Με εκτενή ρεπορτάζ, πρωτοσέλιδα και αναλύσεις ο διεθνής Τύπος αναφέρεται στην Ελλάδα και στην επίσημη έξοδο της από τα μνημόνια, αναδεικνύοντας την 20ή Αυγούστου ως ένα ορόσημο για την ελληνική οικονομία.
«Η Ελλάδα έτοιμη να βγει από το μνημόνιο, αντιμετωπίζει ακόμη δύσκολες προκλήσεις» αναφέρει το Reuters στο δημοσιεύματα λέγοντας επίσης πώς «η Ελλάδα πανηγυρίζει αλλά είναι δέσμια των πιστωτών της».
To άρθρο τουReutersέχει ως εξής:
«Καθώς η Αθήνα βλέπει τώρα την επάνοδο στην ομαλότητα και την ανάκτηση της οικονομικής κυριαρχίας της, τα σημάδια παραμένουν – οι τράπεζες είναι φορτωμένες με πολύ μεγάλα χαρτοφυλάκια «κόκκινων» δανείων και το ελληνικό δημόσιο χρέος εξακολουθεί να είναι το υψηλότερο στην Ευρωζώνη, στο 180% του ΑΕΠ», σημειώνει το δημοσίευμα, προσθέτοντας: «Ωστόσο, το φως του ήλιου ξεπροβάλλει μέσα από τα σύννεφα. Η οικονομία, που συρρικνώθηκε κατά 26% στα χρόνια της κρίσης, έχει αρχίσει να αναπτύσσεται, ο τουρισμός εκτινάσσεται και η ανεργία μειώνεται σταδιακά – στο 19,5% από το ανώτατο επίπεδο του σχεδόν 28%».
Η ελληνική οικονομία αναπτύχθηκε για πέμπτο συνεχόμενο τρίμηνο στο διάστημα Ιανουαρίου – Μαρτίου με έναν αυξημένο ετήσιο ρυθμό 2,3%, μία ένδειξη ότι η ανάκαμψη αποκτά δυναμική, με τη βοήθεια των καθαρών εξαγωγών. «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης 1,9% για φέτος. Παραμένει, ωστόσο, ο σκεπτικισμός, μεταξύ άλλων στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο βλέπει ενίσχυση της ανάκαμψης στο 2% φέτος και το 2,4% το 2019, αλλά αναφέρει ότι «οι εξωτερικοί και εγχώριοι κίνδυνοι είναι καθοδικοί»».
Η ελάφρυνση του χρέους, που συμφωνήθηκε με τους εταίρους της Ελλάδας στην Ευρωζώνη τον Ιούνιο, που προβλέπει την επέκταση των περιόδων αποπληρωμής ορισμένων δανείων και την ελάφρυνση του βάρους των επιτοκίων άλλων, σε συνδυασμό με ένα ταμειακό απόθεμα ασφαλείας 24 δισεκ. ευρώ, θα βοηθήσει στη βελτίωση της βιωσιμότητας του χρέους μεσοπρόθεσμα και θα διευκολύνει την πρόσβαση της Ελλάδας στις αγορές, σημειώνει το Reuters. To ΔΝΤ, όμως, λέει ότι η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα παραμένει αβέβαιη και ότι χρειάζεται μία «ρεαλιστική» αναθεώρηση των υποθέσεων για τους στόχους που αφορούν το πρωτογενές πλεόνασμα και την οικονομική ανάπτυξη, προσθέτει το δημοσίευμα.
Άρθρο καταπέλτης του Politicο: Μη βιώσιμη η επιβάρυνση χρέους για την Ελλάδα
«Η Ελλάδα έχει γίνει κάτι σαν τεστ Rorschach για το πώς μπορεί να κυβερνηθεί η ευρωζώνη -με σημαντικές επιπτώσεις σε μια περίοδο που οι ηγέτες της Ευρώπης συζητούν πώς να βελτιώσουν την αρχιτεκτονική της ευρωζώνης», γράφει η ιστοσελίδα Politico.
«Το τέλος του προγράμματος διάσωσης προσφέρει κρίσιμα διδάγματα για το μέλλον της ευρωζώνης. Δεν θα υπάρξουν παράτες, ούτε δακρύβρεχτοι αποχωρισμοί, ούτε καν ένα φιλί από τον Ζαν Κλόντ Γιούνκερ. Αντίθετα, ο χρόνος της Ελλάδας ως de facto αποικία της ΕΕ θα λήξει τη Δευτέρα, όπως ξεκίνησε το 2010, με τη γραφίδα ενός ανώνυμου γραφειοκράτη της Ένωσης. Η Ελλάδα εξέρχεται από το καθεστώς οκταετούς διάσωσης, ύψους 300 δισ. ευρώ, με επιβάρυνση χρέους που πολλοί οικονομολόγοι, συμπεριλαμβανομένων εκείνων του ΔΝΤ, θεωρούν μη βιώσιμη. Είναι επίσης μια χώρα πολύ φτωχότερη από ό,τι όταν παρενέβη η ΕΕ, με την οικονομία της να υποχωρεί σχεδόν κατά 25% κατά τη διάρκεια των προγραμμάτων διάσωσης.
