Για τους λόγους αυτούς, κάποια κράτη μέλη ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο επιχειρούν να θεσπίσουν αυστηρότερη νομοθεσία, κανονισμούς και διαδικασίες χορήγησης ασύλου για να αποθαρρύνουν ή να αποτρέψουν την είσοδο προσώπων στις επικράτειές τους.
Οι δημοτικές αρχές της Γερμανίας δηλώνουν ότι η στέγαση και η ενσωμάτωση νεοαφικνούμενων προσώπων είναι τεράστιο εγχείρημα. Περίπου το 25% των αιτήσεων ασύλου της ΕΕ υποβάλλονται στη Γερμανία, παρότι δεν είναι η πρώτη χώρα εισόδου των μεταναστών, γεωγραφικά. Βάσει του ενωσιακού δικαίου, δεν είναι η Γερμανία υπεύθυνη για την επεξεργασία αυτών των αιτήσεων. Προς τούτο, οι Κυβερνήσεις των ομόσπονδων Γερμανικών κρατιδίων αλλά και η ομοσπονδιακή Κυβέρνηση έχουν συμφωνήσει να υιοθετήσουν αυστηρότερους κανόνες απέλασης και κράτησης μεταναστών που υποχρεούνται να εγκαταλείψουν τη Γερμανική επικράτεια. Η Γερμανίδα Υπουργός Εσωτερικών κα. Nancy Faeser ωστόσο, αρνήθηκε να εντείνει τους συνοριακούς ελέγχους κατά μήκος των Γερμανοπολωνικών συνόρων για την αποθάρρυνση διέλευσής τους. Στο μεταξύ, τυχαίοι συνοριακοί έλεγχοι στα Γερμανοαυστριακά σύνορα διεξάγονται εδώ και χρόνια, αφού αυτά βρίσκονται στην απόληξη της Βαλκανικής μεταναστευτικής διαδρομής.
Εξωτερίκευση επεξεργασίας αιτημάτων ασύλου
Άλλα κράτη όπως η Γαλλία, η Αυστρία, οι Κάτω Χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο επιχειρούν την αποτροπή της μετανάστευσης με αυστηρότερα μέτρα. Το Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, απειλεί ότι θα επεξεργάζεται τα υποβαλλόμενα αιτήματα ασύλου στη Ρουάντα ή ότι θα φιλοξενεί σε πλοία τους μετανάστες.
Παρόλο που η Δανία απέτυχε να λειτουργήσει κέντρο ασύλου στη Ρουάντα, η κυβέρνησή της αυστηροποίησε τις διαδικασίες χορήγησης ασύλου τα τελευταία χρόνια. Επίσης, η Δανία διατήρησε επί σειρά ετών τους διαβατηριακούς ελέγχους στα σύνορά της με τη Γερμανία. Μόλις 180 άτομα μηνιαία αιτούνται άσυλο στη Δανία. Αριθμός πολύ μικρός συγκρινόμενος με τον αντίστοιχο της Αυστρίας, που είχε 4.000 έως 11.000 αιτήματα μηνιαία το 2022.
Συνήθως, οι μετανάστες εισέρχονται στην ΕΕ μέσω Ιταλίας, Ελλάδας, Μάλτας, Κύπρου, Κροατίας και, τελευταία, μέσω Πολωνίας, λόγω της γεωγραφικής τους θέσης. Αυτές οι χώρες επιχειρούν να αυξάνουν τη δυσκολία εισόδου μεταναστών στις επικράτειές τους. Μερικοί τομείς εξωτερικών συνόρων, όπως τα ελληνοτουρκικά σύνορα κατά μήκος του Έβρου, θεωρούνται κατ’ ουσία σφραγισμένα. Απομένουν οι επικίνδυνες θαλάσσιες διαδρομές για είσοδο στην ΕΕ, ή η αεροπορική διαδρομή με γνήσια ή πλαστή προξενική θεώρηση (visa).
