Κριτική για την αναποτελεσματικότητα της Αστυνομίας σε κρίσιμους τομείς, κρίση εμπιστοσύνης για την ΕΛ.ΑΣ. αλλά και διεξόδους για την κάλυψη των κενών και άμβλυνση της αξιοπιστίας υποδεικνύουν οι πολίτες στην έρευνα της Κάπα Research για τα Σώματα Ασφαλείας, με αφορμή τα 50 χρόνια από τη Μεταπολίτευση. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από 9 έως 13 Φεβρουαρίου 2024 , πριν δηλαδή από τα τραγικά γεγονότα στο Αστυνομικό Τμήμα των Αγίων Αναργύρων, που πυροδότησαν σφοδρό κύμα κριτικής για τους χειρισμούς των αστυνομικών, καθώς δεν απετράπη η δολοφονία της Κυριακής έξω από το Τμήμα.
Οι γνώμες
Είναι ενδεικτική πάντως η εικόνα που έχει διαμορφωθεί στην κοινή γνώμη σε ό,τι αφορά την αποτελεσματικότητα της Αστυνομίας, ανά τομέα αρμοδιότητας. Στις τρεις τελευταίες θέσεις αποδοχής βρίσκονται η καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας (θετικές γνώμες 24%, αρνητικές 73%) , η καταπολέμηση της βίας στα γήπεδα (θετικές γνώμες 20%, αρνητικές 77%) και η καταπολέμηση της βίας μεταξύ ανηλίκων (θετικές γνώμες μόλις 13%, αρνητικές 86%!) . Πρόκειται για τρεις τομείς όπου τον τελευταίο χρόνο έχουν εκδηλωθεί αλλεπάλληλα κρούσματα βίας: από την επιδρομή Κροατών χούλιγκαν με έναν νεκρό οπαδό της ΑΕΚ στη Νέα Φιλαδέλφεια, τον θάνατο αστυνομικού με φωτοβολίδα σε αγώνα βόλεϊ, τις αιματηρές συμπλοκές ανηλίκων, έως το bullying μέσα αλλά κι έξω από τα σχολεία, όπως και τα κρούσματα ενδοοικογενειακής βίας. Ειδικά για τη βία των ανηλίκων, η συντριπτική πλειοψηφία της κοινής γνώμης (85%) εκτιμά πως είναι πάρα πολλά και συνιστούν σοβαρό πρόβλημα… Συναφής μέτρηση είναι κι αυτή που αφορά την παρέμβαση της Αστυνομίας. Εδώ, ένα ποσοστό της τάξης
του 60% εκτιμά μεν θετικά τη συμπεριφορά των αστυνομικών, αλλά στη συνέχεια αναδεικνύονται δύο προβλήματα: σε ό,τι αφορά την ταχύτητα της ανταπόκρισης, οι θετικές γνώμες πέφτουν στο 44% (αρνητικές γνώμες 56%), ενώ για την αποτελεσματικότητα της παρέμβασης μόλις ο ένας στους τρεις δηλώνει ικανοποιημένος.
Αντιφατική εικόνα
Υπάρχει συνεπώς κρίση εμπιστοσύνης για την ΕΛ.ΑΣ.; Η σύγκριση ανάμεσα στα τρία Σώματα Ασφαλείας που επιχειρεί η έρευνα της Κάπα Research δίνει μια αντιφατική εικόνα. Στη σύγκριση που επιχειρείται, η Πυροσβεστική έχει το 86% των θετικών γνωμών, ακολουθεί το Λιμενικό με 65% θετικές γνώμες, ενώ ο ένας στους δύο πολίτες σχηματίζει θετική γνώμη για την Αστυνομία. Από την άλλη, στο ερώτημα αν οι πολίτες αισθάνονται μια μορφή σεβασμού απέναντι στις δυνάμεις ασφαλείας της χώρας, ένα συντριπτικό 77% απαντά θετικά, με τις αρνητικές κρίσεις να φτάνουν το 21%. Με άλλα λόγια, παρά τα μεγάλα προβλήματα που αφαιρούν πόντους αξιοπιστίας από την ΕΛ.ΑΣ. , τα αισθήματα σεβασμού μεταφράζονται ως επιθυμία αλλά και πίστωση χρόνου για διορθωτικές κινήσεις. Για την Αστυνομία αυτό είναι ακόμα πιο δύσκολο σε σχέση με τα άλλα δύο Σώματα. Οι δείκτες για αντιπάθεια (11%) , ανησυχία (22%), θυμό/οργή (15%) είναι μακράν οι υψηλότεροι . Η σύγκριση μιλάει από μόνη της: για την Αστυνομία το σύνολο των αρνητικών συναισθημάτων είναι 48%, ενώ για το Λιμενικό 25% και για την Πυροσβεστική μόλις το 8%. Βέβαια οι συγκρίσεις αυτές ενέχουν και ένα σφάλμα, καθώς τα αντικείμενα δράσης είναι διαφορετικά, δεν παύουν όμως να περιγράφουν το μέγεθος του προβλήματος που αντιμετωπίζει η ΕΛ.ΑΣ.