Παρά τις συνεχιζόμενες δυσκολίες της Ελλάδας, πολλοί από τους ισχυρούς της Ευρώπης βλέπουν την προσπάθεια διάσωσης όχι μόνο ως επιτυχία, αλλά ως μοντέλο. Η Ελλάδα έχει γίνει κάτι σαν τεστ Rorschach για το πώς μπορεί να κυβερνηθεί η ευρωζώνη -με σημαντικές επιπτώσεις σε μια περίοδο που οι ηγέτες της Ευρώπης συζητούν πώς να βελτιώσουν την αρχιτεκτονική της ευρωζώνης. «Βιώσαμε το πώς η κακή συμπεριφορά μιας χώρας μπορεί να μας βάλει όλους σε κίνδυνο», είχε δηλώσει η Μέρκελ στη γερμανική Βουλή, το Μάρτιο. Για όσους βλέπουν την Ελλάδα μέσα από το γερμανικό πρίσμα, η σκληρή λιτότητα στην οποία υποχρεώθηκε η Αθήνα, σε συνδυασμό με την άρνηση χορήγησης μιας ουσιαστικής ελάφρυνσης χρέους, αποτελεί τη σωστή συνταγή. Με άλλα λόγια, αν και η Ελλάδα ‘μειώθηκε’, η καταστροφή της προσέφερε στη νομισματική Ένωση ένα τρομακτικό παράδειγμα του τι μπορεί να συμβεί όταν οι κυβερνήσεις παρακάμπτουν τους κανόνες. Εάν η θυσία της Ελλάδας είναι η τιμή για τη διατήρηση του ευρώ, ας είναι.
Η εναλλακτική άποψη, που εκφράστηκε από τον Γάλλο πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν, πέρυσι τον Σεπτέμβριο στην Ακρόπολη, είναι ότι «η κυριαρχία, η δημοκρατία και η εμπιστοσύνη στην Ευρώπη βρίσκονται σε κίνδυνο» ως αποτέλεσμα της κρίσης. Η μεταχείριση της Ελλάδας από την Ευρώπη διέβρωσε τα θεμέλια επί των οποίων οικοδομήθηκε η Ένωση, σύμφωνα με αυτό το επιχείρημα. Εν τέλει, η συζήτηση οδηγεί στο πώς ορίζει κανείς την «αλληλεγγύη».
Οι περισσότεροι Γερμανοί, για παράδειγμα, είναι πεπεισμένοι ότι έδειξαν στην Ελλάδα τη μέγιστη αλληλεγγύη, προσφέροντας δισεκατομμύρια με χαμηλό επιτόκιο. Αυτό που παραγνωρίζει ο συλλογισμός είναι ότι η Γερμανία υπήρξε ο μεγαλύτερος κερδισμένος από τις πολιτικές διάσωσης. Καμία χώρα δεν ωφελήθηκε περισσότερο από τη Γερμανία από την εισαγωγή του ευρώ, που αποτέλεσε πλεονέκτημα για τη βιομηχανία της, τροφοδοτώντας τις εξαγωγές στην περιοχή. Έτσι, εάν η «διάσωση» της Ελλάδας έγινε πραγματικά για την επιβίωση του ευρώ, η Γερμανία ενήργησε πρωτίστως για το δικό της συμφέρον. Για να παραφράσουμε ένα τευτονικό ρητό, η Ευρώπη άφησε την Ελλάδα με πάρα πολλά για να πεθάνει και λίγα για να ζήσει.
Οι μικρές επιχειρήσεις, που αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 90%, συνεχίζουν να παλεύουν με την έλλειψη τραπεζικών πιστώσεων και την υψηλή φορολογία. Οι επενδύσεις είναι περιορισμένες. Εκατοντάδες χιλιάδες νέοι έχουν φύγει και όλο και περισσότερο η οικονομία γίνεται «υπόγεια». «Για σταθεροποιηθεί μακροπρόθεσμα η Ελλάδα, ο κόσμος, οι επιχειρήσεις και οι επενδυτές πρέπει να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη τους στις μελλοντικές προοπτικές της χώρας», υποστηρίζει ο Γκούντραμ Βολφ διευθυντής της δεξαμενής σκέψης Bruegel. Αυτό το μέλλον είναι απίθανο, εφόσον το χρέος της Ελλάδας, που ανέρχεται σήμερα στο 180% του ΑΕΠ, παραμένει μη βιώσιμο, εξηγεί ο Βόλφ. Αντί να δώσει στην Ελλάδα το περιθώριο να ανασάνει, η Ευρώπη, με την επιμονή του Βερολίνου, συμφώνησε απλώς να δώσει στην Αθήνα περισσότερο χρόνο για την αποπληρωμή των δανείων της, καθυστερώντας στην ουσία την ημέρα της κρίσεως. Πεπεισμένο για αυτή την ανυποχώρητη προσέγγιση, το Βερολίνο αντιστάθηκε στην πίεση που άσκησε ο Macron για περαιτέρω ολοκλήρωση της ευρωζώνης, μια απόφαση που θα απαιτούσε από τη Γερμανία να δεχτεί να παράσχει το είδος αλληλεγγύης που αρνήθηκε στην Ελλάδα.
