Οι πόλεμοι, όπως αυτοί που διεξάγονται στη Μέση Ανατολή εδώ και 10 μήνες και την Ουκρανία εδώ και 30, δεν αφαιρούν μόνο ανθρώπινες ζωές – ταυτόχρονα, προκαλούν και τεράστιες καταστροφές. Καταστροφές οι οποίες μεγαλώνουν σε ευθεία αναλογία με τη χρονική διάρκειά τους, ενώ δεν περιορίζονται στις υποδομές, αλλά αφορούν επίσης το φυσικό περιβάλλον και συνολικά τον πλανήτη, καθώς μπήγουν πιο βαθιά το μαχαίρι στη βαθιά πληγή που έχουν ανοίξει η κλιματική κρίση και η υπερθέρμανση. Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι μόνο από τις φωτιές στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του Ιράκ κατά την «Καταιγίδα της Ερήμου» το 1991, οι εκπομπές διοξειδίου στην ατμόσφαιρα για εκείνο το έτος αυξήθηκαν κατά πάνω από 2%.
Οι επιπτώσεις που έχουν οι ένοπλες συρράξεις στο περιβάλλον είναι τέτοιας έκτασης ώστε ορισμένοι έχουν φτάσει να τις αποκαλούν «φονείς του κλίματος». Το σίγουρο είναι ότι επέρχονται τόσο με άμεσο όσο και με έμμεσο τρόπο. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων του θερμοκηπίου από τα τεθωρακισμένα, τα πολεμικά πλοία και τα μαχητικά αεροσκάφη που μετέχουν στις πολεμικές επιχειρήσεις, καθώς και από τις βόμβες που εκρήγνυνται και τις πυρκαγιές που προκαλούνται.
Όσο για τη δεύτερη, περιλαμβάνει πολλές δραστηριότητες, ανάμεσά τους και την εμπορική ναυτιλία, η οποία αναγκάζεται να ακολουθεί μεγαλύτερες και ταυτόχρονα πιο χρονοβόρες και ενεργοβόρες διαδρομές, προκειμένου να παρακάμψει τις επικίνδυνες ζώνες – στις οποίες συγκαταλέγονται σήμερα η Ερυθρά Θάλασσα και ο Κόλπος του Άντεν, όπως επίσης και η Μαύρη Θάλασσα.
Τα διαθέσιμα στοιχεία αποτυπώνουν σε μεγάλο βαθμό το πρόβλημα. Εδώ και μήνες, για παράδειγμα, ένα πλοίο το οποίο μεταφέρει αγαθά από την Ασία προς την Ευρώπη και αναγκάζεται να κάνει τον περίπλου της Αφρικής, από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, προκειμένου να αποφύγει την επικίνδυνη ζώνη που οδηγεί στη Διώρυγα του Σουέζ, πλέει επί 10-15 παραπάνω ημέρες, εκπέμποντας ταυτόχρονα σημαντικές επιπλέον ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα.
Οι ειδικοί μάλιστα θεωρούν ότι η κατάσταση δεν θα αλλάξει σύντομα και θα συνεχιστεί πρακτικά για ολόκληρο το 2024. «Κατευθύνουμε το σύνολο των πλοίων μας γύρω από την Αφρική και για την ώρα είναι πολύ δύσκολο αυτό να αλλάξει» ξεκαθάρισε τον Απρίλιο ο επικεφαλής της Hapag Lloyd, της πέμπτης μεγαλύτερης παγκοσμίως εταιρείας μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων με βάση τον αριθμό πλοίων που διαθέτει.
SOS ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΙΔΙΚΟΥΣ. «Στα 30 χρόνια που έχω στη ναυτιλία, δεν έχω συναντήσει ποτέ μια παρόμοια κατάσταση» λέει στους Financial Times ο Γιαν Ρίντμπο, διευθύνων σύμβουλος της Norden, ενός από τους μεγαλύτερους παγκοσμίως διαχειριστές φορτηγών πλοίων μεταφοράς ξηρού φορτίου και πετρελαιοφόρων. Περιγράφοντας, έτσι, μια κατάσταση πρωτόγνωρη για πολλούς και εξαιρετικά επικίνδυvn, ειδικά καθώς ουδείς μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια τι πρόκειται να συμβεί την επόμενη ημέρα.
