Γράφει ο Υποναύαρχος ΛΣ (εα) Νίκος Παπανικολόπουλος
Εθνικό Σύστημα Διαχείρισης και Πληροφοριών Κυκλοφορίας Πλοίων
National Vessel Traffic Management and Information System (Ν/VTMIS)
Σύντομο ιστορικό του V.T.S (Vessel Traffic Services)
Το V.T.S είναι ένα σύστημα Ελέγχου και Διαχείρισης της Θαλάσσιας Κυκλοφορίας, το οποίο βελτιώνει την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, βοηθά τις αρμόδιες αρχές στην αποφυγή ναυτικών ατυχημάτων, συνδράμει τις επιχειρήσεις έρευνας – διάσωσης και δρα αποτελεσματικά στην πρόληψη και αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης. την τήρηση της ασφάλειας στην θαλάσσια κυκλοφορία, προβλέποντας και αποτρέποντας καταστάσεις ρίσκου, όπως σύγκρουση, προσάραξη, ρύπανση κτλ Ιδρύονται σε θαλάσσιες περιοχές όπου ο όγκος της κυκλοφορίας ή ο βαθμός κινδύνου το απαιτεί.
Το σύστημα εποπτεύει και διαχειρίζεται σε πραγματικό χρόνο τη θαλάσσια κίνηση, παρέχοντας τη δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης με τα πλοία, προβλέποντας και αποτρέποντας καταστάσεις ρίσκου, όπως σύγκρουση, προσάραξη, ρύπανση, κτλ. ενώ είναι σε θέση να δίνει λύσεις σε προβλήματα που δημιουργούνται στην περιοχή ευθύνης του. Οι πληροφορίες συλλέγονται από τα κατά τόπους κέντρα VTS, επεξεργάζονται κεντρικά και διανέμονται στους ενδιαφερόμενους σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Τα σχετικά με τις Υπηρεσίες Κυκλοφορίας Πλοίων – Vessel Traffic Services (V.T.S), υιοθετήθηκαν, για πρώτη φορά, στις 4 Ιουνίου 1997 με την απόφαση MSC 65(68) της Επιτροπής Ναυτικής Ασφάλειας (MSC) του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (International Maritime Organization/IMO).Οι κατευθυντήριες οδηγίες για την υλοποίησή του δόθηκαν με την A.857(20)/27-11-1997 Απόφαση του IMO και ενσωματώθηκαν στο Κεφάλαιο V (Ασφάλεια της Ναυσιπλοΐας) της Διεθνούς Σύμβασης “περί ασφάλειας της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα, (ΠΑΑΖΕΘ -SOLAS).
Από ελληνικής πλευράς, κυρώθηκαν με το Π.Δ. 349/2001 (ΦΕΚ 235 Α/12-10-2001) και στη συνέχεια, έχοντας υπόψη και την Οδηγία 2002/59/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη δημιουργία κοινοτικού συστήματος παρακολούθησης της κυκλοφορίας των πλοίων, εκδόθηκε η αριθ. 3239.10/01/04-12-2003 Απόφαση ΥΕΝ (ΦΕΚ 1900Β/22-12-2003) με την οποία εγκρίθηκε ο Κανονισμός Λειτουργίας του Εθνικού Συστήματος Διαχείρισης και Πληροφοριών Κυκλοφορίας Πλοίων (National Vessel Traffic Management and Information System N/VTMIS) και ιδρύθηκαν τα πρώτα V.T.S σε Πάτρα, Αντίρριο, Κέρκυρα και Ηγουμενίτσα.
Το πρώτο Κέντρο Έλεγχου Θαλάσσιας Κυκλοφορίας (VTS) εγκαινιάστηκε το Σεπτέμβριο του 2001, στο λιμάνι της Πάτρας. Το έργο ξεκίνησε με χρηματοδότηση από το Β ΚΠΣ και ολοκληρώθηκε με κονδύλια του Γ ΚΠΣ. Και βέβαια ήταν και είναι απορίας άξιο πως προηγήθηκε η λειτουργία VTS στο Ιόνιο και όχι στο Αιγαίο με τις τόσες ιδιαιτερότητες σε θέματα εθνικά, λαθρομετανάστευσης, κυκλοφορίας και μάλιστα πριν καν εκδοθεί ο σχετικός Κανονισμός λειτουργιάς των.
Για την κάλυψη των αναγκών της χώρας, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, εκτός του VTS Πειραιά λειτούργησαν και VTS στη Ραφήνα και στο Λαύριο μετά από Σύμβαση ύψους 5,8 εκατ. ευρώ που υπεγράφη τον Αύγουστο του 2003 μεταξύ του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας και της INTRACOM.
Το ελληνικό N / VTMIS βρίσκεται στον Πειραιά στο κτήριο του Υπουργείου Ναυτιλίας και συνδέεται με τα επί μέρους κέντρα VTS Κέρκυρας, Ηγουμενίτσας, Πάτρας, Αντίρριου, Πειραιά, Λαυρίου και Ραφήνας. Λειτουργούν επί 24ώρου βάσεως και στελεχώνεται από προσωπικό του Λ.Σ- ΕΛ.ΑΚΤ, με επόπτες και χειριστές θαλάσσιας κυκλοφορίας, οι οποίοι έχουν λάβει εξειδίκευση και πιστοποίηση, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα του International Association of Marine Aids to Navigation and Lighthouse Authorities (πρώην IALA) και είναι γνώστες του Διεθνούς Κανονισμού Αποφυγής Συγκρούσεων στην θάλασσα (ΔΚΑΣ).
Το V.T.S στο Αιγαίο και στην Αλεξανδρούπολη (Από το 2002 στο 2022)
Από το 1999, οι εκάστοτε Υπουργοί Ναυτιλίας εξαγγέλλουν ίδρυση και λειτουργία V.T.S στο Αιγαίο, κάτι όμως το οποίο μέχρι σήμερα δεν έχει επιτευχτεί.
Από το ΥΕΝ, τον Νοέμβριο του 1998, προκηρύχθηκε διεθνής μειοδοτικός διαγωνισμός για την υλοποίηση της μελέτης ανάπτυξης του Εθνικού Συστήματος VTMIS και τη δημιουργία κέντρων VTS που θα κάλυπταν όλο τον ελληνικό θαλάσσιο χώρο.
Στις αρχές του 2000 η Α’ φάση του έργου ανατέθηκε στην εταιρεία ΙΝΤRΑCΟΜ αλλά μέχρι τον Ιούνιο του 2009 το ΥΕΝ βρισκόταν σε δικαστική διαμάχη με την εταιρεία. Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες η αριθ. 223/2009.Αποφαση Διοικητικού Εφετείου Πειραιά δικαίωσε την εταιρεία. Μάλιστα στην ιστοσελίδα του ΥΕΝ είχε αναρτηθεί τότε και χάρτης με την Β’ φάση επέκτασης του Εθνικού μας δικτύου VTS σε Νεάπολη, Χανιά, Σητεία, Ρόδο, Κω, Σάμο, Χίο, Λέσβο και Λήμνο.
Θυμάμαι ακόμα όταν το 2001 υπηρετούσα στο Κεντρικό Λιμεναρχείο Αλεξανδρούπολης μας είχε σταλεί από το Υπουργείο και έγγραφο διατάσσοντας αφενός να προτείνουμε κατάλληλη θέση για την εγκατάστασή του και αφετέρου να στείλουμε στέλεχος του Λιμεναρχείου στο Υπουργείο προκειμένου ενημερωθεί για την λειτουργία του VTS, όπως και έγινε…
Είναι χαρακτηριστικά όσα είχε πει τότε, ο ΥΕΝ Χρήστος Παπουτσής στην ομιλία του στην Πάτρα για τα εγκαίνια του τοπικού VTS στις 02-09-2001. Αντικατοπτρίζουν την ελληνική πολιτική παθογένεια, εξαγγελίες και εγκαίνια χωρίς ουσιαστικό και αποτελεσματικό έργο.
“ Κυρίες και Κύριοι,
Αυτό το σημαντικό έργο έχει πολλαπλές και σημαντικές ωφέλειες στην βελτίωση της ασφάλειας ναυσιπλοΐας, στην προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος, καθώς επίσης και στην καταπολέμηση των έκνομων ενεργειών και επιπλέον έχει σοβαρή συμβολή στην εδραίωση του αισθήματος ασφάλειας στους πολίτες.
Η Κυβέρνηση έχει εξασφαλίσει τη συνέχεια αυτού του έργου στο πλαίσιο του Γ΄ ΚΠΣ και ήδη έχουμε κάνει τις προτάσεις μας σε όλα τα περιφερειακά σχέδια του Γ΄ΚΠΣ προκειμένου σε ολόκληρο το Αιγαίο να εγκατασταθούν αντίστοιχα συστήματα με αντίστοιχες υποδομές και αυτό γιατί είμαστε υποχρεωμένοι να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις των καιρών προκειμένου να καταστήσουμε τα λιμάνια της χώρας περισσότερο ανταγωνιστικά και περισσότερο λειτουργικά. Έχουν εξασφαλισθεί οι πιστώσεις για την επέκταση του συστήματος στο Αιγαίο.
