Μαύρα μαντάτα για τις τιμές στο ηλεκτρικό ρεύμα στην Ελλάδα. Η Ελλάδα είναι στις τέσσερις πρώτες χώρες της Ε.Ε. με την ακριβότερη λιανική τιμή ηλεκτρικού ρεύματος και οι εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος αναφέρουν ότι οι αυξήσεις θα συνεχιστούν και τον ερχόμενο χειμώνα.
Στην ετήσια έκθεση για τη νομισματική πολιτική 2021-2022 της Τράπεζας της Ελλάδος επισημαίνεται ότι οι αυξήσεις σε Ολλανδία (181,9%), Ισπανία (107,8%), Ιταλία (82,3%) και Ελλάδα (79,3%) είναι υπερδιπλάσιες από τον μέσο όρο της Ε.Ε., που κινείται στο 34,6%.
Οι διαδοχικές αυξήσεις στις διεθνείς τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου από το β’ εξάμηνο του 2021 αναμένεται να εξακολουθήσουν, πιέζοντας τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς των καταναλωτών όλο το 2022 και ως τις αρχές του επόμενου έτους.
Σε αυτό το περιβάλλον, η πράσινη μετάβαση η ΤτΕ εκτιμά ότι μπορεί να ασκήσει επίμονες πληθωριστικές πιέσεις στις τιμές της ενέργειας κατά τα επόμενα χρόνια. Προτρέπει δε, σε φορολόγηση των υπερεσόδων των ηλεκτροπαραγωγών εταιρειών, εκτιμώντας ότι η κίνηση αυτή θα ενίσχυε την καταναλωτική εμπιστοσύνη και θα στήριζε την κατανάλωση.
Οι φόροι και η ρήτρα αναπροσαρμογής
Σύμφωνα με τα στοιχεία της TτΕ, η Ελλάδα παρουσίασε τον Μάρτιο τον 7ο υψηλότερο ετήσιο πληθωρισμό ενέργειας στην Ε.Ε: Ήταν στο 51,2%, πολύ πιο πάνω από τον μέσο όρο τόσο της Ε.Ε. (40,2%) όσο και της ευρωζώνης (44,3%). Όπως σημειώνεται, οι χονδρικές και λιανικές τιμές στην ενέργεια επηρεάζονται από σειρά παραγόντων, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται:
- οι φόροι,
- οι επιδοτήσεις και
- οι Ρήτρες Αναπροσαρμογής.
Το ράλι στις τιμές ενέργειας και ο πληθωρισμός
Οι τιμές διαφορετικών πηγών ενέργειας επηρεάζουν τον πληθωρισμό διαφορετικά από χώρα σε χώρα. Η ενέργεια αντιπροσωπεύει το 11% στο καλάθι του καταναλωτή στην ευρωζώνη και την Ε.Ε., με την Ελλάδα να βρίσκεται λίγο πάνω από τον μέσο όρο (11,5%).
Στην Ε.Ε., το μεγαλύτερο μερίδιο στον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή ενέργειας έχουν τα καύσιμα κίνησης (45%) και ακολουθούν η ηλεκτρική ενέργεια (28%) και το φυσικό αέριο (18%). Η Ελλάδα είναι ανάμεσα στις έξι χώρες της Ε.Ε. στις οποίες η ηλεκτρική ενέργεια ξεπερνά το 35% σε ό,τι έχει να κάνει με την επίδρασή της στον συγκεκριμένο δείκτη. Παραδόξως, δεν συμβαίνει το ίδιο με το φυσικό αέριο.
Η TτΕ επισημαίνει ότι εκτός από την τρέχουσα συγκυρία ανόδου των τιμών ενέργειας στην Ε.Ε., η πράσινη μετάβαση και οι πολιτικές ESG μπορούν να ασκήσουν επίμονες πληθωριστικές πιέσεις στις τιμές ενέργειας τα επόμενα χρόνια. Η αυξανόμενη έμφαση στη βιώσιμη χρηματοδότηση στην Ε.Ε. και στις ΗΠΑ εκτιμάται ότι θα περιορίσει περαιτέρω τις επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα, διατηρώντας τις τιμές της συμβατικής ενέργειας σε υψηλά επίπεδα.
Η συρρίκνωση της χρηματοδότησης για την εξόρυξη και εκμετάλλευση ορυκτών καυσίμων οδήγησε σε υποδιπλασιασμό της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ε.Ε. μεταξύ 2015 και 2020 (ενώ αντίθετα η παραγωγή παρέμεινε σταθερή στη Μέση Ανατολή και αυξήθηκε στην Κίνα). Επίσης, το ΔΝΤ εκτιμά ότι οι κεφαλαιακές δαπάνες στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου παγκοσμίως τα τελευταία 3-4 χρόνια από τις εταιρείες που είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο έχουν μειωθεί κατά περίπου 20%.
Στον απόηχο του πολέμου στην Ουκρανία, η ανάγκη για ενεργειακή επάρκεια και για τιθάσευση του πολύ υψηλού πληθωρισμού ενέργειας έχει δημιουργήσει εκ νέου παγκόσμιες πιέσεις για αύξηση της προσφοράς ορυκτών καυσίμων. Ωστόσο, η Ε.Ε. είναι προσηλωμένη στους στόχους της για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης.
Ενόψει αυτών των δεσμεύσεων αναμένεται περαιτέρω συρρίκνωση της παραγωγικής δυναμικότητας σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, καθώς και ενίσχυση της ζήτησης και του ανταγωνισμού για βασικά εμπορεύματα, απαραίτητα για την παραγωγή εναλλακτικών μορφών ενέργειας (π.χ. ορισμένων μετάλλων), με συνακόλουθη άνοδο των διεθνών τιμών ενέργειας μεσοπρόθεσμα.
Τα συμπεράσματα στην έκθεση της ΤτΕ
Η TτΕ υπογραμμίζει ότι οι υψηλές τιμές ενέργειας και η αύξηση του πληθωρισμού τιμών καταναλωτή οδήγησαν στην προς τα κάτω αναθεώρηση των εκτιμήσεων για την οικονομική ανάπτυξη στην ευρωζώνη και την Ε.Ε. το 2022. Παράλληλα, ενίσχυσαν τους κινδύνους για τη μεσοπρόθεσμη ανάπτυξη. Αυτή η εικόνα δεν εγγυάται, όπως επισημαίνεται, την οικονομική ανθεκτικότητα σε μελλοντικές διαταραχές.
Η TτΕ τάσσεται υπέρ της ευρωπαϊκής συνεργασίας, όπως, για παράδειγμα, κοινή αγορά φυσικού αερίου, με στόχο να διασφαλιστούν χαμηλότερες τιμές ενέργειας και να αποκλειστούν αποκλίσεις στις τιμές προς όφελος των καταναλωτών.
Τάσσεται υπέρ της συνέχισης έκτακτων μέτρων στήριξης για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, ιδίως σε κράτη με δημοσιονομικό χώρο και προτείνει τη φορολόγηση των επιπλέον εσόδων των ηλεκτροπαραγωγών για αναδιανομή σε ευάλωτα νοικοκυριά και υποδεικνύοντας τον εξορθολογισμό της χρήσης της ενέργειας για την εξοικονόμηση πόρων.
«Ένα σαφές και σταθερό θεσμικό πλαίσιο για την κλιματική αλλαγή και την πράσινη ενεργειακή μετάβαση θα βοηθούσε τις χώρες να προωθήσουν τις απαραίτητες προσαρμογές τόσο από την πλευρά της προσφοράς όσο και από την πλευρά της ζήτησης», σημειώνει και προτείνει:
Μεσοπρόθεσμα, τη στήριξη επενδύσεων για πράσινα έργα, που μπορεί να μην είναι προσοδοφόρα επί του παρόντος, με πρόσθετα δημοσιονομικά κονδύλια και κίνητρα. Ο ρυθμός ανάπτυξης και χρήσης των ΑΠΕ θα πρέπει να είναι τουλάχιστον ανάλογος με την αποεπένδυση σε ορυκτά καύσιμα, προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος υψηλών και ασταθών τιμών ενέργειας.
Πώς η Ελλάδα έφτασε να έχει το 4ο πιο ακριβό ρεύμα στην Ευρώπη: Έκθεση ΤτΕ
