Κι όμως. Ένα αόρατο νήμα συνδέει το πρόσφατο ρεσάλτο των «Φρουρών της Επανάστασης» στα δύο πετρελαιοφόρα ανοικτά των ακτών του Ιράν, με την επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου στους Δίδυμους Πύργους και την πυροδότηση βόμβας κατά Αμερικανών πεζοναυτών, το 1983 στη Βηρυτό.
Το πρώτο από τα δεξαμενόπλοια, με ονομασία Advantage Sweet, κατελήφθη από τις ειδικές δυνάμεις της Τεχεράνης στις 27 Απριλίου 2023 ενώ έπλεε στον κόλπο του Ομάν. Ήταν έμφορτο με πετρέλαιο και μισθωμένο από αμερικανικό κολοσσό στην αγορά ενέργειας. Το δεύτερο δεξαμενόπλοιο έχει ονομασία Niovi. Είναι κενό φορτίου και κατελήφθη από τους «Φρουρούς της Επανάστασης» στις 3 Μαΐου 2023 ενώ ταξίδευε προς το λιμάνι της Φουτζέιρα, στα Εμιράτα. Σήμερα και τα δύο πλοία βρίσκονται υπό ομηρία, αγκυροβολημένα ανοικτά του ιρανικού λιμανιού Μπαντάρ Αμπάς.
Οι δύο υποθέσεις δεν συνδέονται –ευθέως τουλάχιστον– μεταξύ τους. Αποδεικνύουν όμως ότι η Τεχεράνη έχει υιοθετήσει μια άκρως επιθετική τακτική για την υπεράσπιση, όπως η ίδια τουλάχιστον θεωρεί, των συμφερόντων της σε ό,τι αφορά τη διακίνηση του ιρανικού πετρελαίου.
Για να γίνουν κατανοητά όσα διαδραματίστηκαν στο διάστημα μεταξύ 27 Απριλίου και 3 Μαΐου, στην εξίσωση πρέπει να προστεθεί ένα τρίτο, μεγάλων διαστάσεων τάνκερ, το Suez Rajan. Παρά το αμερικανικό εμπάργκο, το πλοίο φέρεται να μεταφέρει στις ΗΠΑ εκατομμύρια βαρέλια αργού ιρανικού πετρελαίου. Πρόκειται για πλοίο ελληνικών συμφερόντων, όπως άλλωστε και το Niovi, με τις ελληνικές αρχές να διευκρινίζουν ότι «καθώς τα πλοία έχουν ξένη σημαία δεν έχουμε ενεργό συμμετοχή στη διαχείριση των υποθέσεων».
Στο παρασκήνιο, πάντως, τις δύο υποθέσεις παρακολουθεί η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ), ενώ πηγές από τη ναυτιλιακή αγορά αναφέρουν ότι το υπουργείο Ναυτιλίας έχει αποστείλει έγγραφη προειδοποίηση στις ελληνικές εφοπλιστικές εταιρείες για τον κίνδυνο δεξαμενόπλοια συμφερόντων τους να βρεθούν στο στόχαστρο της Τεχεράνης.
Ας δούμε, όμως, καθεμιά από τις υποθέσεις ξεχωριστά. Στα τέλη Απριλίου η Τεχεράνη δήλωσε ότι δέσμευσε το Advantage Sweet επειδή συγκρούστηκε με ένα ιρανικό αλιευτικό σκάφος στον κόλπο του Ομάν. Μια σειρά από δημοσιεύματα στον διεθνή Τύπο, ωστόσο, παραθέτουν μια αρκετά διαφορετική εκδοχή των γεγονότων συσχετίζοντας το ρεσάλτο των «Φρουρών της Επανάστασης» στο δεξαμενόπλοιο με την υπόθεση του ελληνικών συμφερόντων Suez Rajan.