Εδώ στην πατρίδα μας, όπου έχουμε 450 λιμάνια εκ των οποίων τα 150 λειτουργούν ως αφετήριοι λιμένες ακτοπλοίας, είμαστε υποχρεωμένοι να έχουμε το τελειότερο και το πιο εξελιγμένο σύστημα ασφαλείας τόσο για την κυκλοφορία των πλοίων αλλά κυρίως ένα σύστημα ασφαλείας που θα εγγυάται ότι ο Έλληνας πολίτης, ο πολίτης της παράκτιας και της νησιωτικής Ελλάδας θα μπορεί να διακινείται ασφαλώς.”
Ακριβώς μετά από είκοσι χρόνια, τον Απρίλιο του 2022, μέσα από το ΕΣΠΑ 2021-2027, προκηρύχτηκε διαγωνισμός ύψους 4 εκατ. ευρώ εντασσόμενος στην κατηγορία δράσης «Ολοκληρωμένη θαλάσσια εποπτεία» και δικαιούχο τη Διεύθυνση Ασφαλείας Ναυσιπλοΐας του ΥΝΑΝΠ για την «Προμήθεια και εγκατάσταση συστήματος επιτήρησης και παρακολούθησης θαλάσσιας κυκλοφορίας Β. Αιγαίου»
Σκοπός του έργου είναι η δημιουργία ενός Συστήματος Επιτήρησης που θα παρέχει τις αναγκαίες, για σκοπούς ασφάλειας, επιχειρησιακές δυνατότητες προς Λιμενικές Αρχές και Επιχειρησιακά Κέντρα. Παράλληλα, το εν λόγω σύστημα θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως εργαλείο για την παροχή Υπηρεσιών Εξυπηρέτησης Πλοίων (VTS), όπως αυτές προσδιορίζονται στις κατευθυντήριες οδηγίες του IMO και τις σχετικές συστάσεις του IALA, καθώς και βελτίωσης της ποιότητας των παρεχομένων Υπηρεσιών Έρευνας και Διάσωσης. Το σύστημα θα αποτελείται από τρεις μη επανδρωμένους σταθμούς επιτήρησης στις περιοχές Αλεξανδρούπολης, Μαρώνειας και Σαμοθράκης και από ένα κέντρο ελέγχου που θα εγκατασταθεί στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης. Το σύστημα θα είναι ανοιχτής αρχιτεκτονικής, ώστε να είναι ικανό για διασύνδεση με άλλα συστήματα για αποδοχή/διαβίβαση δεδομένων και να είναι δυνατή η προσθήκη σε αυτό επιπλέον αισθητήρων (ραντάρ, κάμερες, συσκευές IAS κτλ). Επίσης το έργο θα αποτελέσει τη βάση ανάπτυξης ενός κοινού περιβάλλοντος διαχείρισης πληροφοριών, καθώς τα δεδομένα που θα συλλέγονται από τους αισθητήρες θα παρέχονται σε όλες τις κοινότητες των χρηστών CISE (Common Information Sharing Environment) που εμπίπτουν στο πεδίο αρμοδιότητας του Λιμενικού Σώματος/ Ελληνικής Ακτοφυλακής.
Σήμερα, που στη θαλάσσια περιοχή της Αλεξανδρούπολης, υπάρχει μια κοσμογονία διακίνησης υλικών για τις ΒΙΠΕ Αλεξανδρούπολης- Κομοτηνής, Νατοϊκού εξοπλισμού και στρατευμάτων, εκτέλεσης έργων τεράστιας γεωπολιτικής, εθνικής και διεθνούς περιβαλλοντικής και οικονομικής σημασίας, όπως ο ΑΣΦΑ «Αλεξανδρούπολης» και ο ΑΣΦΑ «Θράκης» καθώς και το πρώτο μεγάλο πιλοτικό offshore αιολικό πάρκο και ο συζητούμενος πετρελαιαγωγός Αλεξανδρούπολη – Μπουργκάς, δεν είναι η ώρα να υλοποιηθεί και το συρόμενο επί είκοσι χρόνια VTS της Αλεξανδρούπολης ;
Αλεξανδρούπολη Μάρτιος 2023
ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
Υποναύαρχος Λ.Σ (ε.α)
