Η ναυπηγική βιομηχανία και βιοτεχνία αποτελεί βασικό πυλώνα της ελληνικής οικονομίας, με σημαντική συνεισφορά στη ναυτιλία και τη βιομηχανική παραγωγή. Με στόχο τη συστηματική καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης του κλάδου και τη διαμόρφωση στρατηγικών αναβάθμισης, το Υπουργείο Ναυτιλίας & Νησιωτικής Πολιτικής, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), εκπόνησε μια εκτενή μελέτη αγοράς.
Η μελέτη αυτή έρχεται να καλύψει ένα κρίσιμο κενό στον στρατηγικό σχεδιασμό, θέτοντας τις βάσεις για έναν βιώσιμο και ανταγωνιστικό ναυπηγικό κλάδο, ικανό να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της πράσινης μετάβασης και της τεχνολογικής αναβάθμισης.
Στόχοι της Μελέτης
Η μελέτη εστιάζει σε τρεις βασικές παραμέτρους:
✔️ Χαρτογράφηση του κλάδου: Αποτύπωση της υφιστάμενης δομής της ναυπηγικής βιομηχανίας και βιοτεχνίας στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων των ναυπηγείων, των παρόχων υπηρεσιών επισκευής, των νηογνωμόνων και των μελετητικών γραφείων.
✔️ Ανάπτυξη υλοποιήσιμων στρατηγικών: Σχεδιασμός δράσεων για την αναβάθμιση της ανταγωνιστικότητας του κλάδου και την ενίσχυση της παραγωγικότητάς του.
✔️ Προώθηση της πράσινης μετάβασης: Υποστήριξη της ναυτιλιακής βιομηχανίας στην υιοθέτηση βιώσιμων και καινοτόμων πρακτικών, με στόχο τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
Ιστορικό και Προηγούμενες Μελέτες
Η ανάγκη για μια συνολική στρατηγική προσέγγιση στον κλάδο της ναυπηγικής βιομηχανίας δεν είναι καινούργια. Το 2018, το Υπουργείο Ναυτιλίας ανέθεσε στη DNV μια μελέτη για την καταγραφή των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή ναυτιλιακού εξοπλισμού. Η συγκεκριμένη μελέτη ανέδειξε σημαντικές προκλήσεις, όπως:
🔹 Έλλειψη επενδύσεων σε υποδομές και τεχνογνωσία.
🔹 Ανάγκη για ενίσχυση της καινοτομίας στον κλάδο.
🔹 Δυνατότητες ανάπτυξης μέσα από επιχειρηματικές συστάδες (clusters), προκειμένου να ενισχυθεί η συνεργασία και η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.
Κύριες Θεματικές της Νέας Μελέτης
Η νέα μελέτη προχωρά σε πιο εξειδικευμένη ανάλυση, με έμφαση στις εξής θεματικές:
🔹 Αξιολόγηση της βιωσιμότητας των επιχειρήσεων και των δυνατοτήτων τους να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της πράσινης μετάβασης.
🔹 Ανάλυση των ελλείψεων και των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις του κλάδου.
🔹 Διερεύνηση στρατηγικών ανάπτυξης, είτε μέσω Επιχειρηματικών Συνεργατικών Σχηματισμών (Clusters) είτε μέσω ενίσχυσης μεμονωμένων επιχειρήσεων.
Προτεινόμενες Στρατηγικές Αναβάθμισης
Α. Δημιουργία Επιχειρηματικών Συνεργατικών Σχηματισμών (Clusters)
Η μελέτη εξετάζει τη δυνατότητα συγκρότησης επιχειρηματικών clusters, τα οποία θα επιτρέψουν:
✅ Δικτύωση επιχειρήσεων για ενίσχυση της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας.
✅ Ανάπτυξη υποδομών για την εφαρμογή πράσινων τεχνολογιών στη ναυπηγική βιομηχανία.
Β. Υποστήριξη Μεμονωμένων Επιχειρήσεων
Για τις επιχειρήσεις που επιθυμούν να λειτουργούν αυτόνομα, η μελέτη προτείνει:
✅ Ενίσχυση της δυνατότητάς τους να καινοτομήσουν και να παραμείνουν ανταγωνιστικές.
✅ Ανάπτυξη προγραμμάτων συνεργασίας με εξειδικευμένους παρόχους υπηρεσιών για τη βελτίωση των υποδομών και των προϊόντων τους.
Γ. Στρατηγικές Παρεμβάσεις για την Αναβάθμιση του Κλάδου
Με στόχο τη δημιουργία ενός πιο δυναμικού και ανταγωνιστικού ναυπηγικού κλάδου, προτείνονται:
🔸 Επενδύσεις σε νέο εξοπλισμό και υποδομές.
🔸 Τυποποίηση και αυτοματοποίηση της παραγωγής.
🔸 Ανάπτυξη και εφαρμογή προγραμμάτων εκπαίδευσης προσωπικού.
🔸 Δημιουργία συστημάτων πιστοποίησης για τη διασφάλιση ποιότητας.
🔸 Εισαγωγή νέων τεχνολογιών και καινοτόμων λύσεων για τη βελτίωση της περιβαλλοντικής απόδοσης.
Συμμετοχή των Stakeholders
Σύμφωνα με την επιστολή του Υπουργείου Ναυτιλίας προς τους φορείς του κλάδου (12/03/2025), η επιτυχία της μελέτης εξαρτάται από τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Οι επιχειρήσεις, τα επιμελητήρια και οι οργανώσεις καλούνται να συμμετάσχουν ενεργά στη διαδικασία, συμβάλλοντας με δεδομένα και προτάσεις.
Αξιολογική Κρίση: Πόσο Επαρκής Είναι η Μελέτη;
Η μελέτη αποτελεί μια ουσιαστική και αναγκαία παρέμβαση για τον ναυπηγικό κλάδο. Η καταγραφή των προκλήσεων και η ανάδειξη συγκεκριμένων στρατηγικών δημιουργούν ένα σαφές πλαίσιο για την αναβάθμιση και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας.
Θετικά σημεία της μελέτης:
✔️ Ολοκληρωμένη χαρτογράφηση του κλάδου και αξιολόγηση των επιχειρήσεων.
✔️ Εστίαση στην πράσινη μετάβαση και στις τεχνολογικές καινοτομίες.
✔️ Προώθηση συνεργατικών σχηματισμών, που μπορούν να δημιουργήσουν οικονομίες κλίμακας και συνέργειες.
Προβληματισμοί:
⚠️ Απουσία συγκεκριμένων οικονομικών εργαλείων και κινήτρων για την εφαρμογή των προτεινόμενων στρατηγικών.
⚠️ Η επιτυχία του εγχειρήματος εξαρτάται από την ενεργή συμμετοχή των επιχειρήσεων, κάτι που δεν είναι δεδομένο.
⚠️ Ανάγκη για πιο στοχευμένα μέτρα στήριξης των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, οι οποίες μπορεί να δυσκολευτούν να προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις.
Συνολικά, πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα προς τη βιώσιμη ανάπτυξη του κλάδου, αλλά απαιτείται άμεση δράση και ευρεία συμμετοχή των εμπλεκόμενων φορέων για να επιτευχθούν τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Ναύαρχος ΛΣ-ΕΛΑΚΤ (εα),
Πρώην Δ/ντής Λιμένων – Λιμενικής Πολιτικής & Λιμενικής Αστυνομίας,
Διεθνής Πραγματογνώμονας Επιστημών Ναυτιλίας
Επικεφαλής Επιθεωρητής ISO