Αν και η στρατηγική έχει λειτουργήσει καλά για τη Γερμανία μέχρι στιγμής, οι μακροπρόθεσμες συνέπειες για τη συνοχή της ευρωζώνης είναι λιγότερο λαμπρές. Γιατί, ενώ η Ελλάδα μπορεί να χρησιμεύει ως «προειδοποίηση» για την υπόλοιπη ευρωζώνη, η κρίση της εμπέδωσε επίσης τη φήμη της Γερμανίας ως «ανυποχώρητης στρίγγλας» ως προς τα οικονομικά. Οι περισσότεροι Γερμανοί πολιτικοί αποδέχονται αυτή την κριτική, υποστηρίζοντας ότι διαφορετικά τα πράγματα θα ήταν χειρότερα. Ωστόσο, όπως έμαθε η Merkel κατά τη διάρκεια της προσφυγικής κρίσης, η αλληλεγγύη είναι αμφίδρομη», καταλήγει το Politico.
Figaro: Η απελευθέρωση και ο ακροβάτης Τσίπρας
«Οκτώ χρόνια μετά τη διάσωσή της, η Ελλάδα απελευθερώνεται από την οικονομική της εποπτεία», γράφει η γαλλική εφημερίδα «Le Figaro». «Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα βοήθειας ολοκληρώνεται επισήμως σήμερα. Μια νίκη του Αλέξη Τσίπρα ο οποίος περπατάει ωστόσο πάνω σε τεντωμένο σκοινί», επισημαίνει.
«Είναι η μεγάλη μέρα. Έπειτα από δέκα χρόνια οικονομικής κρίσης και οκτώ χρόνια εποπτείας που επιβλήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), με αντάλλαγμα τρία δάνεια συνολικού ύψους 386 δισεκατομμυρίων ευρώ, η Ελλάδα ξαναβρίσκει σήμερα την δημοσιονομική της κυριαρχία. Είναι το επίσημο τέλος των προγραμμάτων διάσωσης», επισημαίνει η εφημερίδα.
«Αυτή η 20η Αυγούστου σηματοδοτεί το τέλος οκτώ ιδιαίτερα επώδυνων ετών για τον ελληνικό λαό και βαθειά αποσταθεροποιητικών για την ευρωζώνη», συνεχίζει η γαλλική εφημερίδα επικαλούμενη τη δήλωση του Ευρωπαίου Επιτρόπου Οικονομικών Υποθέσεων Πιερ Μοσκοβισί.
Υπάρχει ελπίδα ή από τη Χάρυβδη πάμε στη Σκύλλα;
«Η Ελλάδα γυρίζει σελίδα στα σχέδια βοήθειας, αλλά όχι ακόμη αυτή της λιτότητας», τιτλοφορείται την ίδια ώρα το σχετικό τηλεγράφημα τουAFP. «Η Ελλάδα αναδύεται επισήμως σήμερα από το τρίτο από τα σχέδια βοήθειας, τα τόσο αυστηρά όσο και αντιλαϊκά, υπό τα οποία ζούσε από το 2010, χωρίς ωστόσο να έχει τελειώσει εντελώς με την λιτότητα και τις μεταρρυθμίσεις», σημειώνει το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
«Η Ελλάδα βγαίνει επισήμως από την εποπτεία» τιτλοφορείται παράλληλα το άρθρο που δημοσιεύει στην ηλεκτρονική της έκδοση ηMonde, η οποία σημειώνει ότι η Ελλάδα αναδύεται σήμερα από το τρίτο από τα σχέδια βοήθειας υπό τα οποία ζούσε από το 2010, χωρίς ωστόσο να έχει τελειώσει απολύτως με την λιτότητα.
«Εξόριστη για καιρό από την αγορά ομολόγων και υποβληθείσα για χρόνια σε λιτότητα, η Ελλάδα βγαίνει επισήμως σήμερα 20 Αυγούστου από το τρίτο -και τελευταίο- σχέδιο χρηματοπιστωτικής διάσωσης, ύψους 86 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η χώρα έχει πλέον την ελπίδα ότι θα μπορεί εκ νέου να χρηματοδοτείται μακροπρόθεσμα από τις αγορές», επισημαίνει στην αρχή του άρθρου της η γαλλική εφημερίδα.
«Με την κρίση, η Ελλάδα έχασε το ένα τέταρτο του πλούτου της, η ανεργία εκτινάχθηκε και οι μισθοί και οι συντάξεις μειώθηκαν κατά περίπου 40%. Το βάρος του χρέους αντιπροσωπεύει σήμερα το 180% του ΑΕΠ, το πιο βαρύ όλης της ευρωζώνης», σημειώνει επίσης η εφημερίδα.
