Πρόωρη μπορεί να αποδειχθεί η αισιοδοξία για οριστική κατάργηση του
μέτρου της περικοπής των συντάξεων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι θετική
στο ελληνικό αίτημα ενώ κοινοτικός αξιωματούχος, με καλή γνώση του
ελληνικού θέματος, εκτιμούσε ότι η πλειοψηφία των υπουργών Οικονομικών
της ευρωζώνης δεν θα έχει αντίρρηση, από τη στιγμή που υπάρχει ο
απαραίτητος δημοσιονομικός χώρος, το μέτρο να μην εφαρμοστεί από την
ελληνική κυβέρνηση, ωστόσο, όπως σημειώνουν αρμόδιες πηγές, ακόμη δεν
έχουν μπει «όλες οι υπογραφές».
Δεν απέκλειε πάντως να υπάρχουν αντιρρήσεις στη μορφή που θα πάρει η αναστροφή του μέτρου για τρεις βασικούς λόγους.
Το σενάριο «προθέσεων», που συμπεριλήφθηκε στο προσχέδιο του
προϋπολογισμού, στο οποίο περιγράφεται η βούληση της ελληνικής πλευράς
να μην περικόψει τις συντάξεις και να «μοιράσει» τα αντίμετρα και άλλες
ελαφρύνσεις σε τέσσερα αντί σε δύο χρόνια, καταλήγει σε ένα πρωτογενές
πλεόνασμα 3,56%, δηλαδή οριακά πάνω από το στόχο. Τούτο δε, μόνο αν οι
Ευρωπαίοι δανειστές αποδεχθούν πλήρως τις ελληνικές προβλέψεις, κάτι που
δεν έχει συμβεί ακόμη. Το 2019 είναι μια ειδική προεκλογική χρονιά κατά
την οποία θα πραγματοποιηθούν εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, την
Ευρωβουλή και το εθνικό Κοινοβούλιο.
Στην Ευρώπη βλέπουν ότι έχει ήδη ξεκινήσει μια παροχολογία και η
υλοποίησή της μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τους δημοσιονομικούς στόχους.
Επιπλέον, μια αλλαγή κυβέρνησης πριν από το τέλος του 2019 μπορεί να
σηματοδοτήσει μια επαναδιαπραγμάτευση των στόχων που έχουν τεθεί στην
Ελλάδα (π.χ., η Ν.Δ. έχει προαναγγείλει την κατάργηση του νόμου
Κατρούγκαλου στον οποίο βασίζεται η επίμαχη περικοπή), δεδομένου ότι η
χώρα βρίσκεται μεν σε ενισχυμένη παρακολούθηση αλλά εκτός Μνημονίων.
Οι προβλέψεις που θα επικυρωθούν, προς το παρόν, θα αφορούν το 2018
και το 2019 αλλά όχι και το 2020 για το οποίο θα αρχίσουμε να συζητάμε
από την πρώτη αξιολόγηση για το 2019. Η αναστροφή ενός μόνιμου μέτρου,
όπως η μη περικοπή των συντάξεων, θα πρέπει να εξασφαλίζεται από έναν
ανάλογο δημοσιονομικό χώρο, στο διηνεκές. Την ίδια ώρα, η αβεβαιότητα
που γεννά η Ιταλία θα συναντήσει και την πρόσθετη αβεβαιότητα από το
Brexit, τον επόμενο χρόνο, το οποίο έχει επιπτώσεις στην οικονομία και
της Γερμανίας και της Ολλανδίας. Σε ένα αβέβαιο ευρωπαϊκό περιβάλλον μια
χώρα με αδύναμη δημοσιονομική θέση είναι εκ των πραγμάτων πιο ευάλωτη
σε αποκλίσεις. Οι λόγοι αυτοί μπορεί να βάλουν αστερίσκους στην απόφαση
της Κομισιόν από τον Ευρωπαϊκό Βορρά και κυρίως από τη Γερμανία.
Τούτο διότι μετά τις σημερινές εκλογές στη Βαυαρία η Ανγκελα Μέρκελ
για να διατηρήσει την κυβέρνηση του μεγάλου συνασπισμού θα πρέπει να
έχει ικανοποιημένους τους Χριστιανοκοινωνιστές, οι οποίοι έχουν
υιοθετήσει την πιο σκληρή στάση απέναντι στην Ελλάδα. Στην κατεύθυνση
αυτή η Κομισιόν, εκτός από το βασικό σενάριο για την πλήρη και οριστική
κατάργηση της περικοπής των συντάξεων, σχεδιάζει και εναλλακτικά σενάρια
προκειμένου να κατευνάσει ανησυχίες ή και αντιρρήσεις από τα κράτη-μέλη
απέναντι στο ελληνικό αίτημα.
