Είναι γεγονός ότι η τραγωδία στα Τέμπη επηρέασε σημαντικά το πολιτικό σκηνικό. Την πραγματική όμως διάσταση του θέματος θα τη δούμε να εκφράζεται στις επερχόμενες εκλογές. Όλες οι δημοσκοπήσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας μετά το τραγικό συμβάν αναδεικνύουν την αναμενόμενη φθορά του κυβερνώντος κόμματος, αλλά και του ΠΑΣΟΚ –το οποίο κυβέρνησε για πολλά χρόνια–, χωρίς την αντίστοιχη άνοδο του Σύριζα. Παρατηρείται άνοδος ακραίων κομμάτων και σημαντική αύξηση των αναποφάσιστων ή της λεγόμενης γκρίζας ζώνης.
Θέλω να ξεκαθαρίσω κάτι από την αρχή. Υπάρχουν πολλοί, ιδιαίτερα από την Αριστερά της «διαφάνειας», που ισχυρίζονται ότι δεν έπρεπε να γίνονται δημοσκοπήσεις ή αν γίνονται να μη δημοσιεύονται τα αποτελέσματά τους. Είμαι κάθετα αντίθετος. Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν την κατάσταση του χθες και σε καμία περίπτωση δεν προδιαγράφουν το μέλλον. Επιπλέον, αν κάτι δεν δημοσιεύεται τότε θα έχουμε ασύμμετρη πληροφόρηση, κάτι που δεν είναι επιτρεπτό στη δημοκρατία.
Σε πρόσφατη τηλεοπτική εκπομπή, όπου ήμουν καλεσμένος, βουλευτής του Σύριζα ισχυρίστηκε ότι όλες οι δημοσκοπήσεις είναι «στημένες» για να ανατάξουν την καταρρέουσα Ν.Δ. και τον Μητσοτάκη. Η εκτίμησή του βασίστηκε στα «επιστημονικά δεδομένα» της προσωπικής του επαφής με τους ανθρώπους. Όπως αντιλαμβάνεστε, ο βουλευτής αυτός κατάργησε την επιστήμη και ουσιαστικά είπε ότι όλοι όσοι πληρώνουν για δημοσκοπήσεις (π.χ. ΜΜΕ, εφημερίδες, τηλεόραση κ.ά.) είναι ηλίθιοι, αφού μπορούν να έχουν καλύτερη και σωστότερη εικόνα ανέξοδα, αρκεί να τον συμβουλεύονται! Εμένα μου θύμισε τον αμόρφωτο ο οποίος μόλις βρέθηκε σε μια ξένη χώρα εντυπωσιάστηκε που όλοι μιλούσαν «ξένα».
Πριν πάμε στα διάφορα σενάρια, θέλω να επισημάνω ότι ο θυμός είναι πολύ κακός σύμβουλος. Οπως το διατύπωσε πολύ εύστοχα ο δικός μας Αριστοτέλης: «Ο καθένας μπορεί να θυμώσει, είναι εύκολο. Αλλά να θυμώσεις με τον σωστό άνθρωπο, στον σωστό βαθμό, για τον σωστό λόγο, τη σωστή στιγμή και με τον σωστό τρόπο, αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο». Στα σοφά λόγια του Αριστοτέλη θέλω να προσθέσω και την προτροπή του Αβραάμ Λίνκολν, λάτρη του Αριστοτέλη και της Ελλάδας: «Η ψήφος είναι πιο δυνατή από τη σφαίρα. Με τη σφαίρα μπορεί να σκοτώσεις τον εχθρό σου. Με την ψήφο μπορεί να σκοτώσεις το μέλλον των παιδιών σου».
Αυτά σαν εισαγωγή. Πάμε τώρα να δούμε διάφορα σενάρια, άλλα πολύ πιθανά και άλλα λιγότερο πιθανά.
