Η γυναικεία επιχειρηματικότητα στην ναυτιλιακή βιομηχανία
Νομικό Πλαίσιο
Η ισότητα των δύο φύλων αποτελεί θεμελιώδη αρχή του ευρωπαϊκού δικαίου που βρίσκει εφαρμογή σε όλους τους
τομείς της κοινωνικής ζωής, μέρος της οποίας είναι ο κόσμος της εργασίας. Η Οδηγία 2006/54/ΕΚ του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου για την εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε
θέματα εργασίας και απασχόλησης απαγορεύει τις άμεσες ή έμμεσες διακρίσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών όσον
αφορά:
• Την πρόσληψη, την πρόσβαση στην απασχόληση ή σε ελεύθερο επάγγελμα
• Την απόλυση
• Την επαγγελματική κατάρτιση και εξέλιξη
• Την υπαγωγή σε οργανώσεις εργαζομένων ή εργοδοτών
Επιπλέον, η Συνθήκη για τη λειτουργία της ΕΕ (άρθρο 157) απαγορεύει τη διακριτική μεταχείριση λόγω φύλου σε
θέματα αμοιβής για όμοια εργασία ή για εργασία της αυτής αξίας. Η αρχή αυτή ισχύει επίσης στα συστήματα
επαγγελματικής κατάταξης που χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό των αμοιβών. Παρά ταύτα, μπορεί να
δικαιολογηθεί διαφορετική μεταχείριση των φύλων λόγω της φύσεως συγκεκριμένων επαγγελματικών
δραστηριοτήτων, εφόσον τα μέτρα που λήφθηκαν είναι νόμιμα και αναλογικά. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνουν τους
εργοδότες και τους επαγγελματίες εκπαιδευτές να καταπολεμούν τις διακρίσεις λόγω φύλου, ιδίως την παρενόχληση.
Επίσης η μεταχείριση ανδρών και γυναικών είναι ίση στο πλαίσιο των επαγγελματικών συστημάτων κοινωνικής
ασφάλισης,
Τα κράτη μέλη οφείλουν να θεσπίσουν ένδικα βοηθήματα για τους εργαζομένους που ζημιώθηκαν από διακρίσεις, όπως διαδικασίες συνδιαλλαγής και δικαστικές διαδικασίες. Λαμβάνουν επίσης τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία των εργαζομένων και των εκπροσώπων τους κατά οποιασδήποτε δυσμενούς μεταχείρισης που θα συνιστούσε αντίδραση του εργοδότη σε καταγγελία εντός της επιχείρησης, ή σε κίνηση δικαστικής διαδικασίας.
Τέλος, θεσπίζουν συστήματα κυρώσεων, δυνατότητες αποζημίωσης ή αντιστάθμισης κατά τρόπο ανάλογο προς την υποστείσα ζημία.
Σε περίπτωση προσφυγής στη δικαιοσύνη, το βάρος της απόδειξης φέρει ο εναγόμενος για διακρίσεις, στον οποίο επιβάλλεται να αποδείξει ότι δεν υπήρξε παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης.
Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2007/C 303/01), στο άρθρο 21 για την
απαγόρευση των διακρίσεων αναφέρει ότι « 1. Απαγορεύεται κάθε διάκριση ιδίως λόγω φύλου, φυλής, χρώματος,
εθνοτικής καταγωγής ή κοινωνικής προέλευσης, γενετικών χαρακτηριστικών, γλώσσας, θρησκείας ή πεποιθήσεων,
πολιτικών φρονημάτων ή κάθε άλλης γνώμης, ιδιότητας μέλους εθνικής μειονότητας, περιουσίας, γέννησης,
αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού.» ενώ στο άρθρο 23 για την ισότητα αντρών και γυναικών
«Η ισότητα γυναικών και ανδρών πρέπει να εξασφαλίζεται σε όλους τους τομείς, μεταξύ άλλων στην απασχόληση, την εργασία και τις αποδοχές».Στόχος της παρούσας οδηγίας είναι η απλοποίηση, ο εκσυγχρονισμός και η βελτίωση της κοινοτικής νομοθεσίας στον τομέα της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σεθέματα απασχόλησης.