Τον Φεβρουάριο του 2022 το Suez Rajan εντοπίστηκε να μεταφορτώνει ιρανικό πετρέλαιο από άλλο δεξαμενόπλοιο ανοικτά των ακτών της Κίνας, κατά παράβαση του αμερικανικού εμπάργκο στις εξαγωγές ιρανικού πετρελαίου. Την αποκάλυψη έκανε η αμερικανική οργάνωση United Against Nuclear Iran (UANI) στην οποία μετέχουν πρώην διπλωμάτες και αξιωματούχοι υπηρεσιών ασφαλείας των ΗΠΑ και του Ισραήλ. Η UANI διαθέτει εφαρμογή που της επιτρέπει να παρακολουθεί μέσω δορυφόρων τις κινήσεις δεξαμενόπλοιων ύποπτων για μεταφορά ιρανικού πετρελαίου.
Μόλις εντοπίστηκαν οι πλόες του Suez Rajan ενεργοποιήθηκαν αποφάσεις δικαστηρίων σε Νέα Υόρκη και Λος Αντζελες για την καταβολή αποζημιώσεων στα θύματα των τρομοκρατικών επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στο Μανχάταν από την Αλ Κάιντα και της 23ης Οκτωβρίου 1983 στη Βυρητό κατά Αμερικανών πεζοναυτών. Η πρώτη ενέργεια αποδόθηκε στην Αλ Κάιντα και η παλαιότερη στη Χεζμπολάχ, με τις ΗΠΑ να θεωρούν ότι και οι δύο επιθέσεις είχαν την υποστήριξη του Ιράν.
Σύμφωνα με στοιχεία που επικαλείται η εξειδικευμένη σε θέματα ναυτιλίας ιστοσελίδα Trade Winds, οι δικαστικές αποφάσεις προβλέπουν ότι τα χρήματα από την πώληση του ιρανικού πετρελαίου που κατάσχουν οι ΗΠΑ ανά τον κόσμο διατίθενται για την αποζημίωση των οικογενειών των θυμάτων. Τουλάχιστον ένα μέρος αυτών. Μετά τη δημοσιοποίηση της υπόθεσης τον Φεβρουάριο του 2022 και το «κυνηγητό» των ΗΠΑ στο δεξαμενόπλοιο, με στόχο τη δέσμευση του φορτίου του, οι διαχειρίστριες εταιρείες που έχουν την έδρα τους στο εξωτερικό και ο Έλληνας πλοιοκτήτης του Suez Rajan υποχρεώθηκαν να δηλώσουν δημόσια ότι συνεργάζονται με τις αρχές, καθώς και ότι ερευνούν με προσοχή τους ισχυρισμούς περί μεταφοράς ιρανικού πετρελαίου.
Για σχεδόν έναν χρόνο το δεξαμενόπλοιο παρέμεινε στο αγκυροβόλιο της Σιγκαπούρης και μόλις φέτος τον Μάρτιο απέπλευσε κινούμενο δυτικά. Πρόσφατα, οι Financial Times επικαλούμενοι τρεις διαφορετικές πηγές ενημέρωσης ανέφεραν σε δημοσίευμά τους ότι οι αμερικανικές αρχές προχώρησαν σε κατάσχεση του Suez Rajan υποχρεώνοντάς το να μεταφέρει το ιρανικό πετρέλαιο από τις δεξαμενές του στις ΗΠΑ.
Στη διάρκεια της εβδομάδας έπλεε στον Ατλαντικό Ωκεανό με πορεία προς τις ακτές των Ηνωμένων Πολιτειών.
Το ρεσάλτο των «Φρουρών της Επανάστασης» στο Advantage Sweet, που μεταφέρει στις δεξαμενές του εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου για λογαριασμό αμερικανικού ενεργειακού κολοσσού, ερμηνεύεται ως πράξη αντεκδίκησης της Τεχεράνης. Η εκπρόσωπος της UANI, Κλερ Γιούνγκμαν, με την οποία επικοινώνησε η «Κ», αρνήθηκε να σχολιάσει την υπόθεση Suez Rajan – Advantage Sweet.