Οι επόμενες εκλογές της 21ης Μαΐου θα γίνουν με τον νόμο της Απλής Αναλογικής που ψήφισε ο Σύριζα. Στην περίπτωση αυτή για να σχηματιστεί κυβέρνηση με οριακή πλειοψηφία 151 εδρών απαιτούνται δύο συνθήκες. Όσοι συμμετέχουν να αθροίζουν 46,2% και όσα κόμματα μείνουν κάτω από το 3% να έχουν συνολικό άθροισμά 8%. Με τα πρόσφατα δημοσκοπικά δεδομένα, το σενάριο αυτό δεν φαίνεται πολύ πιθανόν, αφού το ΚΚΕ απέκλεισε προκαταβολικά οποιαδήποτε συμμετοχή του σε κυβερνητικό σχήμα. Εξηγούμαι. Για παράδειγμα, αυτό το 46,2% μπορεί να προκύψει αν ο Σύριζα πάρει 32%, το ΠΑΣΟΚ πάρει 11% και το ΜέΡΑ25 πάρει 3,2%, ή και διαφορετικά ποσοστά που να αθροίζουν στο 46,2% και φυσικά τα κόμματα που μένουν εκτός να αθροίζουν στο 8%. Οι πρόσφατες δηλώσεις του Νίκου Ανδρουλάκη στη συνέντευξη που έδωσε στον Απόστολο Μαγγηριάδη στην ΕΡΤ, όπου αποκλείει τη συνεργασία με το ΜέΡΑ25 και την Ελληνική Λύση (οι «δραχμιστές»), ακυρώνουν αυτό το σενάριο.
Κυβέρνηση συνεργασίας Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ. Είναι πιθανόν τα ποσοστά των δύο αυτών κομμάτων να πλησιάζουν το 46,2% και ενδεχομένως να μπορούν να σχηματίσουν κυβέρνηση με οριακή πλειοψηφία. Οι όροι όμως που έχει θέσει ο Ανδρουλάκης (κυβέρνηση χωρίς πρωθυπουργό τον Μητσοτάκη), φαίνεται ότι ακυρώνουν την περίπτωση αυτή. Από την άλλη, η Ν.Δ. δεν έχει κανέναν λόγο να επιδιώκει μια τέτοια οριακή συμφωνία, αφού γνωρίζει ότι θα έχει μια δεύτερη ευκαιρία με την Ενισχυμένη Αναλογική. Πάντως και στην περίπτωση αυτή εξακολουθεί να υφίσταται το κρίσιμο ερώτημα κατά πόσο όλοι οι βουλευτές και των δύο κομμάτων θα ακολουθήσουν τις ηγεσίες τους σε έναν οριακό συμβιβασμό.
Εδώ εμφανίζονται οι οπορτουνιστές. Δεν σας έχει κάνει εντύπωση πόσα δεξιά κόμματα έχουν ανατείλει το τελευταίο διάστημα; Ο Εμφιετζόγλου, ο Μπογδάνος, ο Παναγιωτόπουλος, ο «Γέροντα την ευχή σου» Νικολόπουλος, ο Τζήμερος, ο Κρανιδιώτης, η Λατινοπούλου ελπίζουν με κάποιον τρόπο να εξασφαλίσουν το 3%, να εκλέξουν 10 βουλευτές και να γίνουν ρυθμιστές της κατάστασης. Αυτές είναι οι συνέπειες ενός κακού εκλογικού νόμου. Η Απλή Αναλογική θα μπορούσε να λειτουργήσει αποτελεσματικά, αν το κατώφλι της εισόδου στη Βουλή ήταν υψηλότερο, για παράδειγμα 5%. Τότε υποχρεωτικά θα είχαμε συμπαγείς κομματικούς σχηματισμούς και όχι ευκαιριακές συνεργασίες. Δεν είναι τόσο βλάκες οι Ευρωπαίοι, όπου σε 26 χώρες ισχύει το 5% ή μεγαλύτερο, σε άλλες 6 ισχύει το 4% και μόνο σε 8 χώρες (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα) ισχύει το 3%.