Στην Ελλάδα, η ισότητα των δύο φύλων κατοχυρώνεται μέσω του Συντάγματος της χώρας. Συγκεκριμένα στο Άρθρο 4παρ.2 αναφέρεται ότι «Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις.» ενώ στο Άρθρο 116
παρ.2 αναφέρεται ότι «Δεν αποτελεί διάκριση λόγω φύλου η λήψη θετικών μέτρων για την προώθηση της ισότητας
μεταξύ ανδρών και γυναικών. Το Κράτος μεριμνά για την άρση των ανισοτήτων που υφίστανται στην πράξη, ιδίως σε βάρος των γυναικών». Η Ελλάδα ως κράτος-μέλος Διεθνών Οργανισμών έχει αποδεχθεί και κυρώσει
διακηρύξεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και Διεθνείς Συμβάσεις που έχουν σκοπό να βελτιώσουν τη θέση των
γυναικών σε όλους τους τομείς της οικονομικής, πολιτικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής της χώρας.
Ο Ν. 3488/2006 «Εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών όσον αφορά στην πρόσβαση στην απασχόληση, στην επαγγελματική εκπαίδευση και προώθηση, στους όρους και στις συνθήκες εργασίας» ενσωματώνει την κοινοτική οδηγία 2002/73/ΕΚ. Η οδηγία 2002/73/ΕΚ τροποποιεί την οδηγία 76/207/ΕΟΚ για την ίση μεταχείριση των φύλων στην απασχόληση. Αναδιατυπώνονται δε όλες οι σχετικές με την ίση μεταχείριση οδηγίες με την υπ’ αριθμ. 2006/54/ΕΚ, η οποία ενσωματώνεται στο Ελληνικό δίκαιο. Επίσης, καταργείται κάθε διάκριση μεταξύ ανδρών και γυναικών στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση.
Επαγγελματική απασχόληση των γυναικών
Η γυναικεία απασχόληση παρουσιάζει πολλές ιδιαιτερότητες και εναλλαγές από εποχή σε εποχή και από χώρα σε χώρα.
Επίσης, έχει άμεση σχέση με την ιστορική εξέλιξη του θεσμού της οικογένειας και τις δομές της, όπως αυτές έχουν
διαμορφωθεί στο πέρασμα των χρόνων. Μέσα στην έννοια της γυναικείας απασχόλησης συμπεριλαμβάνεται και η
έννοια της επιχειρηματικότητας, η οποία για πολλά χρόνια ήταν προνόμιο των ανδρών. Γενικά η επιχειρηματικότητα
συνδέεται άμεσα με την ικανότητα του ατόμου, είτε μεμονωμένα είτε στο πλαίσιο κάποιου οργανισμού, να αναγνωρίζει τις ευκαιρίες και να εκμεταλλεύεται, προκειμένου να επιτύχει προστιθέμενη αξία ή να έχει οικονομικό όφελος. Δεν πρόκειται για μια ασαφή και αόριστη έννοια, αλλά αντιθέτως για τον πιο κρίσιμο συντελεστή παραγωγής στις σύγχρονες κοινωνίες. Παρά το γεγονός ότι, νομοθετικά τουλάχιστον, η ισότητα των δύο φύλων, τόσο σε γενικό πλαίσιο όσο και σε θέματα που αφορούν την εργασία, είναι κατοχυρωμένη, ωστόσο, η πραγματικότητα έρχεται να φέρει άλλα δεδομένα. Οι γυναίκες καλούνται να έρθουν αντιμέτωπες με ανισότητες εις βάρος τους είτε σε ζητήματα που αφορούν την επιλογή του επαγγέλματος και την μετέπειτα σταδιοδρομία τους είτε σε θέματα που αφορούν στις μισθολογικές τους απολαβές. Με την έναρξη της 2ης και στη συνεχεία της 3ης βιομηχανικής επανάστασης (τέλη του 19ου και 20 αιώνα), συντελείται μαζική εισβολή των γυναικών στον χώρο της εργασίας με αποκορύφωμα την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα. που ξεκίνησε η 4η βιομηχανικής επανάσταση από τη Γερμανία με πολλές τεχνολογίες σε καλπάζουσα εξέλιξη, που άλλαξαν ριζικά όλη την ανθρωπότητα, είναι εποχή που η γυναίκα με τα υπέρβαρα βιογραφικά αποκτά προεξέχουσα θέση και ρόλο στην επιστήμη, την ερευνά, την τεχνολογία, την ιατρική την ναυτιλία (Πλοίαρχοι/Μηχανικοί πλοίων, στελέχη κ.τ.λ) και καταλαμβάνει επιλεκτικές θέσεις, ως διευθύνων σύμβουλος σε εταιρείες παγκόσμιας εμβέλειας, όχι μόνο σε ανεπτυγμένες άλλα και σε αναπτυσσόμενες χώρες.
Παρόλα αυτά, οι γυναίκες συμμετέχουν με μικρότερα ποσοστά από τους άντρες στο εργασιακό δυναμικό και
μαστίζονται από υψηλότερη ανεργία. Η παρατήρηση αυτή δίνει το έναυσμα για την διερεύνηση των
χαρακτηριστικών της γυναικείας επιχειρηματικότητας καθώς των εμποδίων και των δυσκολιών για την ανάπτυξη
επιχειρηματικής δράσης. Η ανάληψη δράσεων για την ενίσχυση της γυναικείας επιχειρηματικότητας αποτελεί
πρωτεύοντα στόχο καθώς βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο
ώστε να γίνει πραγματικότητα η ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών. Η γυναικεία επιχειρηματικότητα, την τελευταία δεκαετία, αποτελεί μια ανεκμετάλλευτη πηγή οικονομικής ανάπτυξης. Οι γυναίκες επιχειρηματίες παρέχουν διαφορετικές προσεγγίσεις σε διοικητικά και οργανωτικά θέματα, ενώ προσεγγίζουν διαφορετικά τις επιχειρηματικές ευκαιρίες. Η γυναικεία επιχειρηματικότητα παρουσιάζει διαφορές ως προς αυτή των ανδρών. Το φαινόμενο αυτό εξηγείται, καθώς η γνώση που αναπαράγεται μέσω της επιχειρηματικότητας αποκτάται μέσα από προσωπικές εμπειρίες. Ειδικότερα, οι κοινωνικοί ρόλοι και οι θέσεις ανδρών και γυναικών διαφοροποιούν τις προσωπικές εμπειρίες για το κάθε φύλο και επομένως, τον τρόπο που αντιμετωπίζουν, εκμεταλλεύονται και αξιοποιούν τις επιχειρηματικές ευκαιρίες.
Στην Ελλάδα η επιχειρηματικότητα των γυναικών κινείται στα ίδια επίπεδα με αυτή της Ευρώπης συνολικά, ωστόσο
αξίζει να σημειωθεί ότι τα υποστηρικτικά μέτρα για την ενίσχυσή της αξιολογούνται πολύ χαμηλά. Η χαμηλή έκταση
της γυναικείας επιχειρηματικότητας γίνεται πιο ευδιάκριτη σε περιπτώσεις μεγάλων επιχειρήσεων, καθώς οι γυναίκες παρουσιάζονται πιο δραστήριες στον τομέα της δημιουργίας μικρών επιχειρήσεων (τόσο σε μέγεθος όσο και σε ηλικία) με λίγο προσωπικό και μικρά κέρδη. Ακόμη, δεδομένου ότι οι γυναίκες εξακολουθούν να επωμίζονται το μεγαλύτερο μέρος των οικογενειακών υποχρεώσεων, διαθέτουν λιγότερο χρόνο για την απασχόληση τους και έτσι
συχνά επιλέγουν τη μερική αυτό – απασχόληση ή την αυτό- απασχόληση στο σπίτι, καθώς η προσπάθεια για
εξισορρόπηση επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την ένταξη μιας
ολοκληρωμένης επιχειρηματικής δραστηριότητας που σαφώς είναι πιο απαιτητική. Τα κίνητρα των γυναικών για την έναρξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας συνιστούν έναν επιπλέον διαφορετικό παράγοντα σε σύγκριση με αυτά των ανδρών. Ειδικότερα, στις περισσότερες περιπτώσεις γυναικών επιχειρηματιών η «ανάγκη» αποτέλεσε το
πρωταρχικό κίνητρο (επιχειρηματικότητα «ανάγκης») καθώς για πολλές γυναίκες η δημιουργία μιας επιχείρησης είναι προτιμώμενη εναλλακτική λύση στο πρόβλημα της αναζήτησης δουλειάς στην αγορά εργασίας.
