Τα εννέα μέτρα που προτείνει ο ΙΜΟ για μείωση των ρύπων

Συνολικά εννέα προτεινόμενα μέτρα θα βρεθούν στο «τραπέζι» της κρίσιμης συνεδρίασης της Επιτροπής Προστασίας του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (MEPC 80) του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ), το διάστημα 3-7 Ιουλίου.

Το σύνολο των ναυτιλιακών φορέων θα έχει στραμμένα τα βλέμματα στις συζητήσεις της Επιτροπής, η οποία θα κληθεί να αναθεωρήσει τη στρατηγική μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Η αναθεωρημένη στρατηγική θα περιέχει, σύμφωνα με τον ΙΜΟ, συγκεκριμένους στόχους μείωσης των εκπομπών και αναμένεται να θέσει έναν «οδικό χάρτη» για την υιοθέτηση μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων τεχνικών και οικονομικών μέτρων που πρέπει να αναπτυχθούν για να τεθεί η παγκόσμια ναυτιλία σε μία φιλόδοξη «πράσινη» πορεία.

Η αρμόδια ομάδα εργασίας και η ΜΕPC του ΙΜΟ θα εστιάσουν σε εννέα συνολικά προτάσεις που έχουν τεθεί από τα κράτη – μέλη του Οργανισμού.

Το πρώτο προτεινόμενο μέτρο είναι ένα σύστημα «ανώτατου ορίου και εμπορίας ρύπων» (Cap and Trade), το οποίο έχει προωθήσει η Νορβηγία. Στην πρόταση επισημαίνεται ότι το σύστημα θα παραγάγει σημαντικά έσοδα, τα οποία πρέπει να χρησιμοποιηθούν για μία δίκαιη «πράσινη» μετάβαση, με ιδιαίτερη στήριξη των αναπτυσσόμενων κρατών. Πρόκειται για ένα μέτρο που θυμίζει το Σύστημα Εμπορίας Ρύπων της Ε.Ε., το οποίο θα επεκταθεί στη ναυτιλία από το 2024.

Ένα ακόμη προτεινόμενο μέτρο είναι ένας μηχανισμός ταμείου για αειφόρα ναυτιλιακά καύσιμα που έχει υποβληθεί από Αργεντινή, Βραζιλία, Κίνα, Νότια Αφρική και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Πρόκειται για αναθεωρημένο μέτρο επί ενός αρχικά υποβληθέντος μηχανισμού μέτρου. Επομένως, εδώ συνδυάζονται δύο προτεινόμενα μέτρα.

Βασική ιδέα είναι να καθοριστεί πρώτα ένα όριο για τον δείκτη έντασης αερίων του θερμοκηπίου των καυσίμων/ενέργειας που χρησιμοποιούνται στα πλοία. Όταν τα πλοία έχουν εκπέμψει λιγότερα αέρια από το σημείο αναφοράς, μπορούν να τους χορηγηθούν μονάδες ανταμοιβής πλεονάσματος (SRUs). Στον αντίποδα, όταν εκπέμπουν περισσότερα από το απαιτούμενο αέρια, λαμβάνουν μονάδες έλλειψης (DUs). Αυτά τα πλοία πρέπει να αποκτήσουν ισοδύναμα SRUs από άλλα πλοία ή ισοδύναμο αριθμό διορθωτικών μονάδων (RUs) από ένα βιώσιμο ναυτιλιακό ταμείο για να αντισταθμίσουν τα DUs. Ένα σημαντικό ποσοστό (45%) των συνεισφορών σε αυτό το ταμείο θα χρησιμοποιηθεί για τη στήριξη Έρευνας και Ανάπτυξης εναλλακτικών καυσίμων και καινοτόμων τεχνολογιών.

Συνδυασμός

Τέταρτο προτεινόμενο μέτρο είναι ένας συνδυασμός ενός προτύπου καυσίμου για τα πλοία (GFS) και μιας εισφοράς (levy). Το GFS θα απαιτούσε από πλοία συγκεκριμένου μεγέθους να χρησιμοποιούν καύσιμα, τα οποία, κατά μέσο όρο κατά την περίοδο συμμόρφωσης, έχουν ένταση αερίων του θερμοκηπίου ίση ή μικρότερη από μια ορισμένη τιμή. H εισφορά θα παράσχει πρόσθετα οικονομικά κίνητρα για τη χρήση καυσίμων μηδενικού αποτυπώματος άνθρακα.

