Η Ελλάδα αναμφισβήτητα αποτελεί το ύστατο Ευρωπαϊκό σύνορο και αναπόφευκτα επωμίζεται τις συνέπειες που συνεπάγεται η καίρια γεωπολιτική θέση της. Κατά την παρούσα χρονική συγκυρία παρατηρείται μία ιδιαιτερότητα καθώς, η Χώρα μας καλείται πλέον των λοιπών παραδοσιακών ζητημάτων που πηγάζουν από το ασταθές γεωπολιτικό της περιβάλλον να διαχειριστεί και τις αναθεωρητικές βλέψεις μίας απρόβλεπτης και αντισυμβατικής γείτονος.
Τα τελευταία χρόνια, οι δυσμενείς γεωπολιτικές εξελίξεις στη νοτιοανατολική Μεσόγειο και στη Μέση Ανατολή έχουν προκαλέσει μία άνευ προηγουμένου μετατόπιση πληθυσμών προς την ΕΕ. Την εκτόξευση των μεταναστευτικών ροών του 2015[1] ακολούθησε μια μειούμενη πορεία των αφίξεων, ως αποτέλεσμα της υπογραφής και εφαρμογής της κοινής δήλωσης Ε.Ε. – Τουρκίας, σύμφωνα με την οποία η τελευταία υποχρεωνόταν στη συγκράτηση των ροών στο έδαφος της.
Ωστόσο, το 2019 οι ροές διπλασιάστηκαν[2] σε σχέση με το προηγούμενο έτος[3]και αφορούσαν άτομα κυρίως Αφγανικής, Συριακής, Ιρακινής και Αφρικανικής καταγωγής. Η αυξητική τάση συνεχίστηκε και κατά τους δύο πρώτους μήνες του 2020, με τις ημερήσιες αφίξεις να αγγίζουν, παρά τη χειμερινή περίοδο, τα 100 άτομα.
Οι μνήμες από τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στα χερσαία σύνορα της Πατρίδας μας περί τα τέλη Φεβρουαρίου 2020 είναι αναμφισβήτητα νωπές. Την περίοδο εκείνη οι Τουρκικές Αρχές με τον πιο πρόδηλο και καταφανή τρόπο μπήκαν στη διαδικασία εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού ζητήματος, αθετώντας με τον τρόπο αυτό τις σχετικές δεσμεύσεις τους, όπως αυτές είχαν προσδιοριστεί κατά την υπογραφή της Κοινής Δήλωσης Ε.Ε. – Τουρκίας.
Η υποχρέωση της Τουρκίας περί ελέγχου των συνόρων της και συγκράτησης των μεταναστευτικών ροών στο έδαφός της, εν μία νυκτί απωλέσθη, με την ίδια δυστυχώς, να διευκολύνει και δια της παραλείψεως – εάν όχι της συνέργειας, να εξυπηρετεί τις δραστηριότητες των εγκληματικών δικτύων παράνομης διακίνησης μεταναστών.
Το ανωτέρω είχε ως συνέπεια την ολοένα αυξανόμενη μετακίνηση ΥΤΧ (Υπήκοοι Τρίτων Χωρών) προς τα ελληνοτουρκικά χερσαία σύνορα, γεγονός που προκάλεσε την άμεση σύγκληση του ΚΥΣΕΑ στις 01-03-2020 και τη λήψη μέτρων που συνίσταντο στην αναστολή της υποβολής αιτήσεων ασύλου και στον χαρακτηρισμό της κατάστασης στην χώρα ως μία “εξαιρετική και ασύμμετρη απειλή κατά της εθνικής της ασφάλειας”.
Το Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. παρακολουθώντας στενά την προαναφερόμενη ενθάρρυνση μετακίνησης και την παρεπόμενη αναστολή συγκράτησης των μεταναστευτικών ροών από τις τουρκικές αρχές, στο πλαίσιο της αποστολής του για την προστασία των εθνικών και ευρωπαϊκών συνόρων, προέβη στις δέουσες ενέργειες για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής επιχειρησιακής ανταπόκρισης στο Ανατολικό Αιγαίο.
