Η πρόταση που παρουσίασε η Κομισιόν για να ενισχύσει και να στηρίξει την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία παρουσιάστηκε στην εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο» (Α’ Πρόγραμμα, Σάββατα και Κυριακές 12.00-13.00). Σε τι αφορά αυτή από πλευράς κονδυλίων και μηχανισμών, αν αλλάζει κάτι στις σχέσεις της ΕΕ με το ΝΑΤΟ, μέχρι που μπορεί ρεαλιστικά να φτάσει ο εξευρωπαϊσμός των αμυντικών εξοπλισμών τον οποίο επιδιώκει, ποια ήταν η μέχρι τώρα η συνεργασία στην ΕΕ σε θέματα αμυντικής βιομηχανίας, αλλά και τι κόστος θα έχει για τα υπόλοιπα προγράμματα της ΕΕ, καθώς και τις ευρωπαϊκές οικονομίες η αύξηση των εξοπλισμών είναι τα θέματα που συζητώνται, με τη συμμετοχή του ανταποκριτή της ΕΡΤ στις Βρυξέλλες Γιώργου Συριόπουλου.
ΣΕ ΤΙ ΑΦΟΡΑ Η ΠΡΟΤΑΣΗ
Κατ’ αρχήν παρουσιάζεται πιο εκτενώς σε τι αφορά ακριβώς η πρόταση που παρουσίασε πριν μερικές μέρες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η οποία προβλέπει την ίδρυση Ταμείου επιδότησης ύψους 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ την περίοδο 2025-2027 για την παραγωγή πυρομαχικών και τη συγχρηματοδότηση της κοινής αγοράς οπλισμού στις περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Εξηγείται αν πρόκειται, απλώς, για μια πρώτη ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανική στρατηγική σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης με σκοπό τα κράτη – μέλη να αναπτύξουν περισσότερο την αμυντική συνεργασία τους σε επίπεδο κατασκευής και παραγωγής αμυντικού υλικού ή και κάτι παραπάνω. Κι αν μιλάμε για απαρχή κοινής ευρωπαϊκής άμυνας -η οποία ωστόσο δεν προβλέπεται από τις Ευρωπαϊκές Συνθήκες, παρά μόνον ως ευέλικτη συνεργασία όσων χωρών το επιθυμούν- και καθώς η Πρόεδρος Ούρσουλα Φον Ντεν Λάιεν έχει δηλώσει πως αν εκλεγεί ξανά επικεφαλής της Κομισιόν θα ορίσει έναν Επίτροπο ειδικά για τα θέματα Άμυνας.
ΑΛΛΑΖΕΙ ΤΙΠΟΤΑ ΣΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΕ ΜΕ ΤΟ ΝΑΤΟ
«Η Ε.Ε δεν είναι μια στρατιωτική συμμαχία, αλλά οι Συνθήκες ορίζουν πως πρέπει να χτίσουμε μια κοινή αμυντική πολιτική για την ασφάλεια. Και μέρος αυτής της πολιτικής είναι να υπάρχει μια καλή, επαρκής και αποδοτική βιομηχανική βάση» δήλωσε σχετικά ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Διπλωματίας, Ζοζέπ Μπορέλ. Ωστόσο, σε μια προσπάθεια να καθησυχάσει τόσο την Ουάσιγκτον όσο και τα πανίσχυρα αμερικανικά αμυντικά λόμπι, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σπεύδει στο ίδιο κείμενο της πρότασης να υπογραμμίσει ότι η νέα αυτή αμυντική βιομηχανική στρατηγική, σκοπεύει να καταστήσει την ΕΕ ισχυρότερη και ικανότερη σε θέματα ασφάλειας και άμυνας, κάτι που θα συμβάλει στην παγκόσμια και διατλαντική ασφάλεια, αλλά και θα είναι συμπληρωματική του ΝΑΤΟ, «το οποίο παραμένει το θεμέλιο της συλλογικής άμυνας για τα μέλη του».
Ο ΕΞΕΥΡΩΠΑΪΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΜΥΝΤΙΚΏΝ ΕΞΟΠΛΙΣΜΏΝ ΚΑΙ ΜΈΧΡΙ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΦΤΆΣΕΙ
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προτρέπει στην πρότασή της τα κράτη – μέλη της ΕΕ να προμηθεύονται τουλάχιστον 40% του αμυντικού εξοπλισμού με συλλογικό τρόπο έως το 2030, να διασφαλίσουν ότι οι αγορές αμυντικού υλικού εντός της ΕΕ θα αντιπροσωπεύουν το 35% της αξίας της αμυντικής αγοράς της ΕΕ, ενώ ζητεί από τους «27» να σημειώσουν πρόοδο ώστε το 50% του αμυντικού προϋπολογισμού τους να αφορά ευρωπαϊκό αμυντικό υλικό μέχρι το 2030 και 60% μέχρι το 2035. Να υπογραμμιστεί ότι από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία οι «27» της ΕΕ αύξησαν τις επενδύσεις και τις αγορές στον αμυντικό προϋπολογισμό τους κατά 6% μόνο το 2022, αλλά το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων κατέληξε στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Υπολογίζεται ότι το 2022, το 75% των αγορών στρατιωτικού εξοπλισμού έχει πάει σε μη ευρωπαϊκές εταιρείες και το 68% σε αμερικανικές. Ο στόχος της ΕΕ δεν είναι να σταματήσει τις αγορές από τις ΗΠΑ, αλλά να αυξήσει το μερίδιο των αγορών εντός της ΕΕ, στοχεύοντας σε μερίδιο της τάξης του 50%.
