Η Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Καρκίνου καθιερώθηκε με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ένωσης κατά του Καρκίνου (UICC), που εκπροσωπεί 800 οργανώσεις σε 155 χώρες του κόσμου.
Με τη λέξη «καρκίνος» χαρακτηρίζουμε ένα σύμπλεγμα νόσων που σχετίζονται με τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό και την ανοργάνωτη ανάπτυξη των προσβεβλημένων κυττάρων.
ΠΙΣ: Επένδυση στην πρόληψη και θεραπεία
Την ανάγκη πρόληψης, πρώιμης διάγνωσης, θεραπείας και ανακουφιστικής φροντίδας των ανθρώπων που πάσχουν από καρκίνο υπογραμμίζει ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος (ΠΙΣ), με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου 2023. Τονίζει την ανάγκη συνεχούς βελτίωσης στις παροχές της πολιτείας προς τους πολίτες σε όλα τα επίπεδα, από την πρώιμη διάγνωση που προωθείται με τα προγράμματα «Απόστολος Δοξιάδης και «Φώφη Γεννηματά», ως και την απρόσκοπτη πρόσβαση βαριά πασχόντων σε καινοτόμα φάρμακα και θεραπείες αιχμής.
Επισημαίνει ότι «καθήκον της πολιτείας είναι να παρέχει αποτελεσματικές και αξιοπρεπείς συνθήκες νοσηλείας και αποκατάστασης στους ασθενείς που πάσχουν από καρκίνο, στελεχώνοντας τα δημόσια νοσοκομεία που τείνουν να αποψιλωθούν από ογκολόγους και προχωρώντας με γοργά βήματα στην ανέγερση νέων ογκολογικών νοσοκομείων, όπως αυτό που έχει ανάγκη η Θεσσαλονίκη, αλλά καρκινοβατεί εδώ και δεκαετίες».
Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κώδικα κατά του Καρκίνου, πολλοί θάνατοι θα μπορούσαν να αποφευχθούν με την υιοθέτηση ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής και με εμβόλια στις περιπτώσεις που αυτά υπάρχουν: Το κάπνισμα, η χρήση αλκοόλ, η ανθυγιεινή διατροφή, καθώς και οι χρόνιες λοιμώξεις από ηπατίτιδα Β (HBV), ηπατίτιδα C (HCV) και ορισμένα είδη του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) είναι κύριοι παράγοντες για την αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου σε χώρες μεσαίου εισοδήματος.
Τα είδη καρκίνου με την πιο υψηλή θνησιμότητα είναι κατά σειρά:
– καρκίνος του πνεύμονα
– καρκίνος του μαστού
– καρκίνος του προστάτη
– καρκίνος του παχέος εντέρου
– καρκίνος ουροδόχου κύστεως.
Στην Ελλάδα με βάση επιδημιολογικά στοιχεία του 2020 από τη Globocan, 8.960 ασθενείς νοσούν κάθε χρόνο από τον καρκίνο του πνεύμονα, ενώ το 2020 σημειώθηκαν 7.662 θάνατοι. Ομοίως τα νέα περιστατικά καρκίνου μαστού ανέρχονται σε 7.770 ετησίως και οι θάνατοι από αυτό το είδος καρκίνου ανέρχονται σε 2.330. Ως εκ τούτου, η διακοπή του καπνίσματος, η μαστογραφία και το TEST PAP στις γυναίκες και το PSA στους άνδρες, όπως και η κολονοσκόπηση μετά τα 50 έτη και για τα δύο φύλα, είναι η ελάχιστη πρόληψη που μπορούμε και πρέπει όλοι να έχουμε στο πρόγραμμά μας, με τη σύμφωνη γνώμη και παραπομπή ειδικού ιατρού.
«Να κλείσει το χάσμα στην φροντίδα του καρκίνου»
Πρόσκληση προς την παγκόσμια κοινότητα,- για να αναλάβει δράση, απέναντι στις ανισότητες που εμποδίζουν τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο να έχουν πρόσβαση στη φροντίδα για τον καρκίνο που χρειάζονται, – απευθύνει η Ένωση για τον Διεθνή Έλεγχο του Καρκίνου (UICC) με την ενημερωτική εκστρατεία «Να κλείσει το χάσμα στην φροντίδα του καρκίνου» («Close the Care Gap»).
