Ποιος Λιμενικός (απόστρατος ή μη) δε θυμάται το ναυάγιο του Φαρμακονησίου λίγο πριν το ξημέρωμα της 20 Ιανουαρίου 2014;;;
Ποιος από τους αναγνώστες μας πρόκειται ποτέ να ξεχάσει τον σάλο, που προκλήθηκε από την τραγική απώλεια 11 ανθρώπων, που μαζί με ακόμα 16 συνανθρώπους τους και με τις καρδιές όλων τους γεμάτες ελπίδα και προσδοκία για μια καλύτερη ζωή, όπως-όπως στριμώχτηκαν από τους διακινητές τους σ’ ένα 6μετρο αλιευτικό με όνομα “GÖZNURU” βάζοντας τα ανήλικα παιδάκια τους μέσα στο ταμπούκι (αμπαράκι) του για να προστατευτούν από το κρύο και τα μανιασμένα κύματα κι απέπλευσαν βιαστικά εκείνη τη σκοτεινή, βροχερή και θυελλώδη νύχτα της 19ης προς την 20η Ιανουαρίου 2014 από τις τουρκικές ακτές προς την ελεύθερη Ευρώπη;;;
Και ποιος από εμάς δε θυμάται την επόμενη μέρα, που ως τον μοναδικό αυτουργό και υπαίτιο για την πολύνεκρη έκβαση του περιστατικού αυτού θεωρούσαν το Λιμενικό, εξαναγκάζοντας τον τότε Αρχηγό του να ζητήσει συγγνώμη ενώπιον της Βουλής;;;
Αγαπητοί μας αναγνώστες, θα διερωτάστε ποιος είναι ο λόγος που, στα καλά-καθούμενα, και 8,5 χρόνια μετά να επαναφέρουμε στην επικαιρότητα αυτό το οδυνηρό για όλους μας περιστατικό.
Λοιπόν, εξηγούμαστε:
Στις 7 Ιουλίου 2022 και μετά από 7,5 χρόνια διαβουλεύσεων και διεργασιών δόθηκε επιτέλους στη δημοσιότητα η τελική απόφαση του ΕΔΑΔ (Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) για αυτή την πολύκροτη υπόθεση (n° 5418/15), που αφορούσε αγωγή αποζημίωσης των διασωθέντων κατά των διασωστών τους ήτοι κατά της Ελλάδας, δηλ. ουσιαστικά κατά του Λιμενικού που τους διέσωσε…
Κι ο λόγος που επαναφέρουμε το περιστατικό στην επικαιρότητα δεν είναι για να κρίνουμε την ορθότητα της απόφασης του Δικαστηρίου ή εάν τα 330.000 € αποζημίωσης που επιδικάστηκαν να καταβληθούν στους ενάγοντες είναι λίγα ή πολλά για τις συνέπειες αυτού του περιστατικού.
Εμείς με την αδέσμευτη ματιά μας, θα επιδιώξουμε να «φωτίσουμε» κρίσιμες, κατά τη γνώμη μας, πτυχές της απόφασης ΕΔΑΔ και να αφήσουμε τους αναγνώστες μας να βγάλουν τα δικά τους συμπεράσματα…
Ας ξεκινήσουμε, πρώτιστα, από το κυρίαρχο και θεμελιώδες ερώτημα πάνω στο οποίο βασίζεται η απόφαση του ΕΔΑΔ: Είχε το Λιμενικό γνήσιο ενδιαφέρον να σώσει τις ζωές των 27 επιβαινόντων του αλιευτικού σκάφους;;; Ήθελε να τους διασώσει ή ήθελε να τους απομακρύνει;;;
Η σαφής και πρόδηλη απάντηση που έδωσε με την απόφασή του το ΕΔΑΔ ήταν κατηγορηματικά αρνητική!!!
Και, αυτό που τώρα απομένει είναι η Ελλάδα να εκπληρώσει τα διατασσόμενα…
Όμως, πώς έφτασε σ’ αυτήν την απάντηση;;;
Προφανώς, δεν εξηγήθηκαν με πειστικότητα οι λόγοι που το Λιμενικό έστειλε επιτόπου ένα «επιθετικό» κι όχι ένα «διασωστικό» σκάφος. Κανένας δεν διαφώτισε το Δικαστήριο ότι πρώτα έπρεπε να ταυτοποιηθεί ο «στόχος» και η φύση του συμβάντος που πρώτη εντόπισε η φρουρά του Φαρμακονησίου και μετά να αναληφθούν ο περαιτέρω ενέργειες. Εγκαλείται λοιπόν το Λιμενικό ότι αμέσως μετά τον εντοπισμό ενός αταυτοποίητου στόχου, και για λόγους αναγνώρισής του, επέλεξε να στείλει το πρώτο διαθέσιμο στην περιοχή σκάφος του αντί να στείλει ένα σκάφος με προδιαγραφές και εξοπλισμό κατάλληλο για διάσωση.