Η ενδυνάμωση και προώθηση της γυναικείας επιχειρηματικής δραστηριότητας αποτελεί κεντρικό στόχο για την
επίτευξη μιας πραγματικά αναπτυξιακής οικονομικής πολιτικής. Στο πλαίσιο λοιπόν αυτό, αναπτύσσονται θετικές
δράσεις και πρωτοβουλίες σε ευρωπαϊκό αλλά και σε εθνικό επίπεδο για την προώθηση ισόρροπης συμμετοχής ανδρών και γυναικών στην ανέλιξη στην επαγγελματική ιεραρχία και στην ανάληψη θέσεων ευθύνης, καθώς και για την παροχή υπηρεσιών με σκοπό τη διευκόλυνση των ανδρών και γυναικών για την εξισορρόπηση οικογενειακής και
επαγγελματικής ζωής. Μέσα από την υλοποίηση θετικών δράσεων αλλά και την προώθηση της ισότητας των δύο
φύλων, γενικότερα, παρατηρείται μια τόνωση της γυναικείας επιχειρηματικότητας, χωρίς όμως, η συμμετοχή των
γυναικών στην επιχειρηματική δραστηριότητα να θεωρείται, σε καμία περίπτωση ακόμα, ισότιμη με την αντίστοιχη
των ανδρών.
Επειδή ψηφίστηκαν νόμοι κατά των διακρίσεων δεν σημαίνει ότι η πραγματικότητα άλλαξε με τη μία. Τι κι αν ο νόμος επιβάλλει τη «συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων» για παράδειγμα; Αυτά τα κέντρα θα
παραμείνουν οικογενειακές επιχειρήσεις των ανδρών και των συζύγων τους, αν δεν αλλάξει ριζικά η θέση των
γυναικών στους πολιτικούς χώρους, οι ευκαιρίες, οι προσλαμβάνουσές τους, η αυτοαντίληψη και τα πρότυπά τους.
Ανισότητες αμοιβών μεταξύ των δύο φύλων Στόχος μιας κοινωνίας θα πρέπει άνδρες και γυναίκες να μοιράζονται εξίσου τα αγαθά, τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα, στην εργασία, στην πολιτική, στην εξουσία, στον ελεύθερο χρόνο, στη φροντίδα, στην οικογένεια και στην προσωπική ζωή. Σήμερα, οι άνισες συνθήκες ζωής και εργασίας των ανδρών και των γυναικών επιδεινώνονται εξαιτίας της σοβαρής οικονομικής κρίσης σε παγκόσμιο και εθνικό επίπεδο. Σε περιόδους κρίσης η αρχή της ισότητας των φύλων δεν είναι πολυτέλεια, αλλά βασική συνιστώσα της αναπτυξιακής, κοινωνικής και πολιτιστικής πολιτικής με την οποία επιχειρείται η διέξοδος από την κρίση. Γεμάτος ανισότητες έναντι των γυναικών είναι ακόμη ο σύγχρονος κόσμος. Στην Κύπρο για παράδειγμα, παρατηρούμε τις λιγότερες γυναίκες σε διοικητικές θέσεις και μεγάλο χάσμα αμοιβών μεταξύ των δύο φύλων, ενώ ολόκληρη η Ευρώπη δεν έχει καταφέρει να αποβάλει ακόμη τις ανισότητες.
Το χάσμα στις αμοιβές μεταξύ ανδρών και γυναικών αντανακλά τις συνεχιζόμενες διακρίσεις και ανισότητες που
ισχύουν στην αγορά εργασίας, κατά κύριο λόγο εις βάρος των γυναικών. Οι οικογενειακές ευθύνες δεν μοιράζονται
ισότιμα. Γι αυτό, οι γυναίκες διακόπτουν συχνότερα τη σταδιοδρομία τους και συνήθως δεν επιστρέφουν σε θέση
πλήρους απασχόλησης. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι γυναίκες κερδίζουν ανά ώρα σχεδόν 16 % λιγότερο από τους
άνδρες, και ακόμη 31% λιγότερο ανά έτος, αν συνυπολογιστούν τα υψηλότερα ποσοστά μερικής απασχόλησης μεταξύ γυναικών.
Σε 15 χώρες του κόσμου απαγορεύουν στις γυναίκες να εργάζονται χωρίς τη συγκατάθεση του συζύγου τους.
Η ισότητα των φύλων δεν ήταν πάντοτε τόσο διαδεδομένη αξία όσο είναι σήμερα. Αυτό είναι προφανές σε παλιές
διαφημίσεις, οι οποίες διαχωρίζουν με πολύ απροκάλυπτο τρόπο τις υποχρεώσεις και τις ικανότητες αντρών και
γυναικών. Αυτά τα παιδιά γεννήθηκαν έχοντας ίσες ευκαιρίες, αλλά οι προσδοκίες μεταξύ κοριτσιών και αγοριών ως
προς την εκπαίδευση και τη σταδιοδρομία διαφέρουν. Αν δεν έχει αλλάξει τίποτε μέχρι να μεγαλώσουν, το αγόρι θα
κερδίζει περίπου 16% περισσότερο από το κορίτσι.
