Μετάφραση-απόδοση κειμένου: «ΛΙΜΕΝΙΚΑ ΝΕΑ»
Οι τελευταίες αναφορές ναυτικών δυνάμεων της Δύσης από την Ερυθρά Θάλασσα μοιάζουν με ανταποκρίσεις από πολεμική ζώνη — καταρρίψεις αντι-πλοϊκών πυραύλων, βυθίσεις λέμβων γεμάτων μαχητές. Όμως, η συγκεκριμένη σύγκρουση εκτυλίσσεται σε μια από τις πιο πολυσύχναστες θαλάσσιες οδούς του πλανήτη και οι προεκτάσεις της διατάραξης της εμπορευματικής κίνησης πρόκειται να επηρεάσουν όλο τον κόσμο.
Οι επιθέσεις των Υεμενιτών παραστρατιωτικών ανταρτών Houthi στην εμπορική ναυτιλία κλιμακώθηκαν τις τελευταίες εβδομάδες στον απόηχο του πολέμου Ισραήλ-Hamas, με δεκάδες φορτηγά πλοία και δεξαμενόπλοια να αποτελούν στόχο ή να υφίστανται καθυστερήσεις εξαιτίας των επιθέσεων.
Ενόσω ένας συνασπισμός δυνάμεων με επικεφαλής τις ΗΠΑ έχει αναπτυχθεί για τη διατήρηση της ειρήνης στην περιοχή, οι επιπτώσεις της ανθούσας διαμάχης έχουν ήδη γίνει αισθητές σε ικανό αριθμό κλάδων οικονομικής δραστηριότητας. Επίσης, με τη δέσμευση του Ιράν να συνεχίσει μακροπρόθεσμα να πιέζει το Ισραήλ, η κρίση φαίνεται ότι μόλις άρχισε.
Ιδού τη σημαίνει στην πράξη.
Άσχημα νέα για business
Tο στενό Bab el-Mandeb, μεταξύ Djibouti και Yεμένης, ήταν στο επίκεντρο των επιθέσεων των Houthi σε πλοία. Tο στενό πέρασμα σηματοδοτεί τη νότια είσοδο στην Ερυθρά Θάλασσα — μια ζωτική υδάτινη οδός μεταξύ Ευρώπης και Ασίας που συνδέεται με τη Διώρυγα του Σουέζ. Περίπου 12% – 15% του παγκόσμιου εμπορίου διέρχεται από αυτό το πέρασμα, αποτελώντας σεβαστό μερίδιο της παγκόσμιας κυκλοφορίας εμπορευματοκιβωτίων. Οι επιθέσεις ανάγκασαν τους διαχειριστές πλοίων να καθυστερήσουν τα φορτία ή να εκτρέψουν τα πλοία γύρω από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας στη ν. Αφρική — παρατείνοντας κατά δύο εβδομάδες τους χρόνους παράδοσης φορτίων και προκαλώντας επιπρόσθετες δαπάνες.
Η διεθνής εταιρεία τακτικών γραμμών Mediterranean Shipping Company, η γερμανική εταιρεία μεταφορών Hapag-Lloyd και η Δανική εταιρεία τακτικών γραμμών εμπορευματοκιβωτίων Maersk συγκαταλέγονται στις εταιρείες προς το παρόν θεωρούν την κατάσταση ασφάλειας στην Ερυθρά Θάλασσα πολύ επικίνδυνη. Και οι τρεις εταιρείες ανακοίνωσαν στις αρχές Ιανουαρίου ότι διακόπτουν όλες τις διελεύσεις πλοίων τους από το υδάτινο πέρασμα.
Αυτό αναμένεται να αυξήσει τις τιμές των καταναλωτικών αγαθών τις προσεχείς εβδομάδες. «Αμέσως παρατηρήθηκε αστάθεια στην τιμή του πετρελαίου και στις τιμές άλλων πρώτων υλών που διέρχονται από το πέρασμα, αλλά θα πάρει λίγο χρόνο ώσπου η αύξηση φτάσει στις τιμές που θα πληρώσει ο τελικός καταναλωτής,» είπε ο κ. Marco Forgione, γενικός διευθυντής στο Institute of Export & International Trade. Προϊόντα που κυμαίνονται από το σκωτσέζικο ουίσκι ως τα ενδύματα από Ινδία, Βιετνάμ, Ταϊλάνδη και Μπαγκλαντές διέρχονται όλα από τη Διώρυγα του Σουέζ, πρόσθεσε.