Ειδικότερα, σε εθνικό επίπεδο, προέβη:
(α) στην επιπρόσθετη και στοχευμένη ενίσχυση των Λιμενικών Αρχών του ανατολικού Αιγαίου διατηρώντας ανεπτυγμένα περί τα 2.200 στελέχη καθώς και εξήντα πέντε (65) πλωτά επιχειρησιακά μέσα
(β) στην εντατικοποίηση των περιπολιών με έμφαση στον έγκαιρο εντοπισμό και αποτροπή των παράνομων μεταναστευτικών ροών, ακολουθώντας το δόγμα της ενισχυμένης επιτήρησης και,
(γ) στην περαιτέρω διεύρυνση και εμβάθυνση της υφιστάμενης συνεργασίας με τις Ένοπλες Δυνάμεις, αναθερμαίνοντας τα υφιστάμενα επιχειρησιακά σχέδια και καταρτίζοντας νέα όπου απαιτούνταν καθώς και αξιοποιώντας το δίκτυο παράκτιων σταθμών επιτήρησης και μονάδων επιφανείας των Ενόπλων Δυνάμεων για την σε πραγματικό χρόνο διαβίβαση κάθε ύποπτου στόχου στις μονάδες επιφανείας του Λ.Σ.-ΕΛΑ.ΚΤ προς έλεγχο και αναχαίτιση τους.
Συμπληρωματικά στα ως άνω εθνικά μέτρα ανάσχεσης των μεταναστευτικών ροών, το Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. προέβη στην υποβολή αιτήματος στον Frontex για έναρξη επιχείρησης Ταχείας Επέμβασης στα θαλάσσια σύνορα (Rapid Border Intervention Aegean 2020), που ξεκίνησε την 11.03.2020 και ολοκληρώθηκε την 06.09.2020.
Η άμεση και αποτελεσματική ανταπόκριση των ελληνικών Αρχών επέφερε ένα καίριο πλήγμα στις δραστηριότητες των οργανωμένων εγκληματικών δικτύων στην Τουρκία ενώ δόθηκε και ένα ξεκάθαρο μήνυμα στη γείτονα χώρα ως προς τις επιδιώξεις να χρησιμοποιήσει το μεταναστευτικό ζήτημα ως εργαλείο άσκησης εξωτερικής πολιτικής και μεθόδευσης των συμφερόντων της στην Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο. Το μήνυμα ήταν: «Η Ελλάδα και κατ’ επέκταση η Ευρώπη δεν έχει μόνο χερσαία αλλά και θαλάσσια σύνορα τα οποία επιτηρούνται και φυλάσσονται αποτελεσματικά».
Οι ανωτέρω άμεσες και στοχευμένες πρωτοβουλίες σε συνδυασμό με την έξαρση της πανδημίας Covid-19 και τη λήψη αυστηρών υγειονομικών μέτρων για τον περιορισμό της πιθανής διασποράς, συνέβαλαν καθοριστικά στη μείωση των μεταναστευτικών ροών προς την Ελλάδα, καταγράφοντας το 2020 μία σημαντική μείωση της τάξης του 85% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο. Συνολικά, το 2020 κατεγράφησαν 9.904 αφίξεις υπηκόων τρίτων χωρών, προερχόμενων κυρίως από χώρες όπως το Αφγανιστάν, τη Συρία, το Κονγκό, τη Σομαλία, κ.α. ενώ απετράπη η διά θαλάσσης είσοδος σε ελληνικό έδαφος σε περίπου 15.000 ΥΤΧ.
Όσον αφορά το έτος 2021, οι ροές παρουσιάζονται αρκετά μειωμένες. Από την αρχή του έτους το Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. έχει καταγράψει περί τις 500 αφίξεις στην πλειοψηφία τους Σομαλών και Αφγανών υπηκόων, ενώ έχει αποτρέψει την είσοδο σε περισσότερους από 1800 υπηκόους τρίτων χωρών
Ως απόρροια των εντατικών προσπαθειών προστασίας των χερσαίων και θαλασσίων συνόρων της χώρας μας, διανύουμε ήδη έναν και πλέον χρόνο θετικών επιχειρησιακών αποτελεσμάτων με μειωμένες αφίξεις.
Το μεγάλο στοίχημα έχει κερδηθεί καθώς δεν είναι μόνο οι περίπου δεκαεπτά χιλιάδες υπήκοοι τρίτων χωρών που απετράπησαν από το να εισέλθουν παράνομα στην Ελληνική Επικράτεια αλλά είναι και οι χιλιάδες ακόμα που περίμεναν με τη σειρά τους να εξυπηρετηθούν και με τη συνδρομή των εγκληματικών δικτύων που δρουν πλέον ανεξέλεγκτα στην Τουρκία και με την ανοχή των Τουρκικών Αρχών να περάσουν στα Ελληνικά νησιά.
