Μετάφραση-απόδοση κειμένου: «ΛΙΜΕΝΙΚΑ ΝΕΑ»
Από τότε που άνοιξε για θαλάσσια κυκλοφορία το 1869, η Διώρυγα του Σουέζ μεταμόρφωσε το εμπόριο μεταξύ Ασίας, Ευρώπης και Μέσης Ανατολής. Το έτος που πέρασε, περίπου 24.000 πλοία χρησιμοποίησαν το υδάτινο πέρασμα που συνδέει της Μεσόγειο με την Ερυθρά Θάλασσα, μεταφέροντας το 10% του όγκου του διά θαλάσσης μεταφερόμενου παγκόσμιου εμπορίου. Όμως, αυτό το κρίσιμο πέρασμα βρίσκεται υπό απειλή. Οι Houthis, μια ομάδα μαχητών με έδρα την Υεμένη, εκτόξευσαν δεκάδες drones και πυραύλους στην Ερυθρά Θάλασσα, φαινομενικά σε ένδειξη υποστήριξης των Παλαιστινίων στη Γάζα. Οι επιθέσεις τους διεύρυναν το πεδίο της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή και απειλούν το παγκόσμιο εμπόριο.
Κάνοντας χρήση δεδομένων από το MarineTraffic, που υποτυπώνει και αναλύει τις κινήσεις πλοίων, το περιοδικό The Economist κατάφερε να δώσει εικόνα στη διατάραξη της θαλάσσιας κυκλοφορίας (βλ. χάρτες 1 και 2).
Περισσότερα από 200 πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων (container) πέρασαν από την Ερυθρά Θάλασσα και το Σουέζ μεταξύ 4-11 Ιανουαρίου 2023. Την ίδια εβδομάδα φέτος, μόλις 122 πλοία τόλμησαν να κάνουν το ίδιο ταξίδι. Οι εταιρείες container που διαχειρίζονται το 95% της χωρητικότητας που, συνήθως, διαπλέει το Σουέζ, έχουν αναστείλει τις διελεύσεις τους από την περιοχή. Κάποιες εταιρείες άντλησης ενεργειακών πόρων, όπως η BP και η Equinor, επίσης έχουν σταματήσει προσωρινά τη χρήση της Διώρυγας.
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη διατάραξη στις θαλάσσιες μεταφορές της Ερυθράς Θάλασσας τα τελευταία χρόνια. Στοιχεία του Kiel Institute, ενός Γερμανικού think-tank, δείχνουν ότι ο τρέχων όγκος φορτίων είναι 66% μικρότερος απ’ ό,τι αναμενόταν υπό άλλες συνθήκες, με βάση τον μέσο όρο της περιόδου 2017 – 2019 (βλ. διάγραμμα 1 επάνω). Ήδη, τον Ιανουάριο το υδάτινο πέρασμα διέπλεαν μόλις 200.000 standard containers ανά ημέρα, σε σύγκριση με περίπου 450.000 το Δεκέμβριο 2022—το χαμηλότερο σημείο της πανδημίας.
Πλέον, αντί να διαπλέουν την Ερυθρά Θάλασσα, τα πλοία που ταξιδεύουν μεταξύ Ασίας και Ευρώπης κάνουν παράκαμψη γύρω από την Αφρική και το Ακρωτήριο Καλής Ελπίδας. Πέρυσι, μόλις 51 πλοία έκαναν αυτή τη διαδρομή την εβδομάδα 4-11 Ιανουαρίου 2023, με τον αριθμός τους να τριπλασιάζεται την ίδια περίοδο φέτος (βλ. χάρτες 3 και 4 κάτω).
Η επιμήκυνση του ταξιδιού παρατείνει το χρόνο μεταφοράς. Το ταξίδι από τη Shanghai στο Rotterdam, για παράδειγμα, διαρκεί 10 μέρες περισσότερο αποφεύγοντας το Σουέζ. Οι καθυστερήσεις αυτές προκαλούν αλυσιδωτές επιπτώσεις στην υπόλοιπη εφοδιαστική αλυσίδα και οδηγούν σε συμφόρηση στους λιμένες και στις θέσεις παραβολής πλοίων σ’ αυτούς. Επίσης, στα μεγαλύτερα ταξίδια τα πλοία καταναλώνουν περισσότερα καύσιμα. Αυτό σημαίνει ότι το ανθρακικό αποτύπωμα του ρυπογόνου κλάδου θα αυξήσει τις τιμές.
Σύμφωνα με τον ναυλοδείκτη Freightos Baltic Index (fbx) το κόστος μεταφοράς ενός standard container αυξήθηκε κατά 146% τις 30 ημέρες ως τις 17 Ιανουαρίου 2024 (βλ. διάγραμμα 2 πιο πάνω). Η εταιρεία συμβούλων Drewry επισημαίνει ότι το κόστος της γραμμής Shanghai – Rotterdam αυξήθηκε κατά 160% κατά την ίδια περίοδο. Τα υπόψη κόστη θα πιέσουν εκ νέου τις τιμές καταναλωτικών αγαθών. Κατά την περίοδο της πανδημίας, η αυξομείωση του παγκόσμιου πληθωρισμού ακολουθούσε κατά πόδα το κόστος της θαλάσσιας μεταφοράς.
Η τρέχουσα αύξηση, πάντως, ωχριά σε σύγκριση με την περίοδο covid: Ο ναυλοδείκτης fbx βρίσκεται ακόμη στο ένα τέταρτο της ακμής του το 2022. Τα ετήσια ναυλοσύμφωνα συμφωνούνται περί τα τέλη του πρώτου τριμήνου 2024, που σημαίνει ότι υπάρχει χρόνος για να κοπάσει η τελευταία αυτή διατάραξη.
Οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο πραγματοποίησαν ναυτικά και αεροπορικά πλήγματα κατά στόχων των Houthi στην Υεμένη σε μια προσπάθεια να ελευθερωθεί το υδάτινο πέρασμα. Ο Αμερικανός Πρόεδρος Joe Biden απείλησε με περαιτέρω στρατιωτική δράση για να προστατευτεί αυτό που αποκαλεί ως μια από τις κρισιμότερες εμπορικές διαδρομές. Όμως, οι Houthis, υποστηριζόμενοι από το Ιράν, είναι συνηθισμένοι σε πολυετή εμπόλεμη κατάσταση λόγω της σύγκρουσης με τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Έτσι, δεν πρόκειται να υποχωρήσουν σύντομα.