Η σφράγιση των συνόρων της ΕΕ αναφέρεται ως “προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ,” και υποστηρίζεται από τους Υπουργούς της ΕΕ.
Επιπρόσθετα, η Ιταλία επιχειρεί να θέτει εμπόδια στην αποβίβαση διασωθέντων από ιδιωτικά διασωστικά σκάφη σε λιμάνια της επικράτειάς της. Κι αυτό, στην προσπάθεια να αποτρέψει τη μετανάστευση. Όμως, η Ιταλία ακόμη αγωνίζεται να κρατήσει τους μετανάστες μακριά από τις ακτές της. Γι’ αυτό That η Ιταλική κυβέρνηση θέλει η Τυνησία να αποτρέπει την επιβίβαση μεταναστών σε σκάφη και την αναχώρησή τους με προορισμό την ΕΕ. Μάλιστα, η Ιταλία προτίθεται να χρηματοδοτεί τη διακράτηση μεταναστών στην Τυνησία, ενώ η σχετική συμφωνία τελεί υπό διαπραγμάτευση. Ο αριθμός των προσώπων που αποπειράθηκαν να φτάσουν στην Ιταλία από την Τυνησίας ήταν φέτος δεκαπλάσιος.
Οι Έλληνες, οι Κροάτες και οι Πολωνοί συνοριοφύλακες καταφεύγουν σε επαναπροωθήσεις για την απομάκρυνση νεοαφικνούμενων μεταναστών, όπως αναφέρουν διάφορα μέσα ενημέρωσης και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μετανάστες που εισήλθαν παράνομα ισχυρίζονται ότι απομακρύνονται χωρίς διαδικασίες, ενώ οι Αρχές αρνούνται τις επαναπροωθήσεις, καθώς απαγορεύονται από το Ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο.
Οι επαναπροωθήσεις της Ουγγαρίας
H Ουγγαρία, της οποίας η κυβέρνηση δεν ανέχεται τη μετανάστευση, δεν αποκρύπτει ότι κάνει επαναπροωθήσεις. Μετανάστες που εισήλθαν στη χώρα χωρίς έγγραφα απελαύνονται χωρίς δίκη. Το μέτρο αυτό εφαρμόζεται με “έκτακτο νόμο” από το 2015, παρότι τα Ευρωπαϊκά δικαστήρια έκριναν την πρακτική αυτή παράνομη. Παρόλα αυτά, η κυβέρνηση της Ουγγαρίας, αψηφά τις δικαστικές αποφάσεις, θεωρώντας την πολιτκή των επαναπροωθήσεων επιτυχημένη. Πέρυσι, μόλις 44 άτομα υπέβαλαν αίτημα ασύλου στη χώρα, γεγονός που οφείλεται στην υποχρέωση υποβολής αιτήματος ασύλου μόνον στις πρεσβείες της Ουγγαρίας.
Σύμφωνα με το European Council on Refugees and Exiles (ECRE), περίπου 150.000 άτομα επεστράφησαν από την Ουγγαρία στη Σερβία, μέσω του συνοριακού φράχτη, άνευ ετέρας…Η κυβέρνηση της Ουγγαρίας ισχυρίζεται ότι η αποτρεπτική πολιτική της είναι αποτελεσματική. Γι’ αυτό δεν θεωρεί σκόπιμο να προσχωρήσει στο νέο ενωσιακό νόμο για το άσυλο, που επιβάλει κανόνες διανομής μεταναστών στα κράτη μέλη ΕΕ, ή που χρηματοδοτεί όσα κράτη μέλη τους δέχονται.
