Το Κύπελλο Ελλάδος Ποδοσφαίρου και η ιστορία του

Το Κύπελλο Ελλάδος είναι η δεύτερη τη τάξει ποδοσφαιρική διοργάνωση στη χώρα μας, μετά το πρωτάθλημα της Σούπερ Λίγκας (πρώην Α’ Εθνικής). Ξεκίνησε το 1931 και διεξάγεται με διακοπές μέχρι σήμερα. Πολυνίκης του θεσμού είναι ο Ολυμπιακός Πειραιώς με 28 κατακτήσεις.

H πρώτη διοργάνωση του Κυπέλλου Ελλάδος έγινε το 1931 υπό την αιγίδα της ΕΠΟ, που είχε αναλάβει τις τύχες του ελληνικού ποδοσφαίρου από το 1926. Πήραν μέρος 17 ομάδες από την Αθήνα, τον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη. Ο τελικός έγινε στις 8 Νοεμβρίου 1931 στο Γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, ανάμεσα στην ΑΕΚ και τον Άρη Θεσσαλονίκης, με διαιτητή τον Σωτήρη Ασπρογέρακα, βετεράνο ποδοσφαιριστή του Παναθηναϊκού και μετέπειτα διεθνή διαιτητή. Η ΑΕΚ νίκησε με 5-3 (2-2) και κατέκτησε το πρώτο Κύπελλο Ελλάδος.

Στην αρχή, το Κύπελλο γινόταν με ομάδες όλων των κατηγοριών και η συμμετοχή ήταν προαιρετική. Έτσι, πολλές φορές, εξαιτίας της απροθυμίας των συλλόγων, ο θεσμός δεν βρήκε ανταπόκριση και δεν τέλειωσε κανονικά ή δεν έγινε καθόλου, ιδιαίτερα τα προπολεμικά χρόνια. Πολύ αργότερα και με τη σταδιακή καθιέρωση του επαγγελματισμού στο ποδόσφαιρο, στη διοργάνωση συμμετείχαν μόνο οι ομάδες που διατηρούσαν τμήματα αμειβομένων ποδοσφαιριστών. Για τις ερασιτεχνικές ομάδες δημιουργήθηκε ξεχωριστή διοργάνωση το 1971, το Κύπελλο Ερασιτεχνών.

Το σύστημα διεξαγωγής δεν ήταν ενιαίο όλα αυτά τα χρόνια. Για ένα μεγάλο διάστημα, στην αρχική φάση του Κυπέλλου, δεν γινόταν κλήρωση, αλλά ορισμός, για να αποφεύγονται οι αναμετρήσεις μεταξύ των ισχυρών και δημοφιλών ομάδων. Μέχρι το 1965 αν δύο ομάδες αναδεικνύονταν ισόπαλες και μετά την παράταση, έδιναν και δεύτερο αγώνα. Από τη χρονιά αυτή κι εξαιτίας των επεισοδίων στον ημιτελικό αγώνα Παναθηναϊκού – Ολυμπιακού το 1964, μετά το ισόπαλο αποτέλεσμα των 120 λεπτών γινόταν κλήρωση για το νικητή.

Έτυχε, μάλιστα, σε μία περίπτωση, το 1968-69, να κριθεί ο τελικός με κλήρωση. Στις 9 Ιουλίου 1969, Ολυμπιακός και Παναθηναϊκός αναμετρήθηκαν στο Στάδιο Καραϊσκάκη και μετά την ημίωρη παράταση παρέμειναν στο ισόπαλο 1-1. Στην κλήρωση που ακολούθησε στη σέντρα του γηπέδου, ο Παναθηναϊκός στάθηκε τυχερός και κατέκτησε το Κύπελλο Ελλάδος. Από την αμέσως επόμενη χρονιά καθιερώθηκε και στη χώρα μας η διαδικασία των πέναλτι.

