Ο ωκεανός γίνεται όλο και πιο κεντρικός για τις οικονομίες μας. Περίπου το 80 τοις εκατό των διεθνών εμπορευμάτων εμπορευμάτων μεταφέρονται δια θαλάσσης, ενώ ακόμη και σύντομα μπλοκαρίσματα προκαλούν πανικό στις παγκόσμιες αγορές. Η αλιεία παραμένει μεγάλη επιχείρηση, αλλά στον 21ο αιώνα η ιχθυοκαλλιέργεια είναι ακόμη μεγαλύτερη.
Οι περισσότερες ανακαλύψεις ορυκτών καυσίμων αυτόν τον αιώνα έχουν συμβεί σε υπεράκτιες περιοχές και η υπεράκτια αιολική ενέργεια ή η κυματική ενέργεια θα είναι το κλειδί για την πράσινη μετάβαση. Καθώς τα ορυκτά ζωτικής σημασίας για τις βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας σπανίζουν στην ξηρά, οι εταιρείες κοιτάζουν τον τεράστιο ορυκτό πλούτο του βαθέως βυθού.
Όλες αυτές οι τάσεις συμβάλλουν σε αυτό που οι κοινωνικοί επιστήμονες ονόμασαν «μπλε επιτάχυνση» – μια τροχιά προς μια πιο έντονη εξάρτηση από τον ωκεανό και τους πόρους του.
Ο ωκεανός είναι επίσης κλειδί για τους ανθρώπινους πολιτισμούς και την ατομική μας υγεία και ευημερία. Οι περισσότερες από τις μεγάλες πόλεις του κόσμου, και πολλές από τις πόλεις μας, βρίσκονται κοντά στην ακτή. Για τους κατοίκους τους, ο ωκεανός μπορεί να είναι μια σημαντική πηγή αρμονίας και ηρεμίας σε ένα φόντο πολυάσχολης ζωής. Οι ψυχολόγοι και οι επαγγελματίες υγείας έρχονται να συνειδητοποιήσουν τους πολλούς τρόπους με τους οποίους η έκθεση στο νερό είναι καλή για εμάς. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο η προστασία –και ακόμη και η αναγέννηση– των θαλασσών και των ποταμών είναι τόσο σημαντική.
Η πολιτική του ωκεανού που λείπει
Παρ’ όλα αυτά, ο ωκεανός είναι σχεδόν παρών στην καθημερινή πολιτική ζωή. Υπάρχουν εξαιρέσεις: τα αλιευτικά δικαιώματα στη Μάγχη και τη Βόρεια Θάλασσα ήταν ένα σημείο ανάφλεξης στη σχέση της Βρετανίας μετά το Brexit με την ΕΕ. Όμως, ο ωκεανός δεν πέτυχε ποτέ την εξέχουσα θέση στην πολιτική συζήτηση που αξίζει η κεντρική του θέση στις οικονομίες και τις κοινωνίες μας. Αξιοσημείωτα λίγες από τις κυβερνήσεις του κόσμου διαθέτουν υπουργεία ωκεανών (η Νότια Κορέα και ο Καναδάς αποτελούν σπάνιες εξαιρέσεις). Τα πολιτικά κόμματα σπάνια κάνουν εκστρατείες για θέματα που σχετίζονται με τους ωκεανούς και σπάνια δίνουν τη θέση του στη μοίρα του μεγαλύτερου οικοσυστήματος του κόσμου στις εκστρατείες και τα μανιφέστα τους.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει πολιτική στον ωκεανό. Αντίθετα, ο ωκεανός διέπεται από ένα εκτεταμένο και εξελισσόμενο σώμα διεθνούς δικαίου, και ένας αριθμός διεθνών οργανισμών και συμφωνιών ασκούν εξουσία στους πόρους και τους χώρους της θάλασσας. Αυτοί οι κανόνες και οι θεσμοί βοηθούν στη διαμόρφωση της αναδυόμενης οικονομίας των ωκεανών και προσφέρουν κάποιο βαθμό προστασίας στο θαλάσσιο περιβάλλον.
Αλλά δεν υπάρχει δημοκρατική πολιτική του ωκεανού. Σπάνια ζητείται η γνώμη των απλών πολιτών σχετικά με τη διακυβέρνηση των ωκεανών – και αυτό σημαίνει ότι η φωνή των μεγάλων επιχειρήσεων συχνά δεν αμφισβητείται. Σχεδόν τα μισά από όλα τα έσοδα από την οικονομία των ωκεανών πηγαίνουν σε μόλις δέκα εταιρείες.
Τα εύθραυστα οικοσυστήματα βρίσκονται σε κρίση ως αποτέλεσμα της κυριαρχίας τους. Οι εταιρείες πιέζουν για να τους επιτραπεί να εξορύξουν τον βυθό της θάλασσας, παρόλο που υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Εάν ο ωκεανός πρόκειται να είναι ένας χώρος δικαιοσύνης και ισότητας και εάν τα πολύτιμα οικοσυστήματα του πρόκειται να προστατευθούν επαρκώς, αυτό δεν θα συμβεί τυχαία. Θα απαιτήσει μια αναζωογονημένη και δημοκρατική πολιτική του ωκεανού.
Τι θα έκανε πραγματικά ένα υπουργείο ωκεανών;
Ένα υπουργείο για τους ωκεανούς θα βοηθούσε να παραμείνει το μέλλον του ωκεανού στην πρώτη γραμμή της πολιτικής ζωής, διασφαλίζοντας ότι οι επιπτώσεις στον ωκεανό λαμβάνονται υπόψη κάθε φορά που λαμβάνονται σημαντικές αποφάσεις. Αντί να ενεργεί ως συνήγορος μεγάλων αλιευτικών εταιρειών ή εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου που θέλουν να εξερευνήσουν ακόμη περισσότερο άκαυστο άνθρακα, ένας υπουργός ωκεανών θα πρέπει να στοχεύει στην προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων και στην προώθηση βιώσιμων θαλάσσιων βιομηχανιών.
Ένας τέτοιος υπουργός θα μπορούσε να ασκήσει πιέσεις για να αποτρέψει τη ρύπανση της βιομηχανικής γεωργίας στις παράκτιες περιοχές μας, ωθώντας την ανάπτυξη των «νεκρών ζωνών». Θα μπορούσαν να ξεκινήσουν με το επιχείρημα ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να κατευθύνει τις φορολογικές ελαφρύνσεις μακριά από το υπεράκτιο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο και προς φιλικές προς το περιβάλλον και ελεγχόμενες από την κοινότητα βιομηχανίες όπως η υδατοκαλλιέργεια φυκιών και η εκτροφή μυδιών, μια πολύ πιο πράσινη εναλλακτική λύση στην εκτροφή σολομού. Ένα καλό επόμενο βήμα θα ήταν να επαναλάβουμε την υπόθεση για την απαγόρευση καταστροφικών δραστηριοτήτων όπως η τράτα βυθού από τις θάλασσές μας.
Δίνοντας σε έναν υπουργό για τους ωκεανούς μια θέση στο υπουργικό συμβούλιο, οι κυβερνήσεις θα έστελναν ένα ισχυρό μήνυμα για τον επερχόμενο γαλάζιο αιώνα και θα έβαζαν ένα σαφές όραμα για μια βιώσιμη ωκεάνια οικονομία και ακμάζοντα θαλάσσια οικοσυστήματα στο επίκεντρο του έργου τους. Με την πάροδο του χρόνου, τα κόμματα θα μπορούσαν να συμπεριλάβουν σχέδια για την προστασία των ωκεανών στα προεκλογικά τους μανιφέστα, έτσι ώστε οι ψηφοφόροι να μπορούν να τα κρίνουν για τα σχέδιά τους και τα προηγούμενα αρχεία τους. Η ενσωμάτωση της διακυβέρνησης των ωκεανών στην ευρύτερη πολιτική μας έχει καθυστερήσει πολύ. Ο ωκεανός είναι πολύ κεντρικός για το πλανητικό μας μέλλον για να υποβιβαστεί στο περιθώριο.
Ο Chris Armstrong είναι καθηγητής Πολιτικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο του Southampton, όπου εργάζεται από το 2005. Έχει πτυχία από τα Πανεπιστήμια του Durham, του Bristol και του London School of Economics.
Κορυφαία εικόνα: Υπουργείο Ωκεανών και Αλιείας Νότιας Κορέας, Κυβερνητικό συγκρότημα Sejong #5 (Minseong Kim / CC BY SA 4.0 )
Αυτό το άρθρο εμφανίζεται ευγενική προσφορά του The Conversation και μπορείτε να το βρείτε στην αρχική του μορφή εδώ .
.JPG){kind=link}