Η Τουρκία πρόκειται να υποβάλει, σύντομα, στις πολιτικές και στρατιωτικές Αρχές της Ατλαντικής Συμμαχίας επίσημο αίτημα αναστολής ή και λήξης της -από το 2016- επιχείρησης του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο για την ανάσχεση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών προς την Ελλάδα και, γενικότερα, τη δυτική Ευρώπη.
Το αίτημα της Άγκυρας βασίζεται στο σκεπτικό ότι, λόγω της μείωσης του αριθμού των παράνομων εισόδων στην ελληνική επικράτεια, δεν υπάρχει πλέον ουσιαστικός λόγος απόσπασης ναυτικών μονάδων και προσωπικού. Ειδικά στην τρέχουσα περίοδο, που το ΝΑΤΟ αντιμετωπίζει την κρίση στην Ουκρανία, την ανάφλεξη Ισραήλ Παλαιστινίων – Ιράν και τη ρευστότητα στις χώρες της Βόρειας Αφρικής. Προς το παρόν, οι τουρκικές θέσεις γίνονται δεκτές – ανεπίσημα – μόνο από λίγες άλλες συμμαχικές χώρες, αλλά σταδιακά ο αριθμός τους φαίνεται ότι αυξάνεται ή θα αυξηθεί, καθιστώντας δύσκολη την αντίδραση της ελληνικής πλευράς. Ωστόσο, όλα τα σχετικά τουρκικά επιχειρήματα είναι παραπλανητικά. Γιατί, πρώτον, τα πολεμικά πλοία των μελών του ΝΑΤΟ, που μέσω της μόνιμης ναυτικής δύναμης SNMG2 επιχειρούν στο Αιγαίο, δεν έχουν καμία σχέση με τη φύση των επιχειρήσεων υποστήριξης της Ουκρανίας. Δεύτερον, η αυξομείωση του αριθμού των παράνομων μεταναστών έχει αποδειχθεί, επί σειράν ετών, ότι εξαρτάται από τον σχεδιασμό του προέδρου Ρ.Τ. Ερντογάν ως προς την ανάλογη αυξομείωση της πίεσης προς την Ελλάδα και την Ε.Ε. για την εξασφάλιση ανταλλαγμάτων. Τρίτον, είναι γνωστό ότι μεγάλος αριθμός μεταναστών από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική μεταβαίνει (και θα συνεχίσει να μεταβαίνει) με ένα φθηνό αεροπορικό εισιτήριο στην Κωνσταντινούπολη και, από εκεί, στα μικρασιατικά παράλια. Τέταρτον, η επιχείρηση του ΝΑΤΟ στηρίζει, σε μεγάλο βαθμό, και την αεροναυτική δραστηριότητα της FRONTEX στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή, οπότε θα θιγούν και συμφέροντα της Ε.Ε. σε περίπτωση αποχώρησης των συμμαχικών πλοίων. Πέμπτον, αν και όλοι γνωρίζουν το «διπλό παιχνίδι» του κ. Ερντογάν στην ουκρανική κρίση με την παραβίαση των κυρώσεων και την προνομιακή επικοινωνία με τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, υποτίθεται πως η Τουρκία, ως μέλος του ΝΑTO, θα έπρεπε να ήταν υπέρ της συμμαχικής παρουσίας στο Αιγαίο, που αποτελεί τη δίοδο πρόσβασης του ρωσικού στόλου στη Μεσόγειο.
Σε διπλωματικό επίπεδο, οι διαβουλεύσεις θα εξαρτηθούν, σε μεγάλο βαθμό, από το Βερολίνο, καθώς (πέραν της δεδομένης ισχύος του) η έγκριση της επιχείρησης από τη Σύνοδο Υπουργών Άμυνας του ΝΑΤΟ, στις 11 Φεβρουαρίου 2016, είχε γίνει κατόπιν κοινού αιτήματος των κυβερνήσεων Ελλάδας, Τουρκίας και Γερμανίας. Από τη στιγμή που το ένα από τα τρία μέρη (η Τουρκία) κρίνει πως ικανοποιήθηκε πλέον το τότε αίτημά του, η στάση της Γερμανίας έχει μεγάλη βαρύτητα, επειδή πίσω από αυτήν θα στοιχηθούν -ειλικρινά ή προσχηματικά- και άλλα μέλη της Συμμαχίας.
Παράλληλα, αν το τουρκικό αίτημα γίνει αποδεκτό τους προσεχείς μήνες, η επιβάρυνση, ειδικά του Λιμενικού Σώματος – Ελληνικής Ακτοφυλακής και του Πολεμικού Ναυτικού, θα είναι μεγάλη. Ακόμα και αν οι μεταναστευτικές-προσφυγικές ροές δεν είναι ιδιαίτερα αυξημένες, οι επιχειρήσεις επιτήρησης και αποτροπής, που σήμερα εκτελούνται από τις ναυτικές μονάδες της SNMG2, θα πρέπει να γίνονται με ελληνικά μέσα. Επίσης, η μεγάλη διαφορά, συγκριτικά με το 2016, είναι ότι τότε δεν είχαν ακόμα ανοίξει τα “μέτωπα” παράνομων εισόδων – διέλευσης νότια της Πελοποννήσου (π.χ. ναυάγιο της Πύλου, Ιούνιος 2023) και νότια της Κρήτης (Γαύδος, από τις αρχές 2024).
Άλλωστε, παρά την επίπλαστη εικόνα χαμόγελων των κ. Μητσοτάκη και Ερντογάν στην Άγκυρα και την πραγματική μείωση των παραβιάσεων του εθνικού εναέριου χώρου και των παραβάσεων κανόνων στο FIR Αθηνών, η τουρκική πολιτική αμφισβητήσεων δεν έχει ανασταλεί πραγματικά. Έχει αλλάξει μόνο η μέθοδος, με παράνομες τουρκικές κλήσεις ασυρμάτου προς αεροσκάφη της πολιτικής αεροπορίας, ενώ στη θάλασσα η παραβατική δραστηριότητα (στα Ίμια και αλλού) είναι αυξημένη.
(*) Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΤΑΡΚΑ, Εκδότη του περιοδικού «Άμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλου ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
