O υπουργός Εσωτερικών της Ισπανίας Fernando Grande-Marlaska Gómez, αναφέρει ότι οι πέντε νόμοι της ΕΕ στους οποίους συμφώνησαν η ισπανική Προεδρία και το Κοινοβούλιο αφορούν όλα τα στάδια της διαχείρισης του ασύλου και της μετανάστευσης, από τον έλεγχο των παράτυπων μεταναστών κατά την άφιξή τους στην ΕΕ, τη λήψη βιομετρικών δεδομένων, τις διαδικασίες υποβολής και διεκπεραίωσης των αιτήσεων ασύλου, τους κανόνες για τον καθορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για τη διεκπεραίωση μιας αίτησης ασύλου, τη συνεργασία και την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών και τον τρόπο χειρισμού καταστάσεων κρίσης, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων εργαλειοποίησης των μεταναστών.
Οι νέοι κανόνες, μόλις εγκριθούν, θα καταστήσουν το ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου αποτελεσματικότερο και θα αυξήσουν την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών, επιτρέποντας την ελάφρυνση του φόρτου στα κράτη μέλη στα οποία φθάνουν οι περισσότεροι μετανάστες.
Μετά τη σημερινή προσωρινή συμφωνία, οι εργασίες θα συνεχιστούν σε τεχνικό επίπεδο τις επόμενες εβδομάδες για να διευκρινιστούν οι λεπτομέρειες των νέων κανονισμών. Στη συνέχεια, η προσωρινή συμφωνία θα υποβληθεί στους εκπροσώπους των κρατών μελών (ΕΜΑ) για επιβεβαίωση.
«Εμείς αποφασίζουμε»
Από την πλευρά της η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σε ανακοίνωση που εξέδωσε έκανε και αυτή λόγο για μια ιστορική συμφωνία, ευχαρίστησε τον αντιπρόεδρο της Επιτροπής Μαργαρίτη Σχοινά και την Επίτροπο Γιόχανσον για «όλες τις άοκνες προσπάθειες και τη σκληρή δουλειά που κατέβαλαν για την επίτευξη αυτής της συμφωνίας».
«Η μετανάστευση είναι μια ευρωπαϊκή πρόκληση που απαιτεί ευρωπαϊκές λύσεις» τόνισε και πρόσθεσε: «Κάθε χρόνο, εκατοντάδες χιλιάδες παράτυποι μετανάστες ξεκινούν επικίνδυνα ταξίδια για να φθάσουν στα σύνορά μας. Συχνά πέφτουν θύματα εγκληματιών, λαθρεμπόρων και διακινητών που τους δελεάζουν με ψεύτικες υποσχέσεις ασφαλούς διέλευσης και τους αποσπούν χρήματα.
Τα κράτη μέλη στα εξωτερικά μας σύνορα πρέπει να διαχειριστούν την παράνομη μετανάστευση η οποία συχνά θέτει υπό αμφισβήτηση την προστασία των συνόρων τους.»
Σύμφωνα με την φον ντερ Λάιεν το Σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο θα διασφαλίσει ότι υπάρχει μια αποτελεσματική ευρωπαϊκή απάντηση σε αυτή την ευρωπαϊκή πρόκληση.
«Σημαίνει ότι οι Ευρωπαίοι θα αποφασίζουν ποιος έρχεται στην ΕΕ και ποιος μπορεί να μείνει, όχι οι διακινητές. Σημαίνει προστασία όσων έχουν ανάγκη» είπε και σημείωσε ότι το Σύμφωνο αυτό θα διασφαλίσει επίσης ότι τα κράτη μέλη θα μοιραστούν την προσπάθεια με υπευθυνότητα, δείχνοντας αλληλεγγύη σε όσους προστατεύουν τα εξωτερικά μας σύνορα, ενώ παράλληλα θα αποτρέπουν την παράνομη μετανάστευση στην ΕΕ.
«Και θα δώσει στην ΕΕ και στα κράτη μέλη της τα εργαλεία για να αντιδράσουν γρήγορα σε καταστάσεις κρίσης, όταν τα κράτη μέλη έρχονται αντιμέτωπα με μεγάλο αριθμό παράνομων αφίξεων ή εργαλειοποίησης, όταν εχθρικές χώρες επιχειρούν σκόπιμα να αποσταθεροποιήσουν την ΕΕ ή τα κράτη μέλη της».
Η πρόεδρος της Κομισιόν αναφέρει ότι παράλληλα με το Σύμφωνο, η Επιτροπή υποστηρίζει τα κράτη μέλη μέσω συγκεκριμένων, επιχειρησιακών μέτρων για την αντιμετώπιση άμεσων προκλήσεων.
«Εφαρμόζουμε συγκεκριμένα σχέδια δράσης για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης μέσω της Μεσογείου, των Βαλκανίων ή του Ατλαντικού.
Οικοδομούμε εταιρικές σχέσεις με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης, για την καταπολέμηση των διακινητών και των λαθρεμπόρων και για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής επιστροφής στις χώρες καταγωγής τ των μεταναστών που δεν έχουν δικαίωμα παραμονής στην ΕΕ.
Το κλειδί για την αποτελεσματική διαχείριση της παράνομης μετανάστευσης βρίσκεται στην αλληλεπίδραση μεταξύ αυτών των δύο πυλώνων».
Όπως αναφέρει η πρόεδρος της Επιτροπής πρόκειται για ένα ισχυρό και αποτελεσματικό νομικό πλαίσιο που προσφέρει το Σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο.
«…Και στοχευμένη δράση για την περαιτέρω προστασία των συνόρων μας, τη διακοπή και την καταστροφή των επιχειρήσεων των διακινητών και τη συνεργασία με τρίτες χώρες με αμοιβαία επωφελείς εταιρικές σχέσεις».