Αντίθετα, παρέθεσε πληροφορίες και υποκλαπέντα emails, που έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα Wiki Iran (www.wikiiran.org) από τα οποία προκύπτει ότι πίσω και από τη δεύτερη υπόθεση, την κατάληψη δηλαδή του ελληνικών συμφερόντων πλοίου Niovi, κρύβεται πάλι μια περίπλοκη δικαστική διαμάχη.
Σκάφη των «Φρουρών της Επανάστασης» καταλαμβάνουν το δεξαμενόπλοιο Niovi, ενώ ταξίδευε κενό φορτίου. Η Τεχεράνη επλήγη από μια περίπλοκη δικαστική διαμάχη σχετικά με την πληρωμή ενός φορτίου ιρανικού πετρελαίου και κατέλαβε το πλοίο ώστε να πιέσει για την αποζημίωσή της, όπως εκτιμά η αμερικανική οργάνωση UANI.
Σ’ αυτή εμπλέκονται δύο εταιρείες, η πρώτη με έδρα το Ομάν και η δεύτερη με έδρα την Τουρκία, που μπήκαν διαδοχικά στη λίστα κυρώσεων των ΗΠΑ. «Υποπτευόμαστε ότι η υπόθεση σχετίζεται με μια οικονομικής φύσης αντιδικία για την πληρωμή φορτίου ιρανικού πετρελαίου, το 2020», λέει στην «Κ» η εκπρόσωπος της UANI.
Τι ακριβώς έχει συμβεί στην περίπτωση του Niovi; Τον Νοέμβριο του 2020 το ελληνικών συμφερόντων πετρελαιοφόρο φόρτωσε στις δεξαμενές του 2 εκατ. βαρέλια αργού πετρελαίου. Σύμφωνα με την UANI, το καύσιμο ήταν ιρανικής προέλευσης και είχε μεταφορτωθεί στο Niovi από ένα άλλο ιρανικών συμφερόντων τάνκερ. Το φορτίο ανήκε σε εταιρεία του Ομάν και μεταφέρθηκε στο λιμάνι Γιαντάι της Κίνας. Πριν όμως το πετρέλαιο εκφορτωθεί, η παραλήπτρια εταιρεία του φορτίου φέρεται να το πούλησε σε άλλη εταιρεία με έδρα την Τουρκία. Εξέλιξη που προκάλεσε εκτός από την αναμενόμενη αντίδραση της τουρκικής εταιρείας και σοβαρές νομικές προστριβές.
«Έπεσε στην αντίληψή μας ότι το φορτίο στο δεξαμενόπλοιο Niovi πουλήθηκε και ξεφορτώθηκε στην Κίνα στις 7 και 14 Νοεμβρίου 2020 επί τη βάσει πλαστών εγγράφων που εξέδωσε η πλοιοκτήτρια εταιρεία», αναφέρεται σε υποκλαπέν email. Αποστολέας του μηνύματος είναι ο νομικός εκπρόσωπος της τουρκικής εταιρείας και παραλήπτης εταιρεία στην Κίνα.
Η Τεχεράνη επλήγη οικονομικά από τη νομική εμπλοκή στην υπόθεση μεταφοράς του ιρανικού πετρελαίου με το Niovi το 2020 και στις 3 Μαΐου 2023 κατέλαβε το πλοίο προκειμένου να ασκήσει πίεση για την είσπραξη χρημάτων που θεωρεί ότι της οφείλονται. «Πρόκειται για έναν μοχλό πίεσης. Είναι σαν να λένε “πληρώστε μας για να το αφήσουμε”», σχολίασε η Κλερ Γιούνγκμαν της United Against Nuclear Iran.
Η επικοινωνία του Έλληνα καπετάνιου του Niovi με την οικογένειά του αποκαταστάθηκε στη διάρκεια της εβδομάδας. Δήλωσε καλά στην υγεία του.