Η Πολωνία θέλει να βάλει τέλος στη μετανάστευση, σύμφωνα με τους ενωσιακούς κανόνες
Ενόψει των κοινοβουλευτικών εκλογών στην Πολωνία φέτος τον Οκτώβριο, η μετανάστευση είναι ένα βασικό ζήτημα στις πολιτικές συζητήσεις. Το κυβερνών συντηρητικό κόμμα PiS θέλει να αποτρέψει τη μετανάστευση για να “προστατεύσει” την Πολωνία— παρά το ότι ένας μικρός αριθμός μεταναστών υπέβαλε αιτήματα ασύλου στη χώρα. Μόλις 2.785 αιτήματα υποβλήθηκαν το πρώτο εξάμηνο 2023, σύμφωνα με τη Eurostat. Αριθμός πολύ μικρός σε σχέση με τα 38 εκατομμύρια πληθυσμού της Πολωνίας.
Παρά ταύτα, ο Πολωνός Πρωθυπουργός κ. Mateusz Morawiecki είναι αντίθετος με την προσπάθεια της ΕΕ να αναμορφώσει την ενωσιακή νομοθεσία για το άσυλο. Προς το παρόν, η Πολωνία κατασκευάζει φράχτη κατά μήκος των ανατολικών συνόρων της με τη Λευκορωσία, ενώ ο κ. Morawiecki επιθυμεί να διεξάγει δημοψήφισμα ώστε να εμποδίσει τη μετανάστευση σύμφωνα με την ενωσιακή νομοθεσία. Στην Πολωνία, οι μετανάστες θεωρούνται πρωταρχικά ως “πολιτικό όπλο”, που απεστάλη εσκεμμένα από τη Ρωσία στα σύνορα Πολωνίας-Λευκορωσίας.
Οι μεταναστευτικές ποσοστώσεις της ΕΕ;
Ο κ. Thorsten Frei, πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας των Χριστιανοδημοκρατών (CDU) και Χριστιανοκοινωνιστών (CSU) της Ομοσπονδιακής Βουλής της Γερμανίας πρότεινε νωρίτερα φέτος το καλοκαίρι την κατάργηση του ενωσιακά κατοχυρωμένου ατομικού δικαιώματος υποβολής αιτήματος ασύλου και την θέσπιση μεταναστευτικής ποσόστωσης. Επέκρινε το ισχύον σύστημα ως άδικο, με το επιχείρημα ότι μόνον εύποροι και ρωμαλέοι νεαροί έχουν τις προϋποθέσεις να ξεπεράσουν τους κινδύνους που ενέχει η μετανάστευση στην ΕΕ. Ο κ. Frei ανέφερε ότι ασθενή και ηλικιωμένα άτομα, γυναίκες και παιδιά έχουν πολύ περιορισμένες πιθανότητες να διασχίσουν την έρημο Σαχάρα, είτε να επιβιβασθούν σε σκάφη με κατεύθυνση την ΕΕ.
Οργανώσεις προσφύγων υπογραμμίζουν ότι η πολιτική της ΕΕ είναι αυτή που κάνει πολύ δύσκολη την είσοδο στα κράτη μέλη της, καθώς τα αιτήματα ασύλου πρέπει να υποβάλλονται σε έδαφος της ΕΕ. Με αυτό το δεδομένο, όσοι καταφέρνουν να εισέλθουν στην ΕΕ συνήθως παραμένουν σ’ αυτήν, παρότι απορρίφθηκαν τα αιτήματά τους. Σπάνια οι μετανάστες απελαύνονται στις χώρες προέλευσης. Πάνω από το 90% των Σύριων και των Αφγανών προσφύγων που έρχονται στην ΕΕ λαμβάνουν καθεστώς προστασίας. Για πολλές άλλες χώρες προέλευσης, όπως το Πακιστάν ή η Τουρκία, η κατάσταση είναι εντελώς αντίθετη. Σ’ αυτές, το ποσοστό απόρριψης αιτημάτων υπερβαίνει το 75%. Πάντως, στις περισσότερες περιπτώσεις η απόρριψη δεν συνεπάγεται την απέλαση των αιτούντων.