Παράλληλα, η Ιαπωνία έχει προτείνει έναν μηχανισμό χρεώσεων και επιβραβεύσεων με στόχο την προώθηση κινήτρων για την επίτευξη του στόχου των μηδενικών εκπομπών (ZESIS). Αυτό είναι το πέμπτο προτεινόμενο μέτρο. Στο έγγραφο προτείνεται οι πλοιοκτήτες να καταβάλουν εισφορά ή να δημιουργηθεί ένας συνδυαστικός μηχανισμός εισφοράς/σχήματος εμπορίας εκπομπών, κατά τον οποίο τα έσοδα θα ανακυκλώνονται ως επιδότηση για τη γεφύρωση του χάσματος ανάμεσα στις τιμές των συμβατικών και των καυσίμων μηδενικών εκπομπών. Ο μηχανισμός (υποχρεωτική συνεισφορά και εκταμίευση της επιβράβευσης) θα παράσχει σήματα τιμών για επενδύσεις σε νέα καύσιμα και τεχνολογίες, σύμφωνα με τους εμπνευστές του μέτρου.

Ακολουθούν δύο προτάσεις εστιασμένες σε πρότυπα καυσίμων για τα πλοία. Η πρώτη (έκτο μέτρο) αφορά ένα απλοποιημένο σύστημα που θα απαιτεί από τα πλοία να χρησιμοποιούν καύσιμα που συμμορφώνονται με ένα πρότυπο μειωμένης έντασης αερίων του θερμοκηπίου σε σύγκριση με το 2019 (ή οποιοδήποτε άλλο έτος αναφοράς μπορεί να συμφωνηθεί).

Η δεύτερη πρόταση (έβδομο μέτρο) έχει υποβληθεί από αρκετά κράτη – μέλη του ΙΜΟ, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, ενώ συμμετέχει και η Κομισιόν. Το πρότυπο που προτείνεται θα δημιουργήσει, σύμφωνα με το σχετικό κείμενο, ζήτηση για καύσιμα χαμηλών και μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, η οποία θα οδηγήσει σε περισσότερες επενδύσεις στην παραγωγή αυτών των καυσίμων και τις απαιτούμενες υποδομές δεξαμενισμού. Προτείνεται η σύσταση ενός ευέλικτου μηχανισμού συμμόρφωσης (FCM), που θα παράσχει μονάδες ευέλικτης συμμόρφωσης (FCU) σε πλοία που υπερβαίνουν τις απαιτήσεις, ενθαρρύνοντας άμεσες «πράσινες» δράσεις. Τα πλοία που θα ταξιδεύουν με συμβατικά καύσιμα που θα παράγουν εκπομπές άνω των απαραίτητων ορίων θα πρέπει να παραδίδουν FCUs ή διορθωτικές μονάδες (GRUs) για να συμμορφωθούν. Η τιμή των GRUs θα καθορίζεται από τη MEPC σε επίπεδα που θα διασφαλίζουν ότι οι FCUs θα είναι το προτιμώμενο μέσο συμμόρφωσης και ότι η χρήση των GRUs θα παραμείνει η έσχατη επιλογή συμμόρφωσης.

Υπέρ και η ΕΕΕ

Έναν μηχανισμό χρηματοδότησης και επιβράβευσης έχει προτείνει το Διεθνές Ναυτιλιακό Επιμελητήριο (ICS). Αυτό είναι το όγδοο προτεινόμενο μέτρο. Σημειώνεται ότι τη συγκεκριμένη πρόταση έχει χαιρετίσει και η Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών. Το Επιμελητήριο τάσσεται υπέρ μίας εισφοράς με συνεισφορές πλοίων ανά τόνο εκπομπών CO2, οι οποίες θα διοχετεύονται σε ένα ταμείο υπό τον ΙΜΟ με σκοπό την υιοθέτηση και ανάπτυξη καυσίμων μηδενικού αποτυπώματος άνθρακα. Εκτός από τη χρηματοδότηση του προγράμματος επιβράβευσης για την υιοθέτηση καυσίμων χαμηλών και μηδενικών εκπομπών, οι συνεισφορές των ναυτιλιακών εταιρειών θα αποφέρουν δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για τη στήριξη της παραγωγής εναλλακτικών ναυτιλιακών καυσίμων στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Ένα ακόμη μέτρο, το ένατο και τελευταίο προτεινόμενο, το οποίο προωθούν τα Νησιά Μάρσαλ και οι Νήσοι Σολομώντα, είναι μία καθολική υποχρεωτική εισφορά. Οι εκπρόσωποι των νησιωτικών συγκροτημάτων προτείνουν μία εισαγωγική εισφορά 100 δολαρίων ανά τόνο CO2 από το 2025, με κλιμάκωση προς τα πάνω σε πενταετή κύκλο αναθεώρησης.