Από αυτή την επιλογή του Λιμενικού, το Δικαστήριο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το Λιμενικό, ως έχον υποχρέωση να παρέχει προστασία της ανθρώπινης ζωής, δεν έλαβε τα προς τούτο προσήκοντα μέτρα, διότι έστειλε ένα σκάφος ακατάλληλο για διάσωση και χωρίς εξοπλισμό (ατομικά σωσίβια) διάσωσης.
Μάλιστα, το Δικαστήριο υπογραμμίζει στην απόφασή του (§157) ότι, μολονότι δεν υπάρχει απαίτηση από το Λιμενικό να διασώζονται όλοι όσοι κινδυνεύουν στη θάλασσα, υπάρχει απαίτηση (υποχρέωση) διάθεσης κατάλληλων κι επαρκών μέσων για διάσωση (“…, l’ on ne peut pas attendre…de réussir le sauvetage de toute personne en situation de danger en mer, d’ autant plus qi’il s’ agit en l’ espéce d’ une obligation de moyens et non pas de résultat.”). Άρα, κατά το ΕΔΑΔ, υπάρχει υποχρέωση/απαίτηση διάθεσης μέσων κι όχι, κατ’ ανάγκη, επίτευξης αποτελέσματος.
Περαιτέρω, το Δικαστήριο παρόλο που αναγνωρίζει ότι ο κυβερνήτης του Λιμενικού σκάφους ήταν υποχρεωμένος να λάβει δύσκολες αποφάσεις για τις ζωές των κινδυνευόντων, αμφιβάλει αν αυτές διέπονταν από γνήσια βούληση να προστατευτεί η ζωή κι η ακεραιότητά τους, καθότι ούτε το σκάφος (ούτε το πλήρωμα) ήταν κατάλληλο για διασώσεις, κατά την άποψη του ΕΔΑΔ.
Εξ αυτού του γεγονότος, μάλιστα, το ΕΔΑΔ δεν μπόρεσε να επιβεβαιώσει βάσιμα αν ο πανικός των επιβαινόντων του αλιευτικού σκάφους προήλθε από τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες και την εισροή υδάτων ή οφείλονταν στις προσπάθειες του Λιμενικού να τους διασώσει, που μπορεί να εξελήφθησαν από αυτούς ως προσπάθειες να τους απομακρύνουν πίσω προς τις τουρκικές ακτές (push-back).
Τέλος, στο κείμενο της απόφασής του το ΕΔΑΔ στηλιτεύει με κάθε ευκαιρία το γεγονός ότι το συμβάν δεν ερευνήθηκε, όπως έπρεπε, από τις αρμόδιες εθνικές αρχές, ώστε να εντοπισθούν και να τιμωρηθούν οι υπαίτιοι, αλλά τέθηκε βιαστικά στο αρχείο.
Μετά τα παραπάνω, οφείλουμε να επισημάνουμε τη βεβαιότητά μας ότι, η καταδίκη της Ελλάδας (και του Λιμενικού) ήταν δεδομένη.
Το ζήτημα από εδώ και πέρα είναι αν το Λιμενικό θα μπορέσει να προσαρμόσει τις επιχειρησιακές του λειτουργίες στις απαιτήσεις της Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ώστε να μην κατηγορείται άδικα για υπαιτιότητα σε απώλεια ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα. Όπως είπαμε και παραπάνω, το Δικαστήριο από το Λιμενικό δεν περιμένει να σώζει όλους όσοι κινδυνεύουν στη θάλασσα. Περιμένει, όμως, από το Λιμενικό να παρέχει επάρκεια σωστικών μέσων και διασωστικού εξοπλισμού, ως και κατάλληλα εκπαιδευμένο διασωστικό προσωπικό. Με λίγα λόγια, περιμένει από το Λιμενικό να κάνει ό,τι κάνουν οι λοιποί εταίροι του, όταν καλούνται να παρέχουν υπηρεσίες έρευνας και διάσωσης…
Δηλαδή, αυτό που λέει το ΕΔΑΔ θυμίζει αυτό που λέμε και για τη γυναίκα του Καίσαρα…
Δηλαδή, ότι δεν φτάνει να είναι τίμια, αλλά πρέπει και να το δείχνει…