Στον εργασιακό ναυτιλιακό παγκόσμιο χάρτη, αντικατοπτρίζεται επίσης η ανισότητα των δύο φύλων ως προς την
ισότητα στην εργασία με στοιχειά της Maritime HR Association Conference, όπως:
■ Μεταξύ των 1,6 εκατομμυρίων εργαζομένων στη ναυτιλία μόλις 16.500 είναι γυναίκες (ποσοστό 1%).
■ Στα γραφεία το ποσοστό συμμετοχής γυναικών εξαρτάται ανάλογα με τη θέση που καταλαμβάνουν στην ιεραρχία. Σε επίπεδο διευθυντών οι γυναίκες καταλαμβάνουν το 12% σε σύγκριση με το μόλις 9% σε εκτελεστικό επίπεδο.
■ Υπάρχει διαφορά αμοιβών μεταξύ των δύο φύλων, αφού οι γυναίκες είναι σημαντική μειοψηφία στις υψηλές θέσεις της ιεραρχίας. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία οι γυναίκες που εργάζονται στην παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία αμείβονται κατά 45% λιγότερο από τους άνδρες.
Η θέση της γυναίκας στις ναυτιλιακές επιχειρήσεις
Ο ρόλος της γυναίκας στη δημιουργία του ελληνικού θαύματος στη ναυτιλία ήταν και παραμένει κομβικής σημασίας
πολύ πριν αρχίσει να εργάζεται σε ναυτιλιακά γραφεία και να μπαρκάρει ως αξιωματικός γέφυρας ή μηχανής στα
πλοία. Ήταν εκείνη που στήριζε την οικογένεια, τον πατέρα, τον αδελφό, τον σύζυγο, τον γιο όταν έφευγαν για ταξίδια μακρινά, που διαρκούσαν τρία και τέσσερα χρόνια.
«Χωρίς τη γυναίκα να έχει το στιβαρό κουμάντο στο σπίτι, να μεγαλώνει τα παιδιά, να χειρίζεται τα οικονομικά
και να δίνει σιγουριά στο θαλασσοδαρμένο ναυτικό, το ελληνικό θαύμα απλά δεν θα υπήρχε» είναι τα λόγια του
Γιώργου Πατέρα, προέδρου του Ναυτικού Επιμελητηρίου Ελλάδος.
Τις τελευταίες 10ετίες το άρωμα γυναίκας στην ναυτιλία είναι πιο έντονο από ποτέ. Και μπορεί το επάγγελμα να
ανδροκρατείται ακόμη, όμως πλέον οι ναυτιλιακές εταιρείες και διεθνείς οργανισμοί εμπιστεύονται ολοένα και
περισσότερο θέσεις κλειδιά σε γυναίκες. Σημαντικό ρόλο στην εδραίωση της γυναίκας στον κόσμο της ναυτιλίας
διαδραμάτισε και διαδραματίζει η Διεθνής Ναυτιλιακή και Εμπορική Ένωση Γυναικών, η WISTA/ International
Η WISTA / Women’s International Shipping and Trading Association / Διεθνής Ένωση Γυναικών Ναυτιλίας και
Εμπορίου, είναι ένας διεθνής οργανισμός για τις γυναίκες που κατέχουν θέσεις διοικητικού επιπέδου εμπλεκόμενες
επαγγελματικά με τον ναυτιλιακό κλάδο και άλλα συναφή επαγγέλματα. Στοχεύει στο να είναι ένας σημαντικός
παράγοντας για την προσέλκυση περισσότερων γυναικών στη ναυτιλιακή βιομηχανία και στη στήριξη τους σε
διευθυντικές θέσεις. Μέσα από τη δικτύωση, την εκπαίδευση και την εστιασμένη καθοδήγηση μπορεί να ενισχύσει
επάρκεια των μελών της και να ενδυναμώσει την επαγγελματική τους επιτυχία.