Βαθιά μεταρρύθμιση
Μιλώντας πάντως για την πολιτική διάσταση που αναδεικνύεται από την έρευνα, η γενική εικόνα είναι πως οι απαιτήσεις των πολιτών για την ασφάλεια στη χώρα είναι αυξημένες. Στο σχετικό ερώτημα, το 48% των ερωτηθέντων απαντούν ότι νιώθουν ασφαλείς, ενώ το 31% ότι δεν είναι . Τα υψηλά ποσοστά ανασφάλειας συνιστούν μια διαρκή πρόκληση για την κυβέρνηση, που είχε από την αρχή στην ατζέντα της την ανάγκη μέτρων για την εμπέδωση της ασφάλειας και τον περιορισμό της βίας, αλλά μέχρι σήμερα σε μεγάλο βαθμό παραμένει ζητούμενο. Αν μιλάμε για την ανάγκη μιας βαθιάς μεταρρύθμισης στον τομέα της ασφάλειας και της δημόσιας τάξης, αυτή ασφαλώς θα πρέπει να έχει αφετηρία την Ελληνική Αστυνομία.
Θα μπορούσε η Αστυνομία να κάνει μια θεαματική, ποιοτική στροφή στη διαχείριση κρίσιμων προβλημάτων, αλλά και ανανέωσης του δυναμικού της; Θα τολμούσε καινοτόμες λύσεις; Η ανάγκη είναι κάτι παραπάνω από επιτακτική, καθώς, όπως δείχνει η έρευνα της Κάπα Research, υπάρχει μια μεταστροφή των πολιτών σε δύο «δύσκολα» ερωτήματα: Το ένα αφορά την ανάγκη για ένταξη περισσότερων γυναικών στα Σώματα Ασφαλείας. Οι επτά στους δέκα απαντούν θετικά (ένα 22% απαντά αρνητικά). Η αλλαγή της σύνθεσης του δυναμικού της ΕΛ.ΑΣ. με περισσότερες γυναίκες μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εφόδιο στην αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας, στη βία των ανηλίκων, στη στήριξη των θυμάτων, γενικότερα στην ευαισθητοποίηση γύρω από τα θέματα αυτά που γνωρίζουν έξαρση. Ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχουν οι απαντήσεις για το ενδεχόμενο ενσωμάτωσης μεταναστών στα Σώματα Ασφαλείας.
Στο ερώτημα εάν θα ήθελαν την ένταξη μεταναστών δεύτερης ή τρίτης γενιάς στις δυνάμεις ασφαλείας της χώρας, μπορεί η πλειοψηφία (55%) να απαντά αρνητικά, όμως ένα σημαντικό ποσοστό (41%) απαντά θετικά. Ίσως αυτό που συμβαίνει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες να το δούμε τελικά να συμβαίνει και στη χώρα μας.
Το ερώτημα είναι εάν η ένταξη μεταναστών στην Αστυνομία θα αξιολογηθεί ως ενισχυτική προσπάθεια για τη διαχείριση του μεταναστευτικού προβλήματος, αλλά και των περιστατικών βίας και εγκληματικότητας, ή θα προκαλέσει πολιτικούς και κοινωνικούς κλυδωνισμούς και αντιδράσεις…
Συντριπτική είναι επίσης η πλειοψηφία αυτών που εκτιμούν θετικά την αναβάθμιση της εκπαίδευσης των αστυνομικών σε πανεπιστημιακή (83%). Είναι μια τάση που μπορεί να αντισταθμίσει τη δραματική καθυστέρηση της ΕΛ.ΑΣ. σε ό,τι αφορά την αξιοποίηση της καινοτομίας στην επιχειρησιακή της δράση: μόλις το 18% θεωρεί ότι η Αστυνομία εφαρμόζει καινοτομίες, με το 71% να εκφράζεται αρνητικά. Υπάρχει ακόμη ένας μετρήσιμος δείκτης που επιβαρύνει την εικόνα των Σωμάτων Ασφαλείας. Ο ένας στους δύο που ρωτήθηκαν εκφράζει τη βεβαιότητα ότι τα κρούσματα διαφθοράς στα Σώματα Ασφαλείας είναι πάρα πολλά και συνιστούν σοβαρό πρόβλημα. Ένα 25% απαντά ότι είναι αρκετά, αλλά δεν συνιστούν πρόβλημα, και μόνο ένα 23% θεωρεί ότι αυτά αφορούν μεμονωμένες περιπτώσεις.
Υλική στήριξη
Σε ό,τι αφορά την υλική στήριξη του εγχειρήματος ανάταξης της ΕΛ.ΑΣ., ενώ το 77% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι χρειάζεται μεγαλύτερη ανάπτυξη των δημόσιων υπηρεσιών ασφαλείας, όταν έρχεται η ώρα του… λογαριασμού, στο ερώτημα αν θα πλήρωναν υψηλότερους φόρους γι’ αυτό, ο ένας στους δύο απαντά κατηγορηματικά «όχι». Το συμπέρασμα είναι πως υπάρχουν πολλά εργαλεία για μια διορθωτική πορεία της ΕΛ.ΑΣ., κυρίως σε ό ,τι αφορά την αποτελεσματικότητά της και την ανάκτηση της εμπιστοσύνης της πλειοψηφίας των πολιτών. Το πώς αυτά μπορούν να αξιοποιηθούν αποτελεί μέρος ευρύτερου σχεδιασμού και , κυρίως, πολιτικής βούλησης.