Υπάρχει όμως και ένα πολύ κακό ενδεχόμενο. Ο πολύς κόσμος να ψηφίσει… αψήφιστα (χωρίς να λογαριάζει συνέπειες), ώστε να εκδηλώσει την έντονη δυσαρέσκειά του και τον θυμό του, πιστεύοντας ότι θα έχει μια δεύτερη ευκαιρία να ψηφίσει νηφάλια στις επόμενες εκλογές. Αν η Ν.Δ. είναι πρώτο κόμμα, αλλά δεν πάρει ποσοστό μεγαλύτερο από το 33,3%, τότε θα έχει λιγότερες από 100 έδρες και όλοι οι υπόλοιποι θα μπορούν να σχηματίσουν κυβέρνηση ειδικού σκοπού για να ψηφίσουν μόνο έναν νόμο. Να ψηφίσουν ξανά την Απλή Αναλογική που θα ισχύσει αμέσως, να διαλυθεί η Βουλή και να πάμε σε εκλογές και πάλι με την Απλή Αναλογική. Το σενάριο είναι τραβηγμένο, αλλά μπορεί να συμβεί γιατί με την Ενισχυμένη Αναλογική ευνοείται μόνο το πρώτο κόμμα και όλοι οι υπόλοιποι χάνουν τις έδρες του bonus. Ακόμα και το ΚΚΕ έχει συμφέρον να ψηφίσει αυτόν τον νόμο, χωρίς να κινδυνεύει να εμφανιστεί σαν κυβερνών κόμμα. Δέχομαι ότι είναι ακραίο αυτό το σενάριο, αλλά δεν είναι απίθανο. Καλό είναι να το έχουν στο μυαλό τους οι ψηφοφόροι, γιατί μπορεί να οδηγηθούμε σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις.
Το πιθανότερο σενάριο είναι ότι θα οδηγηθούμε σε επαναληπτικές εκλογές. Είναι βέβαιο ότι το πρώτο κόμμα, όποιο και να είναι, θα επιδιώξει να εκμεταλλευθεί τη δεύτερη ευκαιρία, ώστε να αυξήσει το πλήθος των βουλευτών του. Θυμίζω ότι η Ενισχυμένη Αναλογική εξασφαλίζει στο πρώτο κόμμα ένα κλιμακωτό bonus από 20 έως 50 έδρες. Όποιο κόμμα είναι πρώτο με ποσοστό μεγαλύτερο από 25% εξασφαλίζει bonus 20 εδρών και για κάθε 1% πάνω από το 25% άλλες δύο έδρες, με ανώτατο όριο τις 30 έδρες. Για παράδειγμα, το πρώτο κόμμα με 38% και 8 κόμματα κάτω του 3%, εξασφαλίζει 153 έδρες. Αναλυτικά, το 8% που μένει εκτός πρέπει να κατανεμηθεί αναλογικά σε όλα τα κόμματα που είναι πάνω από το 3%. Έτσι, όλα τα κόμματα θα ενισχυθούν με τον πολλαπλασιαστή 100 / (100-8) = 1,087. Έτσι, το 38% γίνεται 38% * 1,087 = 41,3%, οπότε 41,3% * 250+50 = 153 έδρες.
Σαν συμπέρασμα, βλέπουμε πόσο σημαντική είναι η ψήφος μας τόσο στις εκλογές της Απλής Αναλογικής όσο και της Ενισχυμένης. Πρέπει να καταλάβουμε καλά πώς λειτουργούν οι δύο εκλογικοί νόμοι και να πάρουμε τις αποφάσεις μας. Η ψήφος μας είναι πολύτιμη και καλό είναι να την «εξαργυρώσουμε» σωστά.
Δύο λόγια για το άκυρο / λευκό και την αποχή. Είναι απλό, αλλά πολλοί ψηφοφόροι δεν αντιλαμβάνονται ότι η αποχή και το άκυρο / λευκό δεν επηρεάζουν το αποτέλεσμα. Για να σας το δώσω με ακραίο παράδειγμα. Αν ψηφίσουν μόνο 1 εκατ. και όλοι οι υπόλοιποι είτε απέχουν είτε ψηφίσουν άκυρο ή λευκό, το 1 εκατ. αυτό θα εκλέξει τους 300 βουλευτές.
Η γνώση είναι δύναμη! Το διατύπωσε καλύτερα ο John F. Kennedy: «The ignorance of one voter in a democracy impairs the security of all». («Η άγνοια ενός ψηφοφόρου σε μια δημοκρατία βλάπτει την ασφάλεια όλων»).
*O κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.