Η WISTA είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που ιδρύθηκε από μια ομάδα των γυναικών στον τομέα της
ναυτιλίας στο Λονδίνο. Ιδρύθηκε με την ιδέα να παρέχει ένα φόρουμ για την ανταλλαγή απόψεων για επαγγελματικά θέματα κοινού ενδιαφέροντος. Το 1974, στο Ηνωμένο Βασίλειο μια ομάδα γυναικών brokers / μεσίτες που δραστηριοποιούνταν στην αγορά δεξαμενόπλοιων συναντήθηκαν για ένα μεσημεριανό χριστουγεννιάτικο γεύμα. Μετά από αυτό, αποφάσισαν να επαναλάβουν σε τακτική βάση την συνάντηση τους αυτή προκειμένου να ανταλλάσσουν απόψεις σχετικά με επαγγελματικά θέματα κοινού ενδιαφέροντος. Με το πέρασμα των χρόνων, διάφορες άλλες επαφές τους από το εξωτερικό κλήθηκαν να συμμετάσχουν στην συνεδρίαση της ομάδας αυτής και σταδιακά επεκτάθηκε σε όλη την Ευρώπη προκειμένου για την ένταξη των γυναικών και από άλλους τομείς της ναυτιλίας. Μέσα σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα αποφάσισαν ότι θα πρέπει να δημιουργηθεί μια Ένωση και με τον τρόπο αυτό γεννήθηκε η WISTA. Ο ι συναντήσεις τους πήραν την μορφή συνεδρίου και το πρώτο διεξάχθηκε στο Αμβούργο της Γερμανίας και από τότε συναντώνται μια φόρα ετησίως.
Αποστολή του Οργανισμού είναι:
• Η διευκόλυνση της ανταλλαγής επαφών, πληροφοριών και εμπειριών μεταξύ των
μελών της
• Η προώθηση και η διευκόλυνση της εκπαίδευσης των μελών της
• Η προώθηση της συνεργασίας με άλλα συναφή ιδρύματα και οργανισμούς σε
όλον τον κόσμο
Το όραμα της οργάνωσης είναι να αναγνωρίζεται ως ένας αξιόπιστος ναυτιλιακός οργανισμός που εστιάζεται στην
βελτίωση των επιπέδων στην ναυτιλιακή βιομηχανία και θα πρέπει:
• Να προσελκύει υψηλού επιπέδου εξειδικευμένα άτομα στην βιομηχανία
• Να προσελκύει υψηλού επιπέδου εξειδικευμένα άτομα στον οργανισμό
• Στην αναβάθμιση του επιπέδου των δεξιοτήτων μέσα από την εκπαίδευση
και την ανταλλαγή γνώσεων
Ο οργανισμός αριθμεί 4.000 ενεργά μέλη σε 53 Εθνικές WISTA Οργανώσεις, αριθμός που διαρκώς αυξάνεται.
Παγκόσμιος χάρτης κρατών μελών του οργανισμοί WISTA
Η WISTA συνεργάζεται επίσης με διάφορους παγκόσμιους ναυτιλιακούς και κυβερνητικούς φορείς για την υποστήριξη ευκαιριών επαγγελματικής ανάπτυξης και δικτύωσης για γυναίκες στελέχη στη ναυτιλιακή βιομηχανία.
Τον Ιούλιο του 2018 ο ΙΜΟ του ΟΗΕ ενέκρινε την αίτηση της WISTA International να της δοθεί το «consultative
status» (ρόλος συμβούλου), με το οποίο ο οργανισμός έχει την ευκαιρία να ενδυναμώσει τον διάλογο, αλλά και να
παράσχει στον κλάδο τα μέσα και τα εργαλεία που χρειάζεται για να προωθήσει την πραγματική ποικιλομορφία
των φύλων και να διασφαλίσει ότι αναγνωρίζεται όλο το ταλέντο των γυναικών που υπάρχει και είναι
απαραίτητο στην ξηρά και στη θάλασσα, για σήμερα και για αύριο.
