Μια κοινωνία που ήλπιζε ότι θα περάσει σε μια φάση σταθερότητας αλλά διαψεύδεται οικτρά.
Διαστάσεις μάστιγας που προκαλεί τρόμο στους πολίτες λαμβάνει η ακρίβεια, η οποία, σε συνδυασμό με τους χαμηλούς μισθούς και τις κακές συνθήκες εργασίας, δημιουργεί ένα εκρηκτικό μείγμα στην ελληνική κοινωνία. Την ίδια ώρα διογκώνονται τα συναισθήματα της απογοήτευσης και του θυμού, αλλά και της απελπισίας – απόρροια της πολιτικής και οικονομικής κατάστασης στη χώρα.
Σε ό,τι αφορά την εκλογική συμπεριφορά των συμμετασχόντων στην έρευνα, η εικόνα της κατάταξης των κομμάτων, καθώς και της ψαλίδας μεταξύ τους, παραμένει σε γενικές γραμμές αναλλοίωτη. Στην πρόθεση ψήφου, η Ν.Δ. διατηρείται πρώτη με 31% και ο ΣΥΡΙΖΑ ακολουθεί με διαφορά 7 ποσοστιαίων μονάδων (χάνουν και οι δύο από μία μονάδα), στο 24%, ενώ το τρίτο Κίνημα Αλλαγής λαμβάνει ποσοστό 12,5%. Ωστόσο, η δεξαμενή των αναποφάσιστων αυξάνεται, φτάνοντας στο 15,5% (από 13,5% που ήταν προ δύο μηνών).
Στο ερώτημα «ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα τρία σημαντικότερα ζητήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η χώρα», οι ερωτηθέντες απαντούν: η ακρίβεια με 58% (και ποσοστό αύξησης 31% σε σχέση με την προηγούμενη μέτρηση της εταιρείας), οι χαμηλοί μισθοί και οι συνθήκες εργασίας με 31%, τα εθνικά θέματα με 28%, η διαφθορά και τα θέματα διαφάνειας (22%), και την πεντάδα συμπληρώνει η εγκληματικότητα και η δημόσια ασφάλεια με 16% (ισοψηφώντας με τα ζητήματα επενδύσεων και οικονομικής ανάπτυξης). Αξιοσημείωτο είναι, τέλος, το γεγονός ότι η πανδημία υποχωρεί στην ένατη θέση της λίστας με 14% (και 21 μονάδες λιγότερες από την έρευνα του Ιανουαρίου).
Η κυριαρχία των αρνητικών συναισθημάτων και οι βραχνοί προφήτες
Ο «Σφυγμός» του Μαρτίου για λογαριασμό της «Εφημερίδας των Συντακτών» δεν μεταβάλλει σημαντικά την εικόνα του σκηνικού που αποτυπώθηκε στην τελευταία μέτρηση της Prorata. Η Νέα Δημοκρατία (31%) και ο ΣΥΡΙΖΑ (24%) παρουσιάζουν μόνο οριακές απώλειες γύρω στο 1%, διατηρώντας τη μεταξύ τους απόσταση, η οποία ανιχνεύεται και αυτή τη φορά στο 7%. Αντίστοιχα, οριακές μεταβολές καταγράφονται και ως προς την επιρροή του ΚΙΝ.ΑΛΛ., το οποίο από το 13% ανιχνεύεται αυτή τη φορά στο 12,5%, με τα υπόλοιπα κόμματα της αντιπολίτευσης να μη σημειώνουν αυξομείωση των δυνάμεών τους.
Μελετώντας τα δεδομένα στη μακρά περίοδο και αναλύοντας τη συγκυρία, η συστηματικά παρατηρούμενη το τελευταίο διάστημα φθορά της κυβέρνησης ενδεχομένως να ανακόπτεται –τουλάχιστον ως προς την έντασή της– λόγω της επανεμφάνισης του συνδρόμου «rally round the flag» ( σύνδρομο συσπείρωσης γύρω από τη σημαία). Ενός φαινομένου που αφορά μια φοβική τάση προσωρινής συσπείρωσης γύρω από το status quo εν μέσω μιας διεθνούς εμβέλειας κρίσης και σε μια παράλληλη αδυναμία των αντιπολιτευτικών σχηματισμών να αυξήσουν την ορατότητά τους και να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους. Τα δύο παραπάνω συμβαίνουν αφενός γιατί υπάρχει προφανής (ψυχολογική ή/και ορθολογική) ανάγκη για πίστη προς τους θεσμούς που ηγούνται μιας κρίσιμης προσπάθειας και αφετέρου γιατί εκ των πραγμάτων τα ΜΜΕ εστιάζουν πάνω στις εξελίξεις που αφορούν αυτή την προσπάθεια και τους πρωταγωνιστές της.
Αναμενόμενα η ακρίβεια –που αποτελεί με διαφορά τον νούμερο ένα πονοκέφαλο για την ελληνική κοινωνία αυτή την περίοδο– και ο πόλεμος καλλιεργούν αρνητικά συναισθήματα. Τρομάζουν. Υπό αυτή την έννοια τα εντεινόμενα συναισθήματα απογοήτευσης, θυμού, απελπισίας και φόβου αποτυπώνουν μια κοινωνία στα όρια της συλλογικής κατάθλιψης. Ωστόσο, και σε αυτή την περίπτωση, δεν οδηγούν σε θεαματικές μεταβολές ούτε ως προς την αξιολόγηση του κυβερνητικού έργου ούτε και την πρόθεση ψήφου. Η φθορά, παρ’ ότι δεν ανακόπτεται πλήρως, μοιάζει να φρενάρεται από το «αόρατο χέρι» της παραίτησης και του φόβου και την προαναφερθείσα τάση –προσωρινής έστω– αγκίστρωσης σε όσους διαχειρίζονται ιστορικές κρίσεις.
Τα γεγονότα που έχουν λάβει χώρα κατά τη διάρκεια του τρέχοντος εκλογικού κύκλου είναι ιστορικά. Μέσα σε τρία χρόνια, η ανθρωπότητα έχει βιώσει μια παγκόσμια πανδημική κρίση και έναν πόλεμο εντός της ευρωπαϊκής ηπείρου, τον πρώτο μετά από αρκετές δεκαετίες. Αυτά και μόνο τα γεγονότα αποτελούν παράγοντες που de facto θα επηρεάσουν με τρόπο απρόβλεπτο το πώς αισθάνονται, σκέπτονται και δρουν οι κοινωνίες. Και ιδίως η ελληνική. Μια κοινωνία που βιώνει ήδη με βίαιο τρόπο ένα πρωτοφανές κύμα ακρίβειας.
Μια κοινωνία που θέλει να αποφύγει την εξάπλωση της έντασης στην ευρύτερη γειτονιά της. Μια κοινωνία που σε τελική ανάλυση μετά από μια εξαιρετικά δύσκολη δεκαετία λιτότητας και γενικότερης αστάθειας –και ως προς αυτό αποτελεί μοναδική περίπτωση στην Ευρώπη– ήλπιζε ότι θα περάσει σε μια φάση σταθερότητας. Και όποιος ισχυρίζεται, σαν άλλος βραχνός προφήτης, ότι μπορεί με βεβαιότητα να προβλέψει το πώς θα συμπεριφερθεί πολιτικά και εκλογικά μια κοινωνία που ξεχειλίζει αρνητικά συναισθήματα και της οποίας οι προσδοκίες για ευημερία συνεχώς διαψεύδονται, είτε δεν κατανοεί τη συγκυρία είτε απλώς επιχειρεί να χειραγωγήσει. Γιατί «χωρίς τριγμό, χωρίς λυγμό, χωρίς βαριά πατήματα» κάπου υπάρχει «ψέμα», κάποια απρόβλεπτη δυναμική –ακόμα– δεν πραγματώνεται.