Οι τρέχουσες επιπτώσεις δεν είναι συγκρίσιμες με εκείνες που προκάλεσε ο ολιγοήμερος αποκλεισμός της Διώρυγας του Σουέζ το 2021 από το πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων «Ever Given», αφού τότε υπήρχαν πλοία που ναυσιπλοούσαν στην υδάτινη οδό, σύμφωνα με τους ειδικούς. Τώρα, η κατάσταση είναι πολύ σοβαρότερη, προειδοποιεί ο κ. Forgione, με το επιχείρημα ότι οι επιθέσεις των Houthi είναι ένα πρόβλημα «πολύ πιο σύνθετο και δυσκολότερο να επιλυθεί» από εκείνο του αποκλεισμού από το «Ever Given». Ταυτόχρονα οι παγκόσμιες εμπορευματικές ροές ήδη έχουν περιορισθεί από την ξηρασία στη Διώρυγα του Παναμά.
Αν το Ιράν, που στηρίζει τους Houthis και έχει αποστείλει πολεμικό πλοίο στην περιοχή, θελήσει να συνεχίσει την κλιμάκωση, θα μπορούσε να ασκήσει πίεση στα Στενά του Ορμούζ πλησίον των δικών του ακτών, που είναι ακόμη ένα κρίσιμο υδάτινο πέρασμα, προκαλώντας περαιτέρω διατάραξη των ανεφοδιαστικών αλυσίδων. «Ξαφνικά, το Ιράν αποκτά τη δυνατότητα να αποκλείσει ή τουλάχιστον να διαταράξει τα δύο κυριότερα θαλάσσια περάσματα για την Ευρώπη», σχολίασε ο κ. Tobias Borck, ανώτερος ερευνητικός συνεργάτης σε θέματα ασφάλειας στη Μέση Ανατολή στο Βρετανικό Royal United Services Institute, ένα think tank με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο.
Χειμερινές ανησυχίες
Επίσης, η Ερυθρά Θάλασσα είναι ζωτικός διάδρομος για τη ροή ενεργειακών πόρων — δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν περίπου 8% ως 10% των παγκόσμιων φορτίων πετρελαίου και το 8% του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) του πλανήτη διέρχονται από αυτό το πέρασμα κάθε χρόνο. Ο ενεργειακός κολοσσός BP βρίσκεται ανάμεσα στις εταιρείες που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη δίοδο αυτή, επιλέγοντας τη διαδρομή από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας στη νότιο Αφρική.
Σύμφωνα με αναλυτές, κάτι τέτοιο προκαλεί αύξηση του κόστους μεταφοράς και ενισχύει την πιθανότητα αύξησης των καταβαλλόμενων ασφαλίστρων. Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης υγραερίου (gas futures) αυξήθηκαν κατά 7% το Δεκέμβριο καθώς οι μεταφορικές εταιρείες εξέτρεψαν τα πλοία τους και τους έμπορους να περιμένουν υψηλότερες τιμές τον Ιανουάριο, ενώ η τιμή του δείκτη αργού πετρελαίου Brent αυξήθηκε κατά 2% μόλις ανακοινώθηκαν νέες συγκρούσεις νωρίτερα την τρέχουσα εβδομάδα.
Επίσης, επικρατεί ανησυχία ότι ο ρόλος του Ιράν να υποδαυλίζει τις συγκρούσεις στην περιοχή μπορεί να αναγκάσει τα κράτη της Δύσης να σαμποτάρουν εκ νέου τις εξαγωγές ενεργειακών υλών του Ιράν. Σύμφωνα με τον κ. Simone Tagliapietra του Βελγικού think tank Bruegel, τους τελευταίους μήνες υπήρξε όντως μια «πραγματικά συνειδητή προσπάθεια» αποκλιμάκωσης των περιορισμών στις πωλήσεις Ιρανικού πετρελαίου — αποδιδόμενης εν πολλοίς στην Κίνα που βοήθησε στη συμπίεση των τιμών στην παγκόσμια αγορά. Μια νέα αντιπαράθεση θα προκαλέσει σκληρά μέτρα σε βάρος της Τεχεράνης, επιδεινώνοντας τους φόβους εφοδιαστικής ανεπάρκειας.
Πάντως, ο άμεσος οικονομικός αντίκτυπος της διατάραξης στην Ερυθρά Θάλασσα αντισταθμίζεται από σημαντικές αποπληθωριστικές δυνάμεις που λειτουργούν εντός της Ευρωπαϊκής οικονομίας. Υψηλότερα επιτόκια ήδη συμπιέζουν πτωτικά τη ζήτηση, πόσο μάλλον για προϊόντα εισαγόμενα από την Ασία. Σε όλη την Ευρώπη, αυξάνονται οι φόροι για τη μείωση των ελλειμμάτων στους προϋπολογισμούς, συμπιέζοντας περαιτέρω τη ζήτηση. Οι υψηλότερες τιμές πετρελαίου πιθανόν να οδηγήσουν σε χαμηλότερη κατανάλωση — αυξάνοντας την πιθανότητα ύφεσης αργότερα μέσα στο έτος.
Ρευστό για τη σύγκρουση
Από την έναρξη της σύγκρουσης στην Ερυθρά Θάλασσα, πολεμικά πλοία από τις ΗΠΑ, το Ηνωμ. Βασίλειο και τη Γαλλία επανειλημμένα άνοιξαν πυρ κατά πυραύλων και drones των Houthi, με την Ουάσιγκτον να σχηματίζει συνασπισμό για τη διατήρηση της θαλάσσιας ασφάλειας.
Η αντιπαράθεση των Houthis με ναυτικές δυνάμεις Δυτικών χωρών αποτελεί ένα νέο τύπο αναμέτρησης που δεν έχει μακροπρόθεσμη προοπτική, με τα πληρώματα να χρησιμοποιούν πανάκριβους πυραύλους για την κατάρριψη πάμφθηνων drones. «Η αντιστάθμιση του κόστους δεν είναι με το μέρος μας,» δήλωσε αξιωματούχος του αμερικανικού ΥΠΑΜ τον περασμένο μήνα.
Για παράδειγμα, τον περασμένο μήνα η γαλλική φρεγάτα “Languedoc” χρησιμοποίησε πυραύλους Aster 15 επιφανείας-αέρος αξίας €1 εκατομμυρίου έκαστος για την κατάρριψη Ιρανικής κατασκευής drones τύπου Shahed, αξίας €20,000 το πολύ, προκαλώντας δημοσιονομικά προβλήματα στις ειρηνοποιούς δυνάμεις.
Η κρίση της Ερυθράς Θάλασσας δείχνει ότι, με πυραύλους και drones που εκτοξεύονται από ξηράς, οι εχθρικές ομάδες δεν απαιτείται πλέον να διαθέτουν μεγάλους στόλους για να προκαλέσουν στρατιωτικό αντίκτυπο στη θάλασσα, σύμφωνα με την Maxence Brischoux, ειδικό σε ζητήματα ναυτικής γεωπολιτικής.
Σε αμφότερες τις πλευρές του Ατλαντικού, υπάρχει αυξανόμενη συνειδητοποίηση ότι οι ένοπλες δυνάμεις της Δύσης πρέπει να επανασχεδιάσουν τα εξοπλιστικά τους προγράμματα για να μπορούν να αντιμετωπίσουν χαμηλού κόστους απειλές. Στο μέλλον, θα χρειάζεται να χειρίζονται μεγαλύτερη γκάμα όπλων περιλαμβάνοντας χαμηλού κόστους συστήματα αεράμυνας αντί να εστιάζονται σε εξοπλισμούς υψηλής τεχνολογίας, εκτιμούν οι ειδικοί — όμως, προς το παρόν, θα είναι αναγκασμένες να πυροδοτούν τα πανάκριβα όπλα, που διαθέτει το οπλοστάσιό τους.
