Ξεκάθαρος είναι ο κίνδυνος περαιτέρω αφελληνισμού των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών στην Αδριατική Θάλασσα καθώς η Ευρωπαϊκή Ενωση στην εκπνοή του 2022 ενέκρινε σχέδιο της ιταλικής κυβέρνησης για επιχορήγηση ιταλικών ιδιωτικών ακτοπλοϊκών εταιρειών με 500 εκατομμύρια.
Το εν λόγω πρόγραμμα θα χρηματοδοτήσει τον εκσυγχρονισμό του ιταλικού ακτοπλοϊκού στόλου ώστε να περιορίσει δραστικά, και προοπτικά να μηδενίσει, τις εκπομπές άνθρακα. Την ίδια ώρα, στην Ελλάδα η μόνη σχετική πρόβλεψη είναι η ένταξη δανείων προς την ελληνική ακτοπλοΐα συνολικού ύψους της τάξης των 100-150 εκατομμυρίων, έντοκες χρηματοδοτήσεις που εκτιμάται ότι αδυνατούν να καλύψουν τις ανάγκες του ελληνικού στόλου και ο οποίος θα τεθεί de facto σε μειονεκτική θέση στην Αδριατική εξαιτίας των ασύμμετρα υψηλότερων χρηματοδοτικών επιβαρύνσεων, τόσο ιδίων κεφαλαίων όσο και δανείων, που θα αναγκαστεί να επωμιστεί.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το μέτρο, εξαιρώντας το από την απαγόρευση κρατικών επιδοτήσεων, επικαλούμενη τη συμβολή του στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και της δέσμης «Fit for 55» της Επιτροπής. Η διαμόρφωση ανάλογου ελληνικού προγράμματος εφόσον εξασφαλιστούν τα απαραίτητα κονδύλια όχι μόνο θα μπορούσε να εξισορροπήσει τον ανταγωνισμό με την Ιταλία αλλά επιπλέον να δώσει ώθηση και στην υπό αναδιάρθρωση ελληνική ναυπηγική βιομηχανία και συγκεκριμένα τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά και Ελευσίνας αλλά και στα Ναυπηγεία Χαλκίδας, Σαλαμίνας και άλλα.
Σύμφωνα με την XRTC Business Consultants, ελληνική συμβουλευτική εταιρεία που ειδικεύεται στις ναυτιλιακές χρηματοδοτήσεις, υπολογίζεται πως θα απαιτηθούν κεφάλαια της τάξης των 3 δισ. ευρώ για την ανανέωση του ελληνικού ακτοπλοϊκού στόλου έως τα τέλη της τρέχουσας δεκαετίας. Και αυτό διότι το 50% των ελληνικών ακτοπλοϊκών πλοίων που είναι σήμερα δρομολογημένα, το 2035 θα είναι ηλικίας άνω των 40 ετών, σύμφωνα με στοιχεία του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας (ΣΕΕΝ). Ετσι η ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει ο κλάδος. Επιπλέον, ενώ έχουν τεθεί οι προθεσμίες για την επίτευξη της μείωσης των ρύπων, εντούτοις τεχνολογικά δεν έχουν ακόμα επιτευχθεί οι βιώσιμες λύσεις για την αντικατάστασή τους από ανανεώσιμες πηγές, όπως ο ηλεκτρισμός, τα βιοκαύσιμα, η αμμωνία, το υδρογόνο, η μεθανόλη κ.ά.
Οι επενδύσεις της τάξης των 3 δισ. ευρώ για την ανανέωση του ελληνικού ακτοπλοϊκού στόλου κρίνονται αναγκαίες, τόσο λόγω της προοπτικής γήρανσης του υπάρχοντος στόλου όσο και εξαιτίας της ανάγκης συμμόρφωσης με τους νέους κανόνες για τις εκπομπές καυσαερίων και άλλων ρύπων. Ενα μέρος των απαιτούμενων κεφαλαίων εκτιμάται πως μπορεί να προέλθει από ευρωπαϊκά κονδύλια και άλλο από κρατική στήριξη, ωστόσο το μεγαλύτερο βάρος θα κληθούν να αναλάβουν με ίδια κεφάλαια οι εταιρείες, στηριζόμενες με τη σειρά τους σε πιστώσεις από τράπεζες και επενδυτές. Η έγκριση προγράμματος επιδοτήσεων της τάξης των 500 εκατομμυρίων στην Ιταλία όμως, όπου βρίσκονται ακτοπλοϊκές που ανταγωνίζονται ευθέως τις ελληνικές στην Αδριατική, εκτιμάται ότι αυξάνει σημαντικά την πίεση για τις ελληνικές εταιρείες.
«Η χρηματοδότηση των επενδύσεων για ανανέωση του στόλου με πλοία χαμηλών και μηδενικών εκπομπών, πρέπει να γίνει με τη μορφή επιδοτήσεων για το πράσινο κομμάτι της επένδυσης, με την πρόσβαση σε διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, του ΕΣΠΑ και του Νέου Αναπτυξιακού Νόμου αλλά και με τη σύσταση ίσως ενός ειδικού ταμείου στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Ρύπων – Emission Trading System, (ETS) προκειμένου να επανεπενδύονται τα έσοδα από το ETS, κατευθείαν στον κλάδο» προτείνει η XRTC Business Consultants. Παράλληλα, προσθέτει, «οι εταιρείες ευελπιστούν ότι οι πολυετείς συμβάσεις δημόσιας υπηρεσίας μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως μέσο που θα βοηθήσει την τραπεζική χρηματοδότηση σε συνδυασμό με προαναφερόμενα χρηματοδοτικά εργαλεία».