H WISTA Hellas είναι ο οργανισμός που παρέχει υποστήριξη και διευκολύνει την ανταλλαγή επαφών και εμπειρίας,
καθώς προωθεί τη συνεχή εκπαίδευση, δίνει ευκαιρίες δικτύωσης και χρησιμεύει ως κέντρο για την ανταλλαγή
πληροφοριών μεταξύ των μελών της. Ιδρύθηκε το 1993 έχει 350 μέλη κατέχοντας τη δεύτερη θέση παγκοσμίως και
αποτελεί μέλος της WISTA International που ιδρύθηκε το 1974. Η οργάνωση στην Ελλάδα οργανώνει συνέδρια,
συζητήσεις και παρουσιάσεις, σεμινάρια και κοινωνικές εκδηλώσεις. Μέσα από στενή επαφή των επιχειρήσεων και την φιλική σχέση μεταξύ των μελών της στοχεύει στο να προσφέρει:
• Επαγγελματική ανάπτυξη στα μέλη της
• Ευκαιρίες για την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των μελών της και την υποστήριξη στον τομέα της ναυτιλίας
• Ενημέρωση σχετικά με τις εθνικές και διεθνείς εξελίξεις
• Ενθάρρυνση των νέων γυναικών προκειμένου να δουν την ναυτιλία ως ένα ελκυστικό χώρο όπου μπορούν να
δοκιμάσουν τις ικανότητες τους και να σφυρηλατήσουν την προσωπικότητα τους
Ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός / ΙΜΟ / International Maritime Organization ως μέλος μιας προσπάθειας, έχει
προωθήσει σχετικά προγράμματα για την ενίσχυση και προώθηση της γυναικείας απασχόλησης στην ναυτιλία.
Πιο συγκεκριμένα το πρόγραμμα Women In Development έχει σκοπό να προωθήσει και να ενισχύσει την παρουσία
της γυναίκας στην ναυτιλία τόσο επί του πλοίου όσο και σε επίπεδο ξηράς.
Το εν λόγο πρόγραμμα του ΙΜΟ ξεκίνησε με στόχους:
• Την ενσωμάτωση των γυναικών στις θαλάσσιες δραστηριότητες
• Την βελτίωση της πρόσβασης των γυναικών στη ναυτική εκπαίδευση και τεχνολογία
• Την αύξηση του ποσοστού των γυναικών που σε ανώτερο διοικητικό επίπεδο απασχολούνται στον ναυτιλιακό τομέα
• Την προώθηση της οικονομικής αυτοδυναμίας των γυναικών, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης στην
απασχόληση
Από έρευνα στο χώρο της ναυτιλίας τα συμπεράσματα που εξήχθησαν είναι ότι:
• Το ποσοστό των ανδρών εργαζομένων είναι υψηλότερο από αυτό των γυναικών
• Οι γυναίκες κατέχουν μεσαίες ή χαμηλόβαθμες θέσεις εργασίας
• Οι μηνιαίες χρηματικές απολαβές των εργαζομένων, δεν παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις. Οι άντρες και οι γυναίκες
που κάνουν την ίδια ή παρόμοια εργασία, πληρώνονται το ίδιο.
• Οι γυναίκες παρόλο που καταρτίζονται και μορφώνονται λαμβάνουν χαμηλότερες θέσεις εργασίας από τους άνδρες.
Αυτό κατά την άποψη των ναυτιλιακών επιχειρήσεων οφείλεται σε δύο λόγους. Ότι σε μερικά τμήματα οι γυναίκες δεν μπορούν να λάβουν υψηλόβαθμες θέσεις εξαιτίας της ιδιαιτερότητας του κλάδου. Δηλαδή απαιτούνται γνώσεις
διαχείρισης του πλοίου (γνώσεις που κατέχουν οι ναυτικοί) ενώ σε μερικές περιπτώσεις απαιτείται η φυσική παρουσία στο μέρος όπου βρίσκεται το πλοίο. Αυτό για τις γυναίκες είναι δύσκολο αν αναλογιστεί κανείς το βάρος της ευθύνης της ανατροφής των παιδιών.
Οι γυναίκες που κατέχουν διευθυντικές θέσεις αντιμετωπίζουν πολλές δυσκολίες με κυριότερο τον χρονικό περιορισμό.
Έχουν πολλές περισσότερες υποχρεώσεις στον εργασιακό τομέα με αποτέλεσμα να μην μπορούν να συνδυάσουν τις
υποχρεώσεις στην οικογένεια τους. Έτσι οξύνεται η σύγκρουση των ρόλων και οι γυναίκες σε
διευθυντικά καθήκοντα καλούνται συχνά να αποφασίσουν μεταξύ καριέρας και οικογένειας. Παράλληλα, έχουν
περιορισμένο προσωπικό χρόνο και είναι συνέχεια αγχωμένες. Επίσης αντιμετωπίζουν έντονα το φαινόμενο της
εργασιακής στασιμότητας, καθώς οι ανώτατες διοικητικές θέσεις είναι ανδροκρατούμενες. Έτσι υπάρχουν λιγοστές
ευκαιρίες για επαγγελματική ανέλιξη.