«Ωστόσο κάποιες ακτίνες ηλίου άρχισαν να περνούν τα σύννεφα: η οικονομική δραστηριότητα βρίσκεται σε φάση ανάκαμψης, με ετήσιο ρυθμό 2,3%, ο τουρισμός σε πλήρη ανάπτυξη και η ανεργία μειώνεται λίγο, στο 19,5%, αφού έφτασε στο υψηλότερο επίπεδό της, σχεδόν 28% του ενεργού πληθυσμού», επισημαίνει.
«Ο σκεπτικισμός παραμένει ωστόσο», καταλήγει η εφημερίδα, «συμπεριλαμβανομένου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ)», το οποίο προβλέπει βεβαίως μια ανάπτυξη 2% φέτος και 2,4% το 2019, αλλά επισημαίνει ότι υπάρχουν καθοδικοί κίνδυνοι.
«‘Δεν βλέπω το λόγο να πανηγυρίζουμε για την έξοδο από το μνημόνιο, επειδή είναι πιθανόν να πηγαίνουμε από την Χάρυβδη στην Σκύλλα’, προειδοποιεί ωστόσο στο τέλος του άρθρου της Monde ο Θάνος Βερέμης, ομότιμος καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, επισημαίνοντας την αδυναμία της αγοραστικής δύναμης των Ελλήνων, που υφίστανται ισχυρές φορολογικές πιέσεις.
Ο δύσκολος δρόμος
Η επίσημη ολοκλήρωση του ελληνικού προγράμματος διάσωσης βρίσκεται στο επίκεντρο του σημερινού κοινοτικού Τύπου. Τα σχετικά δημοσιεύματα προβάλλουν ιδιαίτερα τη σημασία που έχει η μέρα αυτή για την Ευρώπη, σημειώνοντας παράλληλα ότι η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει μπροστά της ένα δύσκολο δρόμο.
Συγκεκριμένα, τοEuractiv, σε σχετική ανάλυση υπό τον τίτλο «Η Ελλάδα βγαίνει από το πρόγραμμα διάσωσης αλλά έχει δύσκολες μέρες μπροστά» σημειώνει ότι αν και η σημερινή ημερομηνία αποτελεί σίγουρα ορόσημο για τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας και σηματοδοτεί το τέλος μιας πολύ δύσκολης περιόδου για την ευρωζώνη, η χώρα έχει ένα δύσκολο αγώνα μπροστά της προκειμένου να διατηρήσει την οικονομία της βιώσιμη.
Στο ίδιο μήκος κύματος και οEUObserver, σε δημοσίευμα υπό τον τίτλο «H Ελλάδα βγαίνει από τα προγράμματα, αλλά δύσκολος ο δρόμος μπροστά» παρατηρεί κι αυτός ότι αν και η σημερινή μέρα σηματοδοτεί το τέλος οκτώ ετών κρίσης και λιτότητας, η έξοδος από το πρόγραμμα διάσωσης δεν σημαίνει την ταχεία ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, η οποία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις όπως υποδηλώνει και η διάσταση απόψεων μεταξύ των δανειστών για το δέον γενέσθαι.
«Τα προγράμματα διάσωσης τελειώνουν, ο πόνος όμως κάθε άλλο παρά τελειώνει» γράφουν χαρακτηριστικά οιNew York Timesκαι συνεχίζουν: «Η Ελλάδα φτάνει στο σημείο καμπής ενός εκ των πιο ισχυρών οικονομικών κρίσεων στην Ευρώπη. Η οικονομία επιστρέψει σιγά-σιγά στην ανάπτυξη αλλά το τίμημα που πλήρωσε η Ελλάδα για την επιστροφή της ήταν βαρύ. Μια δεκαετία περικοπών και αυξήσεων στους φόρους προκειμένου να επιδιορθωθούν τα δημόσια οικονομικά της χώρας άφησαν πίσω τους το 1/3 των Ελλήνων κοντά στη φτώχια σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ.
Τα οικογενειακά εισοδήματα έπεσαν κατά 30% και περισσότερο από το 20% των Ελλήνων δεν μπορεί να πληρώσει βασικές έξοδα όπως το ενοίκιο του σπιτιού, ο λογαριασμός του ηλεκτρικού ή ένα δάνειο στην τράπεζα. Ένα τρίτο των οικογενειών έχουν τουλάχιστον ένα άνεργο μέλος ενώ η Ελλάδα έχει ενα από τα υψηλότερα ευρωπαϊκά επίπεδα φτώχειας μέσα στην εργασία (in-work poverty)».
Για τουςFinancial Times«Η Αθήνα θα πρέπει να προσελκύσει περισσότερες επενδύσεις αλλά και να αναμορφώσει τον τραπεζικό της τομέα για να τονώσει την ανάπτυξη. Το τέλος του προγράμματος δεν σημαίνει και το τέλος των δεσμεύσεων της Ελλάδας στους διεθνείς πιστωτές. Η Ελλάδα, σε αντάλλαγμα για τη συμφωνία στο χρέος του περασμένου Ιουνίου, θα πρέπει να διατηρεί πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2022. Αποτυχία σημαίνει ότι υπάρχει ο κίνδυνος να αποσυρθεί ένα μέρος της στήριξης.
Οι τιμές των ακινήτων κατά μέσο όρο 42% κάτω σε σχέση με μια δεκαετία πριν. Παράλληλα, ωστόσο, οι ξένες επενδύσεις, κυρίως και στα ακίνητα έχουν αυξηθεί κατά 34% από το 2014. Την περίοδο 14-16 μπήκαν 850 εκ. ευρώ στις αγορές ακινήτων.
Πρόκληση ωστόσο παραμένουν τα κόκκινα δάνεια, που είναι σχεδόν το μισό όλων των δανείων στη χώρα. Το επίπεδό τους είναι οκταπλάσιο του επιπέδου τους προ κρίσης.
Η ανεργία είναι υπερδιπλάσια σε σχέση με την εποχή πριν από την κρίση. Αν και δημιουργήθηκαν 300.000 θέσεις εργασίας από τον Μάρτιο του 2015 πολλές είναι προσωρινής ή μερικής απασχόλησης, ενώ οι μισθοί είναι 22% κάτω σε σχέση με το 2009.
Το 2007 οι Έλληνες ήταν πιο εύποροι κατά 21% από τους Πορτογάλους, κατά 71% από τους Πολωνούς και σχεδόν με το ίδιο κατά κεφαλήν εισόδημα με τους Ισπανούς. Σήμερα είναι σχεδόν 9% φτωχότεροι από Πορτογάλους και Πολωνούς, ενώ οι Ισπανοί είναι σχεδόν 40% πλουσιότεροι. Η Ελλάδα είναι πλέον η τέταρτη πιο φτωχή χώρα της ΕΕ μετά τις Βουλγαρία, Κροατία και Ρουμανία».
Και οιTimesαναφέρονται εκτενώς στην «έξοδο» από το μνημόνιο, συγκρίνοντας τον τερματισμό του τρίτου προγράμματος στήριξης με τον Φειδιππίδη που ανήγγειλε τη νίκη στη μάχη του Μαραθώνα στους Αθηναίους και έπεσε νεκρός.
«Έχουμε φτάσει στα όριά μας, έχουμε αφανιστεί, πνιγόμαστε μετά από οκτώ χρόνια λιτότητας. Δεν ξέρω πως μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι πρόκειται για νίκη», δηλώνει ο Γ. Καλεσάκης, συνταξιούχος αγρότης από τον Μαραθώνα. Ωστόσο αυτό υποστήριξε ο Αλέξης Τσίπρας, που εφόρμησε στην εξουσία το 2015 υποσχόμενος να τερματίσει την λιτότητα.
Στις επιπτώσεις στη ζωή των νέων Ελλήνων και «στη ζημιά που έχει ήδη γίνει» επικεντρώνεται σε άρθρο του το BBC: «Οι φόροι παραμένουν υψηλοί και το 90% των Ελλήνων πιστεύει ότι οι δανειστές θα συνεχίσουν να παρακολουθούν στενά τις δαπάνες της χώρας τα επόμενα χρόνια. Η κρίση που χτύπησε όλους τους Έλληνες αποδείχθηκε ιδιαίτερα σκληρή για τους νέους. Την οχταετία 2008-2016 το 4% των Ελλήνων – περισσότεροι από 400.000 άνθρωποι – έγινε μετανάστης με αποτέλεσμα ενώ το 2008 οι Έλληνες ηλικίας 20-39 ετών ήταν το 29% του πληθυσμού, μέσα σε μόλις 4 χρόνια μειώθηκαν στο 24% του πληθυσμού».
«Την Δευτέρα και μετά από οκτώ χρόνια, η Ελλάδα θα θεωρηθεί αρκούντως δυνατή για να σταθεί στα πόδια της και το διεθνές πρόγραμμα στήριξης θα λήξει. Οι Έλληνες θα αποχαιρετίσουν την τρόικα, που ουσιαστικά κυβερνούσε τη χώρα από το 2010» γράφει οβρετανικός Guardianκαι προσθέτει: «Να είστε προσεκτικοί με τις διακηρύξεις περί success story, αλληλεγγύης και ορθολογικής πολιτικής που αποκατέστησαν την οικονομική σταθερότητα και απέτρεψαν την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ. Απέχουν πολύ από την αλήθεια. Τα ελληνικά προγράμματα υπήρξαν μια κολοσσιαία αποτυχία.
Πρόκειται για μια ιστορία ανικανότητας, δογματισμού, αχρείαστων καθυστερήσεων και προάσπισης των συμφερόντων των τραπεζών σε βάρος των αναγκών του λαού» σημειώνει η βρετανική εφημερίδα και πρόσθετε: Οι συνέπειες θα είναι μακροπρόθεσμες. Πρόσφατα, η ελληνική οικονομία άρχισε να αναπτύσσεται, όμως έχει να καλύψει τεράστιο έδαφος. Η απώλεια σχεδόν του ενός τρίτου του ΑΕΠ μπορούσε να είχε αποφευχθεί, όμως η Ελλάδα, αλλά και η υπόλοιπη Ευρώπη, αποδέχθηκε την ιδέα πως προτεραιότητα είναι ο
ισοσκελισμός των προϋπολογισμών μέσω του αποπληθωρισμού. Η χώρα εισήλθε σε ένα καθοδικό σπιράλ, με απώλειες θέσεων εργασίας και πτώση των φορολογικών εσόδων.
Το δημόσιο χρέος ανέβαινε, προκαλώντας πιέσεις για ακόμη περισσότερες περικοπές. Έχει συμβεί μια εκτεταμένη και μόνιμη καταστροφή, με κοινωνικό κόστος από μια δεκαετία αποτυχημένης λιτότητας.
Περισσότερο όμως από κάθε τι άλλο, το παλαιό κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ ηγεσίας και λαού έχει διαρραγεί. Κάποτε οι ψηφοφόροι πίστευαν ότι με την σκληρή εργασία τους θα απολάμβαναν έναν αξιοπρεπή μισθό, ενώ το κράτος θα τους φρόντιζε στους δύσκολους καιρούς. Αν αυτή η πίστη δεν υπάρχει πια, αυτό οφείλεται πολύ και στα όσα συνέβησαν στην Ελλάδα τα τελευταία οκτώ χρόνια».
«Η Ελλάδα εξέρχεται από το πρόγραμμα στήριξης, γεγονός συμβολικό για τη υπέρβαση της κρίσης χρέους που πυροδοτήθηκε πριν οκτώ χρόνια και άλλαξε ριζικά την οικονομία και τις ζωές των ανθρώπων» μεταδίδει τοπρακτορείο Bloombergκαι προσθέτει:
«Όταν, τον Μάιο του 2010, εκπονήθηκε το πρώτο από τα τρία προγράμματα, οι πολιτικοί των χωρών της ευρωζώνης υποστήριξαν πως η κρίση ήταν το αποτέλεσμα χρόνιας δημοσιονομικής και οικονομικής απειθαρχίας. Τα δάνεια χορηγήθηκαν συνοδευόμενα από αυστηρούς όρους, για να δικαιολογηθεί η παραβίαση της ρήτρας περί μη διάσωσης χώρας στην ευρωζώνη. Ποιες ήταν οι επιδόσεις της Ελλάδας;
Οικονομικό πλήγμα: Την ώρα που η κατάρρευση της Ελλάδας προκάλεσε κραδασμούς πολύ πέραν των συνόρων της, οι επιπτώσεις στο εσωτερικό της χώρας με πληθυσμό μόλις 11 εκατομμυρίων υπήρξε ιδιαίτερα δραματικό. Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 25% και το επίπεδο διαβίωσης κατέρρευσε, αφού χάθηκαν ένα εκατομμύριο θέσεις εργασίας και η ανεργία σκαρφάλωσε κάποια στιγμή στο 28%. Δημόσια οικονομικά: Το ελληνικό σκέλος της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης εκδηλώθηκε όταν η κυβέρνηση του τότε νεοεκλεγέντοςπρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου αποκάλυψε την αλήθεια για τα δημοσιονομικά της χώρας, με το έλλειμμα του 2009 να διογκώνεται πάνω από το 15% του ΑΕΠ, πενταπλάσιο από το όριο της ΕΕ.
Κατά τα τελευταία χρόνια, η συζήτηση στράφηκε περισσότερο στο συνολικό ύψος του χρέους και το ισοζύγιο. Δόθηκε λιγότερη προσοχή στο γεγονός ότι επί δύο χρόνια τα έσοδα υπερβαίνουν τις δαπάνες και η κυβέρνηση επιτυγχάνει πλεόνασμα. Η επιτυχία αυτή οφείλεται στις περικοπές των δαπανών ενώ τα έσοδα διατηρήθηκαν στα ίδια περίπουεπίπεδα. Δεδομένου όμως του μεγέθους της ύφεσης, η διατήρηση των εσόδων σε σταθερά επίπεδα σημαίνει τεράστια αφαίμαξη της μεσαίας τάξης, που καλείται να καταβάλει όλο και υψηλότερους φόρους.
Δημόσια διοίκηση:Στο τομέα των δαπανών, τα προβλήματα της Ελλάδας οφείλονταν εν μέρει στην έκρηξη της απασχόλησης στον δημόσιο τομέα την περίοδο που προηγήθηκε της κατάρρευσης. Η άρνηση να απολυθεί προσωπικό του δημοσίου έγινε πολύ νωρίς αιτία διαξιφισμών μεταξύ της κυβέρνησης και των δανειστών. Το θέμα έχασε την σημασία του όταν το προσωπικό μειώθηκε κατά 150.000 μετά την εφαρμογή του μέτρου της μιας πρόσληψης ανά πέντε αποχωρήσεις. Ωστόσο η πρόοδος υπήρξε αργή στην απονομή δικαιοσύνης, ενώ το βάρος της γραφειοκρατίας δυσκολεύει την προσέλκυση επενδύσεων.
Ανταγωνιστικότητα:Επί οκτώ χρόνια, η μόνιμη επωδός των εταίρων της ευρωζώνης και του ΔΝΤ ήταν πως η Ελλάδα χρειάζεται περισσότερες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για να γίνει ανταγωνιστικότερη. Εφαρμόζοντας τρία προγράμματα, η Ελλάδα πούλησε κρατικά ακίνητα, πραγματοποίησε σαρωτικές αλλαγές στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και άλλαξε επαγγελματικές ρυθμίσεις, από τους δικηγόρους μέχρι τα κομμωτήρια. Μεγάλη υπήρξε και η μείωση του εργατικού κόστους, ιδίως μετά τις αλλαγές στις συλλογικές συμβάσεις και την μείωση του βασικού μισθού.
Οι δανειστές υποστηρίζουν ότι η μείωση απλά αντιστάθμισε τις μεγάλες αυξήσεις που είχαν γίνει την περίοδο που προηγήθηκε της κρίσης, αυξήσεις που δεν ήταν εναρμονισμένες με την παραγωγικότητα της οικονομίας. Η μείωση των μισθών, συνδυασμένη με την αύξηση της φορολόγησης και την απώλεια θέσεων εργασίας, υπήρξε κύριος παράγοντας για την πτώση του βιοτικού επιπέδου των Ελλήνων. Ο πρωθυπουργός Α. Τσίπρας θέλει να καταργήσει ορισμένες από τις εργασιακές μεταρρυθμίσεις μετά την λήξη του προγράμματος και να αυξήσει τον κατώτατο μισθό. Η Ελλάδα δεν κατόρθωσε την ανάκαμψη με ατμομηχανή τις εξαγωγές που πέτυχαν άλλες χώρες, όπως η Ιρλανδία και ηΙσπανία. Ωστόσο σχεδόν εξαφάνισε το έλλειμμα του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών, ενώ οι εξαγωγές αυξήθηκαν ως ποσοστό του ΑΕΠ.
Χρηματοπιστωτικός τομέας: Όταν εκδηλώθηκε η κρίση, οι τραπεζίτες αρέσκονταν να υποστηρίζουν ότι η διοίκηση των ιδρυμάτων τους ήταν συντηρητική και το πρόβλημα γεννήθηκε από τον δημόσιο τομέα. Όμως η καταστροφή δεν άργησε να έρθει. Οι τράπεζες πρακτικά πτώχευσαν για ένα διάστημα το 2012, η αναδιάρθρωση του χρέους εξαφάνισε την αξία των ομολόγων που είχαν στα χαρτοφυλάκιά τους και τρία χρόνια μετά, έκλεισαν επί εβδομάδες πριν ανοίξουν και πάλι μετά την επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων. Ακόμη αντιμετωπίζουν τις επιπτώσεις, βεβαρυμμένες με μη εξυπηρετούμενα δάνεια που ανέρχονται στο 50% του συνόλου. Τα προβλήματα αυτά οδήγησαν σε απώλειες καταθέσεων και διαύλων διατραπεζικού δανεισμού, ενώ κρατήθηκαν ζωντανές χάρη στην παροχή ρευστότητας από την ΕΚΤ. Η ανάγκη για τον δανεισμό αυτό μειώνεται πλέον σταθερά και, ενώ η χώρα οδεύει προς την έξοδο από το πρόγραμμα, αναπληρώθηκε από διατραπεζικό δανεισμό για πρώτη φορά από την έναρξη της κρίσης.
Η λήξη την Δευτέρα του μαραθωνίου των προγραμμάτων στήριξης της Ελλάδας θα σηματοδοτούσε τον τερματισμό της κρίσης της ευρωζώνης, αν δεν υπήρχε η Ιταλία και οι ενοχλητικοί φόβοι ότι οι ατέλειες της νομισματικής ένωσης δεν έχουν διορθωθεί, γράφει ηWall Street Journal.
«Μετά από χρόνια σκληρής λιτότητας, η Ελλάδα εξέρχεται τη Δευτέρα από το τρίτο και τελευταίο Μνημόνιο, ωστόσο αξιωματούχοι προειδοποιούν ότι η χώρα έχει ακόμα μακρύ δρόμο μπροστά της», αναφέρει σημερινό δημοσίευμα τηςεφημερίδας Telegraph.
Handelsblatt: Πέντε μύθοι και πέντε λάθη στη διάσωση της Ελλάδας
Στους πέντε μύθους και στα πέντε λάθη που αφορούν και που έγιναν στην περίπτωση της Ελλάδας, αναφέρεται η γερμανική εφημερίδα «Handelsblatt», με αφορμή την 20/8.
Κατ’ αρχάς η εφημερίδα φιλοξενεί δηλώσεις του Γερμανού υπουργού Οικονομικών Όλαφ Σολτς ο οποίος τονίζει:
«Η ολοκλήρωση του προγράμματος της Ελλάδας είναι μια επιτυχία. Οι ζοφερές προγνώσεις των προφητών της καταστροφής δεν επαληθεύτηκαν. Αυτό είναι καλό. Οι πολίτες της Ελλάδας κατέβαλαν μεγάλες προσπάθειες, για τις οποίες αξίζουν σεβασμό».
«Η διάσωση της Ελλάδας αποτελεί επίσης ένδειξη ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, διότι απέδειξε στις χώρες -μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ότι από κοινού είμαστε ισχυρότεροι από ό,τι μόνοι μας. Θεωρώ όμως ότι η διάσωση της Ελλάδας θα πρέπει να μας ενθαρρύνει να αντιμετωπίσουμε αποφασιστικά τα θέματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης», τόνισε ο κ. Σολτς στην «Handelsblatt».
Στη συνέχεια η γερμανική εφημερίδα αναφέρεται στους 5 μύθους και τα 5 λάθη όσον αφορά τη διάσωση της Ελλάδας :
Oι πέντε μύθοι:
1. Τα κονδύλια της βοήθειας εξανεμίστηκαν από το διεφθαρμένο (ελληνικό) κράτος
«Είναι μύθος ότι όλα τα κονδύλια για την Ελλάδα εξανεμίστηκαν από το διεφθαρμένο ελληνικό κράτος», λέει ο Γιοργκ Ρόχολ, Πρόεδρος του Πανεπιστημίου Εφαρμοσμένων Επιστημών του Βερολίνου ESMT. «Αντίθετα, η αλήθεια είναι ότι τα περισσότερα κεφάλαια διατέθηκαν σε τράπεζες και επενδυτές, ιδίως για την αποπληρωμή χρεών, την εξυπηρέτηση τόκων ή ως κεφαλαιουχική ενίσχυση των ελληνικών τραπεζών. Από τα περίπου 290 δισεκατομμύρια ευρώ τα οποία εκταμιεύτηκαν από τον Μάιο του 2010, πάνω από το 80% χρησιμοποιήθηκαν για την αναχρηματοδότηση ληξιπρόθεσμων χρεών».
2. Το ΔΝΤ ήταν ο σκληρός σκύλος
Η αλήθεια είναι ότι στην αρχή του προγράμματος, το ΔΝΤ ήταν ιδιαίτερα αυστηρό στις δημοσιονομικές απαιτήσεις και τελικά πιο απαισιόδοξο από τους Ευρωπαίους για την εξέλιξη της οικονομίας και του χρέους της Ελλάδας. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου, το ΔΝΤ έγινε σαφώς πιο ρεαλιστικό, όταν συνειδητοποίησε ότι το πρόγραμμα λιτότητας για την Αθήνα ήταν πολύ σκληρό.
3. Οι Έλληνες είναι τεμπέληδες και δεν έκαναν ποτέ οικονομίες
Το στερεότυπο των «τεμπέληδων Ελλήνων» δεν ίσχυσε ποτέ. Το 2014, εν μέσω κρίσης, σύμφωνα με μια στατιστική του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, οι Έλληνες εργάζονταν κατά μέσο όρο 2.035 ώρες το χρόνο, ενώ οι Γερμανοί μόνο 1.363 ώρες.
Μύθος είναι επίσης ότι το ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα είναι πολύ πιο «πολυτελές» από το γερμανικό: στην αρχή της κρίσης, το 2010, πριν δηλαδή από όλες τις μεταρρυθμίσεις για το συνταξιοδοτικό, οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα και στη Γερμανία συνταξιοδοτούνταν σχεδόν στην ίδια ηλικία. Και, είτε πρόκειται για τις συντάξεις είτε για την υγεία, οι περικοπές τις οποίες έπρεπε να υπομείνουν οι Έλληνες κάνουν τις μεταρρυθμίσεις της ατζέντας Σρέντερ να μοιάζουν με δροσερό καλοκαιρινό αεράκι.
4. Η Γερμανία κερδίζει χρήματα από τη διάσωση
Το σωστό είναι ότι από το 2010 η Γερμανία κέρδισε περίπου 2,9 δισεκατομμύρια ευρώ από τους τόκους των δανείων προς της Ελλάδα. Παρ’ όλα αυτά, η Γερμανία δεν επωφελήθηκε από την κρίση. Για παράδειγμα, οι διεθνείς πιστωτές, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, έχουν χορηγήσει στην Ελλάδα ελάφρυνση του χρέους, η οποία πρόσφατα ανήλθε σε περίπου 34 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η Γερμανία έχει δανείσει χρήματα στην Ελλάδα με πολύ χαμηλότερα επιτόκια από ό,τι συνήθως και θα της επιστραφούν μετά από πολλά χρόνια. Αυτά τα χρήματα θα μπορούσαν εν τω μεταξύ να τα χρησιμοποιήσει για άλλους σκοπούς. Η Γερμανία χορήγησε επίσης δισεκατομμύρια στο Ευρωπαϊκό Ταμείο διάσωσης ESM, το οποίο δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης.
5. Η κρίση χρέους της Ελλάδας τελείωσε πλέον