Η εκστρατεία διάρκειας τριών ετών (2022-2024), το 2022 επικεντρώθηκε στον εντοπισμό και την αναγνώριση των κοινωνικών και άλλων παραγόντων που εμποδίζουν την ισότιμη φροντίδα του καρκίνου σε όλο τον κόσμο και τις επιπτώσεις τους στη δημόσια υγεία.
Φέτος, το δεύτερο έτος έχει ως στόχο να ενώσει τις φωνές φίλων, συγγενών, συναδέλφων και κοινοτήτων ώστε όλοι μαζί να διεκδικήσουν την αλλαγή και να αναλάβουν δράση. Αναδεικνύει την ιατρική πρόοδο και την επιστημονική καινοτομία, αλλά και κάθε ατομική ή ομαδική ενέργεια, μικρή ή μεγάλη, που μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στη ζωή του ασθενή με καρκίνο.
10 εκ. άνθρωποι χάθηκαν από καρκίνο το 2020 και οι ανισότητες που επικρατούν σε παγκόσμιο επίπεδο σχετικά με τις υπηρεσίες φροντίδας επιβαρύνουν το φορτίο της νόσου.
O καρκίνος αποτελεί την δεύτερη κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως, σύμφωνα με τον ΠΟΥ.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ο καρκίνος αποτελεί την δεύτερη κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως και εκτιμάται ότι ευθύνεται για σχεδόν 10 εκατομμύρια θανάτους το 2020. Σε όλο τον κόσμο, περίπου 1 στους 6 θανάτους οφείλεται στον καρκίνο.
Το 1/3 περίπου των θανάτων από καρκίνο, οφείλονται στους 5 κυριότερους συμπεριφορικούς και διατροφικούς κινδύνους: τον υψηλό δείκτη μάζας σώματος, τη χαμηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, την έλλειψη σωματικής δραστηριότητας, τη χρήση καπνού και τη χρήση οινοπνεύματος.
Οι λοιμώξεις που προκαλούν καρκίνο, όπως η ηπατίτιδα και ο ιός των θηλωμάτων του ανθρώπου (HPV), ευθύνονται για έως 25% των περιπτώσεων καρκίνου σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
Η επίσκεψη στο γιατρό στο τελικό στάδιο και η έλλειψη πρόσβασης στη διάγνωση και τη θεραπεία αποτελούν συχνό φαινόμενο. Το 2017, μόνο το 26% των χωρών χαμηλού εισοδήματος ανέφεραν ότι στον δημόσιο τομέα διατίθενται γενικά παθολογοανατομικές υπηρεσίες. Πάνω από 90% των χωρών υψηλού εισοδήματος ανέφεραν ότι οι υπηρεσίες θεραπείας είναι διαθέσιμες σε σύγκριση με λιγότερο από 30% των χωρών χαμηλού εισοδήματος.
Το 70% περίπου των θανάτων από καρκίνο αφορά χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
Η έγκαιρη διάγνωση είναι σημαντική στην πλειονότητα των καρκίνων. Μη έγκαιρη διάγνωση σημαίνει ότι οι ασθενείς διαγιγνώσκονται σε όψιμα στάδια της νόσου, όταν η θεραπεία ίασης μπορεί να μην αποτελεί πλέον επιλογή. Ορισμένοι από τους πιο συχνούς τύπους καρκίνου, όπως ο καρκίνος του μαστού, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, ο καρκίνος του στόματος και ο καρκίνος του παχέος εντέρου έχουν υψηλά ποσοστά ίασης όταν ανιχνεύονται έγκαιρα και αντιμετωπίζονται σύμφωνα με τις βέλτιστες πρακτικές.
Το σχέδιο της Ε.Ε για την καταπολέμηση του καρκίνου
Στις 3 Φεβρουαρίου 2021, την παραμονή της Παγκόσμιας Ημέρα κατά του Καρκίνου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το Σχέδιο για την καταπολέμηση του και βασικό πυλώνα μιας ισχυρής Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Υγεία.
Ο Μαργαρίτης Σχοινάς, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τόνισε ότι «τιμώντας μία από τις κεντρικές δεσμεύσεις αυτής της Επιτροπής, παρουσιάζουμε σήμερα ένα ανθρωποκεντρικό σχέδιο για τον καρκίνο που αντιμετωπίζει όλες τις πλευρές: πρόληψη, διάγνωση, θεραπεία και επιβίωση», προσθέτοντας ότι «αυτό το σχέδιο είναι μοναδικό επειδή βασίζεται σε μια προσέγγιση “υγείας σε όλες τις πολιτικές”, συγκεντρώνοντας όλες τις δυνάμεις μαζί με έναν κοινό στόχο, να νικήσουμε τον καρκίνο». «Πρόκειται για την υγεία- αλλά πέρα από την πολιτική για την υγεία. Μια προσπάθεια ολόκληρης της κοινωνίας» υπογράμμισε ο κ. Σχοινάς και επισήμανε ότι «σε μια ισχυρή Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας, ο καρκίνος γίνεται κοινή πολιτική, επιχειρησιακή και επιστημονική προτεραιότητα».
Το σχέδιο για τον καρκίνο διαρθρώνεται γύρω από τέσσερις βασικούς τομείς δράσης με 10 εμβληματικές πρωτοβουλίες και πολλαπλές υποστηρικτικές δράσεις. Θα εφαρμοστεί χρησιμοποιώντας όλο το φάσμα των χρηματοδοτικών μέσων της Επιτροπής, με συνολικό ποσό 4 δισ. ευρώ που προορίζεται για δράσεις αντιμετώπισης του καρκίνου, συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων EU4Health, Horizon Europe και Digital Europe.
1) Πρόληψη μέσω δράσεων που αντιμετωπίζουν βασικούς παράγοντες κινδύνου όπως ο καπνός (με σκοπό να διασφαλιστεί ότι λιγότερο από το 5% του πληθυσμού χρησιμοποιεί καπνό έως το 2040), επιβλαβής κατανάλωση αλκοόλ, περιβαλλοντική ρύπανση και επικίνδυνες ουσίες. Επιπλέον, μια καμπάνια «HealthyLifestyle4All» θα προωθήσει την υγιεινή διατροφή και τη σωματική δραστηριότητα. Για την πρόληψη των καρκίνων που προκαλούνται από λοιμώξεις, στόχος του Σχεδίου Καρκίνου είναι ο εμβολιασμός τουλάχιστον του 90% του πληθυσμού των κοριτσιών-στόχων της ΕΕ και η σημαντική αύξηση του εμβολιασμού των αγοριών έως το 2030.
2) Έγκαιρη ανίχνευση καρκίνου με τη βελτίωση της πρόσβασης, της ποιότητας και της διάγνωσης και υποστήριξη των κρατών μελών, διασφαλίζοντας ότι το 90% του πληθυσμού της ΕΕ που πληροί τις προϋποθέσεις για προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του μαστού, του τραχήλου της μήτρας και του παχέος εντέρου προσφέρεται για έλεγχο έως το 2025. Θα προταθεί το πρόγραμμα διαλογής καρκίνου.
3) Διάγνωση και θεραπεία μέσω δράσεων για την εξασφάλιση καλύτερης ολοκληρωμένης και ολοκληρωμένης φροντίδας του καρκίνου και αντιμετώπιση της άνισης πρόσβασης σε ποιοτική φροντίδα και φάρμακα. Μέχρι το 2030, το 90% των επιλέξιμων ασθενών θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε Εθνικά Κέντρα Ολοκληρωμένου Καρκίνου που συνδέονται μέσω ενός νέου Δικτύου ΕΕ. Επιπλέον, μια νέα πρωτοβουλία «Διάγνωση και θεραπεία για τον καρκίνο για όλους» θα ξεκινήσει έως το τέλος του 2021 για να βοηθήσει στη βελτίωση της πρόσβασης σε καινοτόμες διαγνώσεις και θεραπείες καρκίνου και μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την κατανόηση του καρκίνου (UNCAN.eu) θα βοηθήσει στον εντοπισμό ατόμων σε υψηλά επίπεδα κίνδυνου από κοινούς καρκίνους.
