Βασίλης Καραμαλέγκος
Το επάγγελμα του καραβομαραγκού έχει ιστορία που χάνεται στους αιώνες και στα καθ’ ημάς είναι συνυφασμένη με την παρουσία ανθρώπινης δραστηριότητας στον Ελλαδικό χώρο. Από πολύ νωρίς συναντάμε ναυτική δραστηριότητα στο Αιγαίο και μάλιστα από το 9000π.Χ. στις Κυκλάδες. Αυτή η ναυτική ιστορία πάει χέρι- χέρι με την αντίστοιχη ναυπηγική παράδοση και ιστορία. Παρά το γεγονός ότι μέχρι στιγμής στην χώρα μας δεν υπάρχει σχολή ξυλοναυπηγικής μέχρι στιγμής, η εν λόγω τέχνη έχει επιβιώσει περνώντας από γενιά σε γενιά και από χίλια κύματα, αφού το ευρωπαϊκό πρόγραμμα απόσυρσης σκαφών αποτέλεσε πλήγμα στον εν λόγω κλάδο. Εμείς συναντήσαμε την Ιωάννα Μουτουσίδη μία νέα γυναίκα που διάλεξε αυτό το επάγγελμα και ξεκίνησε ένα εργαστήριο μαζί με το σύντροφό της, Γιάννη Μπορμπαντωνάκη στη Σύρο και συγκεκριμένα στην περιοχή του Πισκοπειού. Η Ιωάννα δεν έρχεται πρώτη φορά στη Σύρο, αφού είχε σπουδάσει στο νησί μας στο τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων. Στη συνέχεια πραγματοποίησε σπουδές πάνω στη χώρα των Βάσκων, στην ναυπηγική σχολή παραδοσιακών ξύλινων σκαφών Albaola.
«Η Σύρος είναι ένας τόπος με πλούσια ναυπηγική παράδοση»
- Το επάγγελμα του καραβομαραγκού είναι ένα επάγγελμα με ιστορία που χάνεται μέσα στους αιώνες, τι σας κέρδισε σε αυτό το επάγγελμα;
Είναι διάφοροι οι λόγοι που κατέληξα να ασχολούμαι με αυτό το επάγγελμα, κάποιοι ρομαντικοί άλλοι λιγότερο. Βοήθησε αρκετά εκείνο τον καιρό πως ο Νίκος Δαρουκάκης με τη βοήθεια του φίλου μας Πάρη Αρμενάκη σκαρώνανε ένα σκάφος – πάντρεμα τρεχαντηριού στο πανωκάραβο με γραμμές ιστιοπλοϊκού στα ύφαλα – στον ταρσανά του Μαυρίκου. Ήταν τόσο όμορφο να περνάς απ’ έξω και να τους χαζεύεις .Εκείνη τη χρονιά κιόλας ήταν τα πρώτα Καπετανέικα , μια γιορτινή μάζωξη ξύλινων σκαφών προς τιμήν του Γουζέλη στην Πάρο. Ένας άλλος λόγος ήταν η ανάγκη να εργαστώ με τα χέρια μου και να ταξιδεύω. Όλα αυτά μαζί ήρθαν και έδεσαν, δημιούργησαν έναν έρωτα.
Γιατί διαλέξατε τη Σύρο για να φτιάξετε το εργαστήρι σας;
Η Σύρος είναι ένας τόπος με πλούσια παράδοση στη ναυπηγική, έχει ακόμη ταρσανάδες που ασχολούνται με τη συντήρηση ξύλινων σκαφών και αυτό την καθιστά μια από τις βασικές επιλογές στην καθέλκυση ξύλινων σκαφών. Επίσης είναι ένας τόπος γνώριμος σε εμάς καθώς έχουμε ζήσει εδώ στο παρελθόν.
Προσπάθειες για να φτιαχτεί η πρώτη σχολή ξυλοναυπηγικής στη χώρα
- Υπάρχουν σχολές καραβομαραγκών στη χώρα μας;
Στη χώρα μας δεν υπάρχουν σχολές ξυλοναυπηγικής. Κάποιος μπορεί να μάθει αυτή τη τέχνη μέσω μαθητείας δίπλα σε έναν έμπειρο καραβομαραγκό αλλά δυστυχώς είναι πολύ δύσκολο να βρεις κάποιον να μαθητεύσεις πλάι του. Κατά καιρούς έχουν ανακοινωθεί κάποια προγράμματα μαθητείας για καραβομαραγκούς χωρίς όμως να έχουν υλοποιηθεί. Στη Σάμο επίσης γίνονται προσπάθειες για τη δημιουργία της πρώτης σχολής στην Ελλάδα!
Το εργαστήρι σας περιορίζεται στην επισκευή σκαφών ή πραγματοποιείτε και κατασκευή σκαφών;
Το εργαστήρι μας έχει λίγους μήνες που ξεκίνησε να τρέχει. Ασχολούμαστε κυρίως με την κατασκευή μικρών σκαφών και τη συντήρησή τους. Αυτόν τον καιρό φτιάχνουμε ένα παραδοσιακό καναδικό τρίμετρο σκαφάκι με ιστιοφορία.
«Το επάγγελμα του καραβομαραγκού είναι αφημένο στην τύχη του»
- Το επάγγελμα του καραβομαραγκού βρίσκεται σε φάση αναβίωσης ή φθίνει;
Σε μια χώρα που καυχιέται για την ναυτική της παράδοση και κληρονομιά το επάγγελμα του καραβομαραγκού είναι αφημένο στην τύχη του, σε αντίθεση με πολλές άλλες χώρες που όλο και περισσότεροι νέοι μια νέες ασχολούνται με την κατασκευή ξύλινων σκαφών και όχι μόνο με τη συντήρηση της μνήμης τους.
Είδαμε τα προηγούμενα χρόνια να ανακύπτει το ζήτημα της επιδοτούμενης από την ΕΕ καταστροφής σκαφών, κάτι που έπληξε ευθέως την παράδοση της χώρας μας καθώς καταστράφηκαν παραδοσιακά καΐκια αυτή η νομοθεσία συνεχίζει να βρίσκεται σε ισχύ;
Εδώ και τριάντα περίπου χρόνια ο ναυτικός πολιτισμός έχει υποστεί ένα ισχυρό πλήγμα! Γύρω στα 12.000 αλιευτικά σκάφη έχουν οδηγηθεί στις χωματερές και έχουν κοπεί στα δύο, το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών ξύλινα παραδοσιακά κομψοτεχνήματα. Στο άμεσο μέλλον περιμένουν νέες εγκρίσεις καταστροφής αλιευτικών σκαφών που θα αύξηση τον αριθμό αυτό κοντά στα 14.000.
- Ποιο είναι το σκεπτικό αυτής της νομοθεσίας;
Το πρόγραμμα απόσυρσης αλιευτικών σκαφών, από το 1991, έχει στόχο τη μείωση της υπεραλίευσης στις θάλασσες και την προστασία των αλιευτικών αποθεμάτων. Μέχρι το 2014 η οδηγία ήταν η απόσυρση των καϊκιών και η κατάθεση της επαγγελματικής άδειας, μετέπειτα τροποποιήθηκε και ενσωματώθηκε σε αυτή το σπάσιμο των καϊκιών. Σίγουρα με τη καταστροφή τόσων χιλιάδων καϊκιών επηρεάζεται και η δουλειά του καραβομαραγκού. Όμως πιο σημαντική βρίσκω την επίπτωση που είχε όλο αυτό στον ναυτικό πολιτισμό μας!