Επίσης, χώρες όπως η Γαλλία, η Πολωνία και η Εσθονία ζήτησαν από κοινού να υπάρξει μεγαλύτερη συνεργασία εντός της ΕΕ σε επίπεδο αμυντικής παραγωγής. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Επίτροπο Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν, η ΕΕ θα χρειαζόταν τουλάχιστον 100 δισεκατομμύρια ευρώ για να μετασχηματίσει την παραγωγική ικανότητα της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας σε ρυθμούς πολέμου. Για να βρεθούν αυτά τα χρήματα η ΕΕ θα πρέπει ενδεχομένως να συμφωνήσει σε έναν ακόμα κοινό δανεισμό από τις διεθνείς αγορές, όπως συνέβη για να χρηματοδοτηθεί το Ταμείο Ανάκαμψης από την πανδημία, σενάριο που δεν αρέσει στις λεγόμενες “φειδωλές” χώρες, όπως η Γερμανία, η Ολλανδία και η Σουηδία.
Ακόμη, επιφυλακτικός απέναντι στις δεσμεύσεις της ΕΕ για αύξηση της παραγωγής όπλων εντός της αγοράς της εμφανίζεται ο επικεφαλής της γαλλικής αεροναυπηγικής βιομηχανίας Dassault Aviation Éric Trappier, προειδοποιώντας ότι η οικοδόμηση μιας πραγματικής ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας μπορεί να διαρκέσει δεκαετίες. Να σημειωθεί ότι η Dassault είναι μία από τις ευρωπαϊκές εταιρείες που επωφελήθηκαν από την αύξηση των αμυντικών προϋπολογισμών παγκοσμίως μετά από χρόνια περικοπών, με τις παραγγελίες της για αεροσκάφη Rafale να συνεχίζουν να αυξάνονται. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος αυτών των παραγγελιών, με εξαίρεση τις μεγάλες παραγγελίες από τη Γαλλία και την Ελλάδα, προέρχονται από χώρες εκτός ΕΕ , από την Ινδία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ή την Ινδονησία. Είναι χαρακτηριστικό ότι χώρες μέλη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, της Ολλανδίας, του Βελγίου και της Ιταλίας, επέλεξαν πρόσφατα τα αμερικανικά αεροσκάφη F35 της Lockheed Martin.
ΠΟΙΑ ΉΤΑΝ ΜΕΧΡΙ ΤΩΡΑ Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΕ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΑΜΥΝΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ
Η πρόταση της Κομισιόν για την ίδρυση του προαναφερόμενου Ταμείου δεν είναι κάτι το καινοφανές στο χώρο. Πριν από αυτήν είχε εγκριθεί για την περίοδο 2023-2025 πρωτοβουλία επιδότησης της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας (EDIP) με μια λογική διαρθρωτικής και μακροπρόθεσμης προσέγγισης για την επίτευξη αμυντικής βιομηχανικής ετοιμότητας. Επίσης, η λεγόμενη Μόνιμη Δομημένη Συνεργασία (Permanent Structured Cooperation-PESCO), που έχει υιοθετηθεί από το 2017 ως στρατιωτική συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θέλουν να συμμετάσχουν ενεργά στην Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ), προέβλεπε συνεργασία των αμυντικών βιομηχανιών και κοινά προγράμματα έρευνας και καινοτομίας σε οπλικά συστήματα. Σε ορισμένα από αυτά έπαιρνε μέρος και η χώρα μας ή θα είχε και τον συντονισμό. Και το θέμα που συζητείται με τον Γ.Συριόπουλο είναι τι από αυτούς τους στόχους έχουν μέχρι τώρα υλοποιηθεί ;
ΑΥΞΗΣΗ ΕΞΟΠΛΙΣΜΩΝ ΑΛΛΆ ΜΕ ΤΙ ΚΟΣΤΟΣ ;
Η άμυνα και ασφάλειας μιας χώρας και ενός συνόλου, όπως η ΕΕ, είναι ασφαλώς αναντικατάστατο αγαθό. Καθώς όμως αυξάνουν οι αμυντικές δαπάνες, τόσο σε εθνικό επίπεδο, όσο και σε κοινό ευρωπαϊκό, προς το παρόν με το σχετικά μικρό ποσό που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κι αργότερα με περισσότερα χρήματα αν υιοθετηθούν τα σχετικά αιτήματα, το ερώτημα είναι από πού θα βρεθούν αυτοί οι πόροι ; Θα χρειαστούν περικοπές και μεταφορές από άλλα προγράμματα και πολιτικές, όπως αυτά που αφορούν την πράσινη μετάβαση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό ; Γίνεται λόγος για προσφυγή σε κοινό δανεισμό, κατά το πρότυπο της χρηματοδότησης του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά μοιάζει δύσκολο να αποφασιστεί η ανανέωση αυτού του μηχανισμού μετά το 2027 που λήγει, ακόμη και για την αντιμετώπιση των επειγουσών αναπτυξιακών αναγκών της ΕΕ.
