Όπως αναφέρεται, οι Κυκλάδες, φημισμένες για τη μοναδική γοητεία και τον πλούσιο πολιτισμό τους βρίσκονται αντιμέτωπες με μια πληθώρα προκλήσεων, που προέρχεται από την έξαρση της τουριστικής ανάπτυξης και η ανεξέλεγκτη δόμηση. Έτσι, παρά την οικονομική ανάπτυξη που επιτυγχάνεται, δημιουργείται και πλήθος περιβαλλοντικών, πολιτιστικών και κοινωνικών ζητημάτων, όπως η υποβάθμιση των φυσικών πόρων, η καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς, η λειψυδρία, τα προβλήματα διαχείρισης αποβλήτων και οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες.
Ιδιαίτερη ανησυχία μάλιστα –πάντα κατά Europa Nostra – ότι προκαλούν οι μικρότεροι νησιωτικοί προορισμοί εντός των Κυκλάδων, οι οποίοι υφίστανται το κύριο βάρος του υπερτουρισμού. Στην περίπτωσή τους σημειώνεται, ότι η ζήτηση για καταλύματα έχει οδηγήσει σε νέες κατασκευές, που κτίζονται πέραν των ορίων των οικισμών με αποτέλεσμα την καταστροφή του ευαίσθητου περιβάλλοντος. Ειδικότερα, τα δομημένα τετραγωνικά μέτρα σ’ αυτά τα νησιά έχουν διπλασιαστεί σχεδόν σε μία τετραετία (2018-2022).
Μνημεία στην Τουρκία
Ο φετινός κατάλογος περιλαμβάνει και δύο μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς στην επαρχία Χατάι της Τουρκίας, που υπέστησαν σοβαρές ζημιές από τον καταστροφικό σεισμό της 6ης Φεβρουαρίου 2023, ο οποίος προκάλεσε σοβαρές ανθρώπινες απώλειες, όπως και απώλειες πολιτιστικής κληρονομιάς στην ευρύτερη περιοχή. Πρόκειται για την Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και την Σιδηρά Πύλη της Αντιόχειας.
Οι άλλοι τόποι-μνημεία είναι η Συναγωγή της Σιένα στην Ιταλία, που υπέστη δομικές ζημιές από σεισμό, που είχε σημειωθεί επίσης τον Φεβρουάριο του 2023, καθώς και η Εκκλησία του Σαν Πιέτρο στο Μιλάνο. Επίσης οι Εργατικές Κατοικίες Roubaix-Tourcoing στην Γαλλία και η Οικία του Γιουγκοσλαβικού Στρατού στη Σερβία.
Η επιλογή των επτά μνημείων προήλθε από τα έντεκα, που αρχικά είχαν προταθεί από την Συμβουλευτική Επιτροπή του προγράμματος ενώ γενικότερα οι υποψηφιότητες γι’ αυτήν την αρνητική λίστα κατατίθενται από οργανώσεις μέλη, συνεργαζόμενες οργανώσεις και μεμονωμένα μέλη της Europa Nostra. Κατά την διαδικασία εξάλλου, η τελική επιλογή γίνεται με βάση την πολιτιστική σημασία και αξία του καθενός, καθώς και τον σοβαρό κίνδυνο, που αντιμετωπίζουν σήμερα.
Η επιχορήγηση
Επιπλέον ρόλο διαδραματίζουν αφ’ ενός η πρόθεση των τοπικών κοινωνιών και η δέσμευση των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων για τη διάσωση αυτών των τόπων και αφ’ ετέρου και η δυνατότητα των μνημείων-τόπων να λειτουργήσουν ως καταλύτης για μια βιώσιμη κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη.
Ως συνέχεια, τα επτά επιλεγμένα μνημεία και τόποι πρόκειται να λάβουν επιχορήγηση από το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων ύψους 10.000 ευρώ ανά τοποθεσία, με σκοπό την υλοποίηση μιας συμφωνημένης και έγκαιρης δραστηριότητας, που θα συμβάλει στη διάσωσή τους.
Να σημειωθεί πάντως, ότι η συγκεκριμένη λίστα της Europa Nostra, που δημοσιεύεται ετησίως, παρά το σημαντικό ρόλο της στην υπόδειξη απειλούμενων μνημείων και τόπων της Ευρώπης δεν μπορεί παρά να είναι ενδεικτική. Πολύ απλά υπάρχουν πολύ περισσότεροι ή άλλοι χώροι και μνημεία, που μπορεί να κινδυνεύουν περισσότερο αλλά δεν έχει ενδιαφερθεί κάποιος φορέας για να τα αναδείξει.