Το Λιμενικό Σώμα όλη αυτή την κρίσιμη περίοδο επιλήφθηκε και διαχειρίστηκε περισσότερα από 800 περιστατικά που έλαβαν χώρα στην ευρύτερη περιοχή του Ανατολικού Αιγαίου, έχοντας ως ύψιστη προτεραιότητα την προστασία της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα και επιχειρώντας με πλήρη σεβασμό προς τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να καταγραφούν μηδενικές απώλειες ανθρώπινων ζωών σε όλα αυτά τα περιστατικά που διαχειρίστηκε εξ αρχής το Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ., σε συνεργασία με τα διατιθέμενα εθνικά και κοινοτικά μέσα, επίτευγμα που είναι αποδεκτό από όλους τους εμπλεκόμενους και μας κάνει ιδιαίτερα περήφανους.
Όλα τα προαναφερόμενα αποτελέσματα φέρεται όμως να έχουν δυσαρεστήσει μια συγκεκριμένη μερίδα ενδιαφερομένων, για ευνόητους λόγους, η οποία ενώ μπορεί να αποτελεί την μειοψηφία, έχει σημαντική ισχύ και τυγχάνει ιδιαίτερης προβολής από συγκεκριμένα Μ.Μ.Ε. καθώς και διεθνή forum.
Ο επικοινωνιακός πόλεμος οξύνεται. Παρατηρείται μία σαφής, μεθοδευμένη και ενορχηστρωμένη προσπάθεια χειραγώγησης της εθνικής και διεθνούς κοινής γνώμης κατά των προσπαθειών που καταβάλλουν οι εθνικές αρχές για την μείωση των μεταναστευτικών ροών. Σωρεία καταγγελιών, νουθετημένες ως προς το Ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, αποστέλλονται προς πάσα κατεύθυνση, κατηγορώντας τις Ελληνικές Αρχές και διατυπώνοντας την απαίτηση ότι οι ΥΤΧ που εκκινούν από τα τουρκικά παράλια οφείλουν να καταλήγουν στα ελληνικά νησιά, αποστερώντας με τον τρόπο αυτό το κυριαρχικό δικαίωμα ως προς των έλεγχο των συνόρων.Η συνεχιζόμενη και αυξανόμενη προκλητικότητα της τούρκικης ακτοφυλακής πλέον δεν περιορίζεται μόνο στα ελληνικά επιχειρησιακά μέσα αλλά επεκτείνεται και στα κοινοτικά, στο θαλάσσιο πεδίο αλλά και στον αέρα, εισάγοντας έτσι μία επιπρόσθετη πρόκληση στην διαχείριση των περιστατικών. Η ισχυρή και επιτυχημένη αποτρεπτική δράση όλων των εμπλεκόμενων φορέων στο θαλάσσιο πεδίο έχει ως αποτέλεσμα εκτός των άλλων και την «στοχοποίηση» του Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. καθώς και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού FRONTEX.
Συμπερασματικά, όλοι κρίνονται εκ του αποτελέσματος. Τα αποτελέσματα δείχνουν ξεκάθαρα ότι μετά από έναν (1) χρόνο, οι προσπάθειες που έγιναν σε εθνικό επίπεδο για την προστασία και την επιτήρηση των θαλασσίων συνόρων της Χώρας μας, επέφεραν την μείωση των μεταναστευτικών ροών σε σχέση με το έτος 2019 κατά 85%. Η κατάσταση είναι πλέον διαχειρίσιμη ενώ τα πολύπαθα και ταλαιπωρημένα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου επανέρχονται σταδιακά σε μία κανονικότητα προσδοκώντας ακόμα μεγαλύτερα περιθώρια βελτίωσης. Όλα αυτά «έναν χρόνο μετά».
Παρά τις όποιες αντιξοότητες, οι Ελληνικές Αρχές πρέπει να συνεχίσουν απρόσκοπτα την αποστολή τους. Το Λιμενικό Σώμα να εξακολουθήσει να επιχειρεί και να επιτηρεί τα θαλάσσια σύνορα της Πατρίδας μας σύμφωνα με το δόγμα της ενισχυμένης επιτήρησης, συνεργαζόμενο αρμονικά με όλες τις συναρμόδιες Υπηρεσίες και τις Ένοπλες Δυνάμεις, με πλήρη σεβασμό προς τα ανθρώπινα δικαιώματα, ακολουθώντας τις επιταγές του Διεθνούς Δικαίου και προασπίζοντας την ευημερία και την ασφάλεια των πολιτών της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Με το ίδιο σθένος, λογική, αυταπάρνηση και πυγμή να αποδεικνύει εμπράκτως, επικοινωνώντας ρητά προς πάσα κατεύθυνση και παν ενδιαφερόμενο ότι «Η Ελλάδα έχει και Θαλάσσια Σύνορα».
[1]847.930 ΥΤΧ (Υπήκοοι Τρίτων Χωρών)
[2]64.538 ΥΤΧ
[3]34.685 ΥΤΧ
