Πολλές μεγάλες ερευνητικές φαρμακευτικές εταιρείες δραστηριοποιούνται ολοένα και λιγότερο στην παρασκευή αντιβιοτικών. Διότι το επενδυτικό κόστος για την έρευνα και την προώθηση στην αγορά είναι υψηλό, ενώ το κέρδος περιορισμένο.
Ο ανεξάρτητος, μη κερδοσκοπικός οργανισμός Access to Medicine Foundation με έδρα στην Ολλανδία επιδιώκει να εξασφαλίσει τη διαθεσιμότητα των φαρμάκων για όσους ασθενείς τα έχουν ανάγκη παγκοσμίως. Τώρα η οργάνωση ζητάει από τη φαρμακευτική βιομηχανία να εντατικοποιήσει τις έρευνες για την παρασκευή νέων αντιβιοτικών, τονίζοντας πως πλέον οι ιοί και τα μικρόβια έχουν καταστεί ανθεκτικότερα απέναντι στα υπάρχοντα φάρμακα.
Σύμφωνα με τη Γερμανική Ένωση Φαρμακευτικών Εταιρειών που βασίζονται στην έρευνα (Vfa), σήμερα υποβάλλονται σε κλινικές δοκιμές παγκοσμίως μόλις 68 νέα φάρμακα, ενώ 292 βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο. Όμως αυτό δεν είναι αρκετό.
Αύξηση των θανάτων
Η αυξανόμενη ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά στοιχίζει πλέον πολλές ζωές. Σε δημοσίευμα του επιστημονικού περιοδικού “The Lancet” από το 2022, όπου συνοψίζονται τα πορίσματα διαφόρων σχετικών μελετών, αναφέρεται πως ο αριθμός των θανάτων εξαιτίας της μικροβιακής αντοχής στα αντιβιοτικά εκτιμάται περίπου στα 5 εκατομμύρια παγκοσμίως – δίχως να είναι σαφές το εάν αυτοί οι θάνατοι οφείλονται στο αρχικό παθογόνο ή στην αντοχή του μικροβίου στο εκάστοτε αντιβιοτικό.
Μάλιστα, η μικροβιακή αντοχή συνδυαστικά με την έλλειψη νέων δραστικών φαρμάκων αποτελεί ένα μείζον πρόβλημα που δεν πλήττει μόνο τις αναπτυσσόμενες χώρες, αλλά και τα ανεπτυγμένα βιομηχανικά κράτη.
Παραγωγή από λίγες μόνο εταιρείες
Ταυτοχρόνως, δεν βρίσκεται σε στασιμότητα μόνο η έρευνα και η ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών, αλλά και η παραγωγή φαρμάκων.
Σύμφωνα με το Access to Medicine Foundation οι παρασκευαστές αντιβιοτικών είναι κυρίως μεγάλες εταιρείες που προμηθεύουν περίπου 200 προϊόντα σε ολόκληρο τον κόσμο. Εάν οι εταιρείες αυτές μειώσουν την παρασκευή αντιβιοτικών, οι πολίτες χωρών μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος δεν θα έχουν πλέον πρόσβαση σε αυτά. Εξάλλου, τα στοιχεία καταδεικνύουν ότι πολλοί άνθρωποι παγκοσμίως πεθαίνουν περισσότερο επειδή δεν λαμβάνουν την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, παρά εξαιτίας των ιδίων των μικροβίων.
Ειδικά στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος πολλά φάρμακα δεν είναι καν καταχωρημένα. Το Access to Medicine Foundation ζητάει επειγόντως τη διασφάλιση καλύτερης πρόσβασης σε απαραίτητα φάρμακα, χαρακτηρίζοντας μάλιστα τις συνθήκες που επικρατούν σε 100 χώρες παγκοσμίως ως ιδιαιτέρως προβληματική. Μόλις σε δέκα περίπου από αυτές τις χώρες είναι διαθέσιμα κάποια από τα αντιβιοτικά που έχουν παρασκευαστεί τα τελευταία χρόνια. Και ως εκ τούτου οι πιθανότητες να είναι διαθέσιμα τα νέα αντιβιοτικά εκεί είναι επίσης χαμηλές.
Εξίσου βαρύνουσας σημασίας με την ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών είναι πάντως και η «πρόληψη» κατά της μικροβιακής αντοχής. Γι’ αυτό και το Access to Medicine Foundation επιδιώκει να αποθαρρύνει τους γιατρούς από το να προτείνουν υπερβολικά συχνά τα συμβατικά αντιβιοτικά.
Διαφάνεια γύρω από τη μικροβιακή αντοχή
Πλέον υπάρχουν εταιρείες που μοιράζονται τα ευρήματά τους αναφορικά με τη μικροβιακή αντοχή με κλινικές και ερευνητές. Η Pfizer, για παράδειγμα, έχει κάνει ένα βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση, διαμορφώνοντας ένα μητρώο ελεύθερης πρόσβασης, στο οποίο δημοσιεύει τα σχετικά δεδομένα που συλλέγει.
Από την άλλη πλευρά, ορισμένες φαρμακευτικές εταιρείες έρευνας και παραγωγής έχουν υιοθετήσει μια νέα στρατηγική αγοράς για τα δοκιμασμένα φάρμακα, με σκοπό να διευκολύνουν και να επιταχύνουν τη διανομή και χορήγηση αυτών.
Ωστόσο, αν και αυτές οι πρωτοβουλίες είναι σημαντικές, χρειάζονται πολλά ακόμη για την επίλυση του προβλήματος. Η πραγματικότητα είναι πως η ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά εξελίσσεται πολύ γρήγορα – ταχύτερα από τον ρυθμό διάθεσης νέων αντιβιοτικών. Αν και το κόστος για την έρευνα, την ανάπτυξη και την παραγωγή μπορεί να είναι υψηλό, ένας κόσμος χωρίς δραστικά, αποτελεσματικά αντιβιοτικά θα μας κόστιζε πολύ περισσότερο.
Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς
