Παγιδευμένες σε ένα πολιτικό αδιέξοδο, οι αντίπαλες πολιτικές κυβερνήσεις στη Λιβύη δέχονται ολοένα και περισσότερες πιέσεις από τους πολίτες, με διαδηλώσεις να ξεσπούν σε όλη τη χώρα λόγω των διακοπών στην ηλεκτροδότηση εν μέσω καύσωνα.
Την Παρασκευή στο Τομπρούκ, στην ανατολική Λιβύη, οι διαδηλωτές εισέβαλαν στην έδρα του κοινοβουλίου με μια μπουλντόζα και την πυρπόλησαν.
Οι διαδηλωτές, κάποιοι από τους οποίους κρατούσαν την πράσινη σημαία του καθεστώτος του Μουάμαρ Καντάφι, φώναζαν συνθήματα κατά της πολιτικής ηγεσίας, επικρίνοντας την για αδιαφορία και για την επιδείνωση των συνθηκών ζωής στη χώρα, η οποία έχει τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στην Αφρική.
Το κοινοβούλιο αποτελεί ένα από τα σύμβολα διχασμού στη Λιβύη, όπου από τον Μάρτιο δύο αντίπαλες κυβερνήσεις διεκδικούν την εξουσία: η μία εδρεύει στην Τρίπολη, με επικεφαλής τον Αμπντελχαμίντ Ντμπεϊμπά και η άλλη, υπό τον Φάτι Μπασάγα, στηρίζεται από το κοινοβούλιο του Τομπρούκ και τον στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ, τον ισχυρό άνδρα της ανατολικής Λιβύης. Οι προεδρικές και βουλευτικές εκλογές που ήταν προγραμματισμένες αρχικά για τον Δεκέμβριο του 2021, αναβλήθηκαν επ’ αόριστον.
Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες κάλεσε “όλες τις πλευρές να αποφεύγουν κάθε ενέργεια που θα μπορούσε να βλάψει τη σταθερότητα” και τους ζήτησε “να κάτσουν στο ίδιο τραπέζι για να ξεπεράσουν το πολιτικό αδιέξοδο”, δήλωσε ο εκπρόσωπός του Στεφάν Ντιζαρίκ.
Ο τελευταίος γύρος των συνομιλιών μεταξύ των δύο πλευρών, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, ολοκληρώθηκε την Πέμπτη στη Γενεύη, χωρίς να επιτευχθεί κάποια συμφωνία για το συνταγματικό πλαίσιο που θα επέτρεπε τη διεξαγωγή εκλογών.
Στο μεταξύ οι υποστηρικτές του Χάφταρ εμποδίζουν την πρόσβαση σε βασικές πετρελαϊκές εγκαταστάσεις από τα μέσα Απριλίου, με στόχο να ασκήσουν πίεση στην αντίπαλη κυβέρνηση στην Τρίπολη.
Χθες Σάββατο το βράδυ ο αυτοανακηρυχθείς Εθνικός Λιβυκός Στρατός του Χάφταρ ανέφερε σε ανακοίνωσή του ότι “στηρίζει τις διεκδικήσεις των πολιτών”, όμως ζήτησε από τους διαδηλωτές “να διαφυλάξουν τη δημόσια περιουσία”.
“Είναι ξεκάθαρο ότι καμία πολιτική οντότητα δεν ελέγχει νόμιμα το σύνολο της χώρας και κάθε προσπάθεια να επιβληθεί μια μονομερής λύση θα οδηγήσει στη βία”, εκτίμησε ο Ρίτσαρντ Νόρλαντ πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Τρίπολη. Ο Νόρλαντ κάλεσε “τους Λίβυους αξιωματούχους και τους ξένους υποστηρικτικές τους να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στο μέλλον της χώρας τους”.
“Εξαιρετικά δύσκολο”
Χθες Σάββατο διαδηλωτές έκλεισαν βασικές οδικές αρτηρίες της πόλης λιμάνι Μιζουράτα, αφού την Παρασκευή λεηλάτησαν και πυρπόλησαν την έδρα του δημοτικού συμβουλίου, σύμφωνα με τοπικό δημοσιογράφο.
Μόλις έπεσε η νύκτα διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν σε πολλές γέφυρες της Τρίπολης, κλείνοντας δρόμους και καίγοντας λάστιχα αυτοκινήτων, όπως μετέδωσε ο τοπικός Τύπος.
Την Παρασκευή χιλιάδες άνθρωποι είχαν βγει στους δρόμους σε όλη τη χώρα, από τη Βεγγάζη ως την Τρίπολη περνώντας από τις ανατολικές πόλεις Τομπρούκ και αλ Μπάιντα ως και την Σέμπχα, στην έρημο της νότιας Λιβύης.
“Θέλουμε να δούμε φως”, φώναζαν οι διαδηλωτές, αναφερόμενοι στις διακοπές ρεύματος που διαρκούν 12 ώρες την ημέρα και φτάνουν ως τις 18 ώρες τις ημέρες του καύσωνα.
“Εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο οι περισσότερες προσπάθειες που καταβλήθηκαν για διπλωματία και μεσολάβηση στη Λιβύη επικεντρώνονταν στις εκλογές, οι οποίες δεν θα μπορέσουν να διεξαχθούν προτού περάσουν τουλάχιστον δύο χρόνια με δεδομένη την αποτυχία των διαπραγματεύσεων στη Γενεύη την Πέμπτη υπό την αιγίδα του ΟΗΕ”, εξήγησε ο αναλυτής Τζαλέ Χαρσάουι που ειδικεύεται στη Λιβύη.
Όμως η οικονομία “θα έπρεπε να αποτελεί την απόλυτη προτεραιότητα για όλους”, εκτίμησε.
“Σε αυτό το μέτωπο το 2022 ήταν εξαιρετικά δύσκολο για τους Λίβυους για πολλούς λόγους: η Λιβύη εισάγει σχεδόν όλα τα τρόφιμα που καταναλώνει και ο πόλεμος στην Ουκρανία επηρέασε τις τιμές καταναλωτή, όπως και σε πολλές χώρες της περιοχής”.
Ο νευραλγικός τομέας της ενέργειας, ο οποίος στην εποχή της διακυβέρνησης Καντάφι επέτρεπε να χρηματοδοτείται το κράτος πρόνοιας, είναι από τα μέσα Απριλίου παράπλευρο θύμα των πολιτικών διαφωνιών, με πολλές πετρελαιοπηγές να έχουν αποκλειστεί λόγω της αντιπαράθεσης μεταξύ των δύο αντίπαλων κυβερνήσεων.
“Απαράδεκτο”
Η Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου της Λιβύης (NOC) ανακοίνωσε την Πέμπτη απώλειες μεγαλύτερες των 3,5 δισεκ. δολαρίων λόγω της αναγκαστική αναστολής της λειτουργίας μεγάλων πετρελαϊκών εγκαταστάσεων από τα μέσα Απριλίου και κήρυξε κατάσταση “ανωτέρας βίας” σε κάποιες εγκαταστάσεις.
Σύμφωνα με τη NOC, η παραγωγή “μειώθηκε ραγδαία” και οι εξαγωγές σχεδόν κατά το ήμισυ. Σε αυτό προστίθενται απώλειες 220 εκ. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου καθημερινά, απαραίτητου για τον ανεφοδιασμό του δικτύου ηλεκτροδότησης.
Μετά την πτώση του Καντάφι το 2011 η Λιβύη έχει γνωρίσει καμιά δεκαριά κυβερνήσεις, πολλούς πολέμους μεταξύ αντίπαλων δυνάμεων και δεν κατάφερε ποτέ να οργανώσει προεδρικές εκλογές.
Εκτός από τις διακοπές στην ηλεκτροδότηση οι Λίβυοι αντιμετωπίζουν ελλείψεις ρευστού και βενζίνης, οι υποδομές έχουν καταστραφεί και οι υπηρεσίες παραπαίουν.
Στην ανατολική όπως και τη δυτική Λιβύη πολιτοφυλακές “επιδίδονται σε λαθρεμπόριο το οποίο προκαλεί σοβαρές ελλείψεις καυσίμων στους απλούς πολίτες. Τέλος υπάρχει κλεπτοκρατία, συστηματική διαφθορά τόσο στα ανατολικά όσο και στα δυτικά, την οποία θυμίζουν στους πολίτες τα πολυτελή αυτοκίνητα και οι βίλες”, υπογραμμίζει ο Χαρσάουι.
Για τον πρεσβευτή της ΕΕ στη Λιβύη, τον Χοσέ Σαμπαντέλ, οι διαδηλώσεις “επιβεβαιώνουν ότι οι πολίτες θέλουν αλλαγή μέσω εκλογών και η φωνή τους πρέπει να εισακουστεί”.