Σε διάφορες έρευνες τονίζεται ότι οι γυναίκες για να καταφέρουν να αποκτήσουν την διοικητική θέση ή τη θέση
ευθύνης στο τμήμα που εργάζονται ακολούθησαν κάποια στρατηγική που βασίστηκε κυρίως στη συνέπεια και την
αποτελεσματικότητα στα εργασιακά τους καθήκοντα, καθώς και στο συνδυασμό δημόσιων σχέσεων, επαγγελματισμού και γνώσεων που οφείλονται στο ότι έχουν παρακολουθήσει εκπαιδευτικά προγράμματα ή σεμινάρια που σχετίζονται με διοικητικά ζητήματα. Κυρίως έχουν συμμετάσχει σε προγράμματα που αφορούν συστήματα αξιολόγησης, χρηματοοικονομικά θέματα, σε θέματα διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού και σε θέματα επίλυσης συγκρούσεων και διαμεσολάβησης.
Αδιαμφισβήτητα, μια γυναίκα εργαζόμενη για να πείσει στον επαγγελματικό τομέα, πρέπει πάνω από όλα να γνωρίζει σωστά το αντικείμενο της ενασχόλησης της. παράλληλα πρέπει να εκπέμπει μια σιγουριά ότι μπορεί να διεκπεραιώσει τις υπευθυνότητες που της αναθέτουν. Όσο είναι βοηθητική και συμβάλλει στην άριστη κατανομή των εργασιών, θα έχει πιο άμεσα θετικές επιπτώσεις στην θέση εργασίας της. Η προθυμία και η συνεχής εξυπηρέτηση, οι γνώσεις, η αυτό -οργάνωση και η συστηματική οργάνωση της δουλειάς αποτελούν προσόντα που ανταμείβουν τις γυναίκες και τις οδηγούν πιο άμεσα στην επαγγελματική καταξίωση.
Γενικά οι γυναίκες μπορούν να αποκτήσουν διοικητικές θέσεις στο ναυτιλιακό τομέα και θα καταφέρουν να
συνδυάσουν προσωπική και επαγγελματική ζωή. Ίσως βέβαια είναι πολύ πιο εύκολο για εκείνες αν δώσουν
προτεραιότητα ή στη δουλειά ή στην οικογένεια, γιατί δεν θα έχουν να αντιμετωπίσουν το έντονο δίλημμα της
σύγκρουσης των ρόλων οικογένεια – εργασία. Αλλά η κάθε προσωπικότητα αναγνωρίζοντας τις επιθυμίες της μπορεί να κατασταλάξει σε αυτό που την ολοκληρώνει περισσότερο είτε αυτό είναι ολοκληρωτική αφοσίωση στη δουλειά είτε στην οικογένεια είτε συνδυασμός και των δυο.
Συμπέρασμα
Αποδεικνύεται ότι η γυναικεία επιχειρηματικότητα έχει κάνει μεγάλα βήματα σε σχέση με το παρελθόν. Πλέον
αναγνωρίζεται η αξία τους περισσότερο από παλιά και υπάρχει μια σχετική επαγγελματική εξέλιξη στην ιεραρχία. Η
αλήθεια είναι ότι ο ναυτιλιακός χώρος είναι αρκετά ανδροκρατούμενος και οι γυναίκες αντιμετωπίζονται με επιφύλαξη.
Αλλά η οργανωμένη και συστηματική δουλειά τους αναγνωρίζονται. Όταν οι ανώτεροι αντιλαμβάνονται ότι οι
γυναίκες εργαζόμενες είναι παραγωγικές και αποτελεσματικές, αλλάζουν στάση απέναντι τους και τις επιβραβεύουν.
Το σίγουρο είναι συνεπώς ότι για να μπορούν να είναι επιτυχημένες οι γυναίκες σε ανάλογους επαγγελματικούς χώρους πρέπει να βρίσκουν τρόπους επικοινωνίας με τους πελάτες και τους συναδέλφους τους ώστε να καταφέρνουν να αποδεικνύουν την αξία τους. Το μυστικό της επιτυχίας είναι συνεπώς η «σωστή δουλειά» και η επιμονή.
του Πλοιάρχου Λ.Σ ε.α Δημητρίου Κουκουβίνου