«Οι γίγαντες της ναυτιλίας, όπως η Maersk, βρίσκονται αντιμέτωποι με έντονες αναταράξεις – από πολέμους μέχρι ξηρασίες – που επηρεάζουν βασικές θαλάσσιες αρτηρίες και θέτουν εκτός προγράμματος τα περίπλοκα χρονοδιαγράμματα. Οι αναταράξεις αυτές επιδρούν πάνω σε φορτηγά πλοία και τάνκερ, καθώς και σε άλλα μέσα μεταφοράς εμπορευμάτων, με συνέπεια μεγαλύτερες καθυστερήσεις και υψηλότερα κόστη για αλυσίδες λιανικού εμπορίου όπως η Walmart, η ΙΚΕΑ και η Amazon, καθώς και για βιομηχανίες τροφίμων όπως η Nestle» τονίζει ρεπορτάζ της Asia Financial. «Αυτή μοιάζει να είναι η νέα κανονικότητα. Τα κύματα του χάους φουσκώνουν και ξεφουσκώνουν. Προτού επιστρέψουμε σε κάποιου είδους κανονικότητα, συμβαίνει κάτι άλλο που εκτροχιάζει τις εξελίξεις» διαπιστώνει στο ίδιο ρεπορτάζ ο Τζέι Φόρμαν, CEO της Basic Fun, μιας εταιρείας με έδρα τη Φλόριντα που διανέμει παιχνίδια τα οποία κατασκευάζονται στην Κίνα προς ΗΠΑ και Ευρώπη.
«Πρόκειται για κρίσιμες θαλάσσιες διαδρομές για τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, οι οποίες διαταράσσονται από τις γεωπολιτικές εξελίξεις και αυτό είναι κάτι που καθιστά πιο δύσκολο να παραλάβει κανείς τα αγαθά που θέλει» δήλωσε στο Bloomberg ο ιδρυτής και πρόεδρος του Eurasia Group Ιαν Μπρέμερ, τονίζοντας επίσης: «Όσο ο πόλεμος στη
Γάζα συνεχίζεται, το ελάχιστο που θα συμβαίνει είναι να βλέπουμε να συνεχίζονται και οι επιθέσεις των Χούθι κατά πλοίων, καθώς και πλήγματα εναντίον πολεμικών των ΗΠΑ και της Βρετανίας».
«Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία και η εξελισσόμενη σε πολλά μέτωπα σύγκρουση στη Μέση Ανατολή έχουν ευθεία επίπτωση στη ναυτιλία, εντείνοντας την αναποτελεσματικότητα και αυξάνοντας το κόστος για τις εταιρείες μεταφοράς» σημειώνει από την πλευρά του στο Splash247 ο Μαρκ Ουίλιαμς, ιδρυτής της βρετανικής Shipping Strategy.
Ο ίδιος, επιχειρώντας να περιγράψει τη μεγάλη εικόνα, προσθέτει ότι «έχουμε να κάνουμε με το Παιχνίδι των Μεγάλων Δυνάμεων του 21ου αιώνα που ονομάζεται γεωοικονομικό και το διεθνές θαλάσσιο εμπορικό σύστημα έχει εγκλωβιστεί ακριβώς στο μέσο του».
ΚΑΜΠΑΝΑΚΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ. Οι συνέπειες είναι ήδη ορατές και για τους επιχειρηματικούς ομίλους που εξαρτώνται από την εισαγωγή ή την εξαγωγή αγαθών μέσω θαλάσσης, ενώ όλα δείχνουν ότι θα ενταθούν εφόσον οι συγκρούσεις συνεχιστούν ή πολλαπλασιαστούν. Για του λόγου το αληθές, με βάση όσα δήλωσαν στο Reuters αξιωματούχοι από ορισμένους από τους μεγαλύτερους ομίλους με πολυεθνική παρουσία, κάτι τέτοιο θα σημάνει ότι θα αποτύχουν να εκπληρώσουν τους στόχους που έχουν θέσει για μείωση των εκπομπών τους – κι αυτό, με τη σειρά του, θα
μπορούσε να απομακρύνει από αυτούς και τα προϊόντα τους εκατομμύρια καταναλωτές, να αποτρέψει τους επίδοξους επενδυτές, αλλά και να θέσει σε κίνδυνο την ομαλή χρηματοδότησή τους από τις αγορές.
«Είτε πρόκειται για την Ερυθρά Θάλασσα είτε για τον πόλεμο στην Ουκρανία είτε για την Covid είτε για το Brexit πριν από αυτό, η αλήθεια είναι πως είχαμε πολλές διαταραχές κατά την τελευταία δεκαετία» είπε χαρακτηριστικά η Αρτσάνα Τζαγκανάθαν, επικεφαλής του τμήματος βιώσιμης ανάπτυξης της PepsiCo στην Ευρώπη. Αναδεικνύοντας, με τον τρόπο αυτό, το γεγονός ότι η εμπορική ναυτιλία έχει πληγεί από τις αλλεπάλληλες κρίσεις, με αποτέλεσμα να κινείται πλέον επί ξυρού ακμής.