4) Βελτίωση της ποιότητας ζωής των καρκινοπαθών και των επιζώντων, συμπεριλαμβανομένης της αποκατάστασης, της πιθανής υποτροπής του όγκου, της μεταστατικής νόσου και των μέτρων για την υποστήριξη της κοινωνικής ένταξης και της επανένταξης στο χώρο εργασίας. Θα ξεκινήσει μια «Πρωτοβουλία Καλύτερης Ζωής για Ασθενείς με Καρκίνο», με έμφαση στη φροντίδα παρακολούθησης. Με τις νέες τεχνολογίες, την έρευνα και την καινοτομία ως αφετηρία, το σχέδιο για τον καρκίνο καθορίζει μια νέα προσέγγιση της ΕΕ για την πρόληψη, τη θεραπεία και τη φροντίδα του καρκίνου. Θα αντιμετωπίσει ολόκληρη την πορεία της νόσου, από την πρόληψη έως την ποιότητα ζωής των καρκινοπαθών και των επιζώντων, εστιάζοντας σε δράσεις όπου η ΕΕ μπορεί να προσθέσει την μεγαλύτερη αξία.
Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, ανέφερε ότι «το 2020, ενώ όλοι πολεμούσαμε ενάντια στην πανδημία COVID-19, πολλοί από εμάς πολεμούσαμε μια σιωπηλή μάχη. Τη μάχη κατά του καρκίνου. Το 2020, χάσαμε 1,3 εκατομμύρια Ευρωπαίους από αυτήν την ασθένεια. Και δυστυχώς, ο αριθμός των περιπτώσεων αυξάνεται. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο παρουσιάζουμε σήμερα το Σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου της Ευρώπης. Ο αγώνας αυτών που πολεμούν τον καρκίνο είναι δικός μας αγώνας επίσης, στην Ευρώπη».
Η Στέλλα Κυριακίδου, επίτροπος για την Υγεία και την Ασφάλεια των Τροφίμων, σημείωσε ότι «μια ισχυρή Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας είναι μια Ένωση όπου οι πολίτες προστατεύονται από καρκίνους που μπορούν να αποφευχθούν, όπου έχουν πρόσβαση σε έγκαιρο διαγνωστικό έλεγχο και διάγνωση, και όπου όλοι έχουν την εξουσία να έχουν πρόσβαση σε περίθαλψη υψηλής ποιότητας, σε κάθε βήμα. Για μένα αυτό δεν είναι μόνο μια πολιτική δέσμευση, αλλά μια προσωπική δέσμευση».
Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στα παιδιά, μέσω της έναρξης τού «Βοηθώντας τα παιδιά με την πρωτοβουλία για τον καρκίνο» για να διασφαλιστεί ότι τα παιδιά έχουν πρόσβαση σε ταχεία και βέλτιστη ανίχνευση, διάγνωση, θεραπεία και φροντίδα. Τέλος, για τον εντοπισμό τάσεων, ανομοιογένειες και ανισότητες μεταξύ των κρατών μελών και των περιφερειών, μέσα στο 2021 θα δημιουργηθεί ένα Μητρώο Ανισοτήτων Καρκίνου.
Το ευρωπαϊκό σχέδιο καταπολέμησης του καρκίνου θα υποστηριχθεί από δράσεις που θα καλύπτουν πολλούς τομείς πολιτικής, από την απασχόληση, την εκπαίδευση, την κοινωνική πολιτική και την ισότητα, μέσω του μάρκετινγκ, της γεωργίας, της ενέργειας, του περιβάλλοντος και του κλίματος, έως τις μεταφορές, την πολιτική συνοχής και τη φορολογία.
Επιπλέον, για την υποστήριξη νέων τεχνολογιών, έρευνας και καινοτομίας, θα δρομολογηθεί ένα νέο Κέντρο Γνώσης για τον Καρκίνο που θα βοηθήσει στο συντονισμό επιστημονικών και τεχνικών πρωτοβουλιών που σχετίζονται με τον καρκίνο σε επίπεδο ΕΕ. Μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία απεικόνισης καρκίνου θα συσταθεί για να υποστηρίξει την ανάπτυξη νέων εργαλείων με τη βοήθεια υπολογιστή για τη βελτίωση της εξατομικευμένης ιατρικής και καινοτόμες λύσεις.