• Το πρώτο σενάριο είναι η «μερική εφαρμογή του μέτρου». Να γίνουν
δηλαδή περικοπές σε συντάξεις από ένα όριο και πάνω και να προστατευτούν
οι παλιές αλλά χαμηλές συντάξεις. Τούτο στην κατεύθυνση του να υπάρχει
και ένα στοιχείο δικαιοσύνης και για τους νέους συνταξιούχους, οι οποίοι
παίρνουν ούτως ή άλλως πολύ μικρότερες συντάξεις από τον Μάιο του 2016
και μετά.
• Το δεύτερο σενάριο είναι να γίνει μια μετριασμένη μείωση και στις
συντάξεις και στο αφορολόγητο (που είναι μέτρο του 2020) και μέχρι να
υπάρξει συμφωνία το μέτρο της περικοπής των συντάξεων να παγώσει. Το
σενάριο αυτό έχει τη βάση του στην πρόθεση που έχει ήδη εκδηλώσει η
ελληνική πλευρά να επαναδιαπραγματευθεί και το μέτρο της περικοπής του
αφορολόγητου ορίου. Για να υλοποιηθεί αυτό το σενάριο θα πρέπει να
υπάρξει πολιτική συμφωνία τουλάχιστον από τα δύο μεγάλα κόμματα της
Βουλής ώστε να μην αλλάξουν όλα στο ενδεχόμενο αλλαγής κυβέρνησης.
• Το τρίτο σενάριο είναι το σχετικά περισσότερο αδύναμο καθώς
προβλέπει μια κατάσταση αναμονής μέχρι και την επίσημη πιστοποίηση των
στοιχείων για το κλείσιμο του 2018 τον Απρίλιο, ώστε να εγκριθεί η μη
υλοποίηση του μέτρου. Στο ίδιο σενάριο η περικοπή των συντάξεων θα
επανεξετάζεται σε ετήσια βάση αν υπάρχουν αποκλίσεις της Ελλάδας από
τους δημοσιονομικούς στόχους. Προς το παρόν, το οικονομικό επιτελείο,
κατ’ εντολήν των Βρυξελλών, διατηρεί μια προσεκτική στάση αποφεύγοντας
τετελεσμένα.
Στην κατεύθυνση αυτή μέχρι και την Παρασκευή το υπουργείο Οικονομικών
διαβεβαίωνε ότι το κείμενο του προσχεδίου, που θα συζητήσει αύριο η
Κομισιόν, θα είναι απολύτως ίδιο με αυτό που κατατέθηκε στη Βουλή. Θα
έχει, δηλαδή, ένα σενάριο-βάση που θα περιλαμβάνει την περικοπή των
συντάξεων και τα ψηφισμένα κοινωνικά αντίμετρα καταλήγοντας σε ένα
πρωτογενές πλεόνασμα 4,14%, δηλαδή θα έχει υπερπλεόνασμα 0,64% του ΑΕΠ ή
1,22 δισ. ευρώ. Παράλληλα, θα περιλαμβάνεται και το σενάριο προθέσεων,
που είδαμε στις αρχές του μήνα, το οποίο δεν θα περιέχει την περικοπή
των συντάξεων αλλά θα περιλαμβάνει τις ελαφρύνσεις ύψους 1,1 δισ. ευρώ
που εξήγγειλε στη ΔΕΘ ο πρωθυπουργός, αναιρώντας μέρος από τα κοινωνικά
αντίμετρα του 2019 και αναδιατάσσοντας τα φορολογικά αντίμετρα που είχαν
ψηφιστεί για να εφαρμοστούν το 2020.
Κρίσιμες οι επόμενες 30 μέρες
Η ακριβής εφαρμογή (ή μη) της περικοπής των συντάξεων θα κριθεί τις
επόμενες 30 ημέρες, μέχρι και τα μέσα Νοεμβρίου. Μέχρι τότε αναμένεται
να έχει οριστικοποιηθεί ο δημοσιονομικός χώρος για το 2018 και το 2019,
πάνω στον οποίο θα βασιστεί η αναστροφή του μέτρου των συντάξεων. Θα
έχει δοθεί στη δημοσιότητα η έκθεση των θεσμών για την πρώτη
μεταμνημονική αξιολόγηση όπου θα εκφράζεται συγκεκριμένη γνώμη και για
το θέμα των συντάξεων. Επίσης, η έκδοση των φθινοπωρινών προβλέψεων της
Ε.Ε., που θα δίνουν την προοπτική ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Αν
όλα πάνε καλά, τότε το ελληνικό αίτημα αναμένεται να εξεταστεί σε
επίπεδο υπουργών ακόμη και σε έκτακτο Eurogroup στα μέσα του μήνα, ώστε
το επικρατέστερο σενάριο να ενσωματωθεί στο τελικό σχέδιο προϋπολογισμού
για το 2019.
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής
