Του Νίκου Τσέφλιου
Ήταν όλες τους μαθήτριες των τριών πρώτων τάξεων του Γυμνασίου Σπηλίου. Κοριτσόπουλα 13 και 15 χρόνων. Κατάγονταν από ημιορεινά χωριά της επαρχίας Αγίου Βασιλείου στο Ρέθυμνο. Λαχταρούσαν γι’ αυτή την ημερήσια εκδρομή στην Γεωργιούπολη.
Στο παραλιακό χωριό αντηχούσαν τα γέλια του χαρούμενου σμήνους που έφτασε λίγο πριν από το μεσημέρι με τρία πούλμαν. Και ξαφνικά το Σπήλι, το Μυξόρρουμα, τα Δαριβιανά, το Κεντροχώρι, ο Κισσός, η Μουρνέ, η Λαμπρινή βυθίστηκαν στο πένθος, αποχαιρετώντας τις 21 μαθήτριες, ντυμένες άλλες με την μπλε σχολική ποδιά και άλλες νυφούλες. Απ’ άκρη σ’ άκρη απλώθηκε πένθιμο δίχτυ, σαν αυτό στο οποίο μπλέχτηκαν οι περισσότερες πέφτοντας στη θάλασσα, όταν ανατράπηκε η ψαρόβαρκα στην οποία είχαν στοιβαχτεί για μια βόλτα στα ανοιχτά…
Ήταν 6 και μισή το πρωί της Πέμπτης 4 Μαΐου 1972, όταν τα πούλμαν ξεκίνησαν από το Σπήλι με 126 μαθητές και πέντε συνοδούς καθηγητές. Μετά από μια στάση στις πηγές της Αγίας Δύναμης στην Αργυρούπολη και άλλη μία στη λίμνη Κουρνά, έφτασαν στην Γεωργιούπολη.
Το μεσημέρι κάθισαν κάτω από τα δέντρα για να φάνε. Κάποια κορίτσια περπάτησαν μέχρι το μώλο στις εκβολές του Αλμυρού ποταμού, όπου ήταν αραγμένα δύο μικρά ψαροκάικα, οι «Δύο Γιώργηδες» και «Τα δύο αδέλφια».
Ζήτησαν από τους καθηγητές να τους επιτρέψουν να πάνε μια βόλτα μέχρι το σημείο όπου είχε αγκυροβολήσει ένα αρματαγωγό του στόλου. Οι μαθητές χωρίστηκαν στις βάρκες, επιβιβάστηκαν 15 αγόρια στη μία και άλλα τόσα κορίτσια στην άλλη, υπό την επίβλεψη των καθηγητών. Η θάλασσα ήταν ήρεμη, οι βαρκάρηδες έδειχναν να ξέρουν τη δουλειά και τα παιδιά απολάμβαναν τη θαλασσινή βόλτα. Μόλις επέστρεψε η πρώτη «φουρνιά», οι εκπαιδευτικοί πήγαν στην ταβέρνα του Παπαδάκη για φαγητό. Πριν απομακρυνθούν, επισήμαναν στους μαθητές «να μην μπουν στα καΐκια περισσότεροι απ’ όσους επιτρέψουν οι βαρκάρηδες».
Η βάρκα των αγοριών ξαναγέμισε γρήγορα και έφυγε για τα ανοιχτά. Όμως, στους «Δύο Γιώργηδες» έγινε πανικός! Όλα τα κορίτσια ήθελαν να επιβιβαστούν, κάποια για δεύτερη φορά. Ο 26χρονος Νίκος Κορδατζάκης πήρε μαζί του για βοηθό τον 20χρονο αδελφό του συνεταίρου του, να κόψει εισιτήριο 5 δραχμές και ανέβασε 27 κορίτσια! Δεν σκέφτηκε στιγμή ότι το 6μετρο καΐκι ήταν αλιευτικό και δεν είχε άδεια μεταφοράς επιβατών, αφού δεν διέθετε ούτε πιστοποιητικό ευστάθειας, ούτε πλωτή λέμβο, ούτε σωσίβια και πυροσβεστικά μέσα. Μισό μίλι από την ακτή, η μηχανή έσβησε, πιθανότατα επειδή έβαλε νερά η εξάτμιση, που είχε κατέβει χαμηλά από το βάρος. Ένα μικρό κυματάκι από τα απόνερα της βάρκας των αγοριών έβρεξε τις μισές μαθήτριες, που σηκώθηκαν για να μετακινηθούν στην άλλη μεριά. Και τότε έγινε το κακό… Το ψαροκάικο πήρε κλίση και ανατράπηκε. Μέσα σε δευτερόλεπτα βυθίστηκε. Ακολούθησαν σκηνές πανικού, καθώς τα 27 κορίτσια βρέθηκαν στη θάλασσα, άλλα να προσπαθούν να κρατηθούν στην επιφάνεια, άλλα να παλεύουν να απεγκλωβιστούν από τα αφρόδιχτα. Μόνο έξι τα κατάφεραν…
Το δεύτερο καΐκι με τα αγόρια πλησίασε στο σημείο, πέταξε «φλασκιά», αλλά δεν μπορούσε να βοηθήσει στην περισυλλογή των κοριτσιών, γιατί υπήρχε κίνδυνος να ανατραπεί και αυτό. Επέστρεψε στην προβλήτα για να αποβιβαστούν οι μαθητές και ξανατράβηξε στ’ ανοιχτά. Όμως, είχε χαθεί πολύτιμος χρόνος. Έμειναν μόνο ο Νίκος και ο Γιάννης Βαβουλάκης, που ψάρευαν εκεί κοντά με την τράτα τους, να παλεύουν για να σώσουν όσες μαθήτριες μπορούσαν…
Ανάμεσα στα θύματα αυτής της τραγωδίας ήταν δύο αδελφούλες από το Μυξόρρουμα, η Ευαγγελία και η Αιμιλία Δουλγεράκη, καθώς και η εξαδέλφη τους Κατερίνα. Για άλλα 18 παιδιά ο χρόνος σταμάτησε στις 13.40, όπως φάνηκε από το ρολόι που φορούσε η 15χρονη Γαριφαλιά Χατζηδάκη… Στην περιοχή έφτασε και ελικόπτερο από την 115 Σμηναρχία Μάχης. Όμως, η μοναδική μαθήτρια που ανέσυρε το πλήρωμα, η 13χρονη Χρυσούλα Θεοδοσάκη, άφησε την τελευταία της πνοή πριν φτάσει στο νοσοκομείο…
Ήταν πλέον απόγευμα, όταν οι γονείς των παιδιών ειδοποιήθηκαν να πάνε στο νοσοκομείο του Ρεθύμνου, όπου εκτυλίχτηκαν σκηνές αλλοφροσύνης.
Οι δύο ψαράδες και οι πέντε συνοδοί καθηγητές οδηγήθηκαν στο λιμεναρχείο Χανίων, που ανέλαβε την προανάκριση και σχημάτισε δικογραφία σε βάρος τους. «Στις τρεις πρώτες βάρκες μπήκαν 13-14 παιδιά και όλα πήγαν καλά», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο θεολόγος του Γυμνασίου. «Είδαμε ότι δεν υπήρχε πρόβλημα ασφαλείας. Επειδή οι βαρκάρηδες στα πρώτα δρομολόγια δεν πήραν λεφτά, σκεφτήκαμε ότι θα σταματούσαν να καίνε τσάμπα το πετρέλαιό τους κι έτσι πήγαμε για φαγητό. Πού να φανταστούμε ότι θα έβαζαν 27 παιδιά στο καΐκι…».
Σιωπή θανάτου απλώθηκε πάνω από τα χωριά της επαρχίας Αγίου Βασιλείου μετά τις κηδείες των 21 κοριτσιών, σε μια ημέρα πένθους για όλο το νομό Ρεθύμνης. «Τώρα απομείναμε δύο κούτσουρα…», μονολογούσε ο 70χρονος Στέλιος Κουμεντάκης από το Σπήλι, αποχαιρετώντας την 13χρονη κόρη του Κατερίνα. Με τη γυναίκα του την είχαν αποκτήσει σε μεγάλη ηλικία και ήταν το στήριγμά τους… Και οι επτά κατηγορούμενοι προφυλακίστηκαν μετά τις απολογίες τους, στις επανορθωτικές φυλακές Χανίων. Η έκθεση του λιμενάρχη που είδε το φως της δημοσιότητας, ανέφερε χαρακτηριστικά: «Το καΐκι μήκους 6,20 μέτρων και πλάτους 2,30 μέτρων δεν ήταν δυνατόν να μεταφέρει επιβάτες, λόγω της έλλειψης στοιχειωδών σωστικών μέσων και χώρου παραμονής και καθίσματος. Εάν ήταν εφοδιασμένο καταλλήλως, θα μπορούσε να μεταφέρει 8-10 επιβάτες εντός ασφαλούς όρμου και κοντά στις ακτές. Το σκάφος ήταν σε οριακή ευστάθεια. Αρκούσε η μετακίνηση όλων κατά 15 εκατοστά για να ανατραπεί»…
Ένα μήνα μετά το τραγικό περιστατικό και οι επτά κατηγορούμενοι αποφυλακίστηκαν. Το βούλευμα του Συμβουλίου Εφετών Χανίων απάλλαξε την καθηγήτρια οικοκυρικών που την ώρα του δυστυχήματος είχε απομακρυνθεί με μια ομάδα μαθητών και τον βοηθό – εισπράκτορα της ψαρόβαρκας. Ο Νίκος Κορδατζάκης και οι τέσσερις καθηγητές κάθισαν στο εδώλιο του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Χανίων τον Οκτώβριο του 1972. Μετά από τετραήμερη ακροαματική διαδικασία, το δικαστήριο καταδίκασε τον πρώτο σε φυλάκιση 5 ετών και χρηματική αποζημίωση 20.000 δραχμών για κάθε θύμα και τους εκπαιδευτικούς σε φυλάκιση 4 ετών για «ανθρωποκτονίες εξ αμελείας κατά συρροήν άνευ συνειδήσεως». Όλοι άσκησαν έφεση και αφέθηκαν ελεύθεροι. Το Εφετείο Χανίων όπου εκδικάστηκε η υπόθεση σε δεύτερο βαθμό, τον Σεπτέμβριο του 1973, μείωσε τις ποινές τους. Καταδίκασε τον λεμβούχο σε φυλάκιση 3 ετών και τους καθηγητές σε φυλάκιση 12 – 18 μηνών. Μάλιστα οι εκπαιδευτικοί προσέφυγαν και στον Άρειο Πάγο, αλλά η αίτηση αναίρεσης της ποινής τους απορρίφθηκε.