Ο Ολυμπιακός είναι ο πολυνίκης της διοργάνωσης με 28 κύπελλα στην τροπαιοθήκη του και ακολουθούν ο Παναθηναϊκός με 19 και η ΑΕΚ με 16. Συνολικά, οι ομάδες του τέως ΠΟΚ έχουν κατακτήσει τα 63 από τα 80 Κύπελλα Ελλάδος.

Το Κύπελλο Ελλάδος δεν έγινε ή διακόπηκε από το 1934 έως το 1938 για οικονομικούς λόγους, από το 1940 έως το 1946, λόγω του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής, το 1962 και το 1964, λόγω επεισοδίων και το 1966, επειδή δεν κατέβηκε ο Ολυμπιακός στον τελικό με την ΑΕΚ.

Στις 27 Ιουνίου 1962, ο Ολυμπιακός και ο Παναθηναϊκός αναμετρήθηκαν στον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδας, στο γήπεδο της Νέας Φιλαδέλφειας. Ο ελβετός διαιτητής Μελέ διέκοψε τον αγώνα στο 100ο λεπτό της παράτασης λόγω σκότους. Οι φίλαθλοι, νομίζοντας ότι είναι κανονισμένο για να επαναληφθεί ο αγώνας για εισπρακτικούς λόγους, εισέβαλαν στον αγωνιστικό χώρο και αγώνας διακόπηκε. Η ΕΠΟ φοβούμενη παρόμοια επεισόδια δεν όρισε επαναληπτικό αγώνα, με αποτέλεσμα να μην υπάρξει κυπελλούχος αυτή τη χρονιά.

Στις 17 Ιουνίου 1964, ο ημιτελικός αγώνας Παναθηναϊκού – Ολυμπιακού διακόπηκε στο 115ο λεπτό της παράτασης. Εξαγριωμένοι φίλαθλοι και των δύο ομάδων, πιστεύοντας ότι ο αγώνας είναι «στημένος», κατέστρεψαν ολοκληρωτικά το γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας. Στην κανονική του διάρκεια ο αγώνας έληξε ισόπαλος 1-1 (Δομάζος – Νεοφώτιστος). Μετά την εξέλιξη αυτή, κυπελλούχος Ελλάδος ανακηρύχθηκε η ΑΕΚ, που είχε περάσει στον τελικό.

Στις 10 Ιουλίου 1966 ήταν προγραμματισμένος να γίνει οι τελικός μεταξύ ΑΕΚ και Ολυμπιακού. Οι ερυθρόλευκοι δεν κατέβηκαν στον τελικό, κατόπιν υπόδειξης του προπονητή τους Μάρτον Μπούκοβι, που θεώρησε ότι η ποδοσφαιρική περίοδος είχε «τραβήξει» αδικαιολόγητα.

Τελικοί

Α/Α	Έτος	Φιναλίστ	Σκορ	Κυπελλούχος
01	1931	ΑΕΚ – Άρης Θ.	5-3	ΑΕΚ
02	1933	Εθνικός Π – Άρης Θ.	2-2 / 2-1	Εθνικός Π.
03	1939	ΑΕΚ – ΠΑΟΚ	2-1	ΑΕΚ
04	1940	ΠΑΟ – Άρης Θ.	3-1	ΠΑΟ
05	1947	ΟΣΦΠ – Ηρακλής Θ	5-0	ΟΣΦΠ
06	1948	ΠΑΟ – ΑΕΚ	2-1	ΠΑΟ
07	1949	ΑΕΚ – ΠΑΟ	0-0 / 2-1	ΑΕΚ
08	1950	ΑΕΚ – Άρης Θ.	4-0	ΑΕΚ
09	1951	ΟΣΦΠ – ΠΑΟΚ	4-0	ΟΣΦΠ
10	1952	ΟΣΦΠ – Πανιώνιος	2-2/2-0	ΟΣΦΠ
11	1953	ΟΣΦΠ – ΑΕΚ	3-2	ΟΣΦΠ
12	1954	ΟΣΦΠ – Δόξα Δρ.	2-0	ΟΣΦΠ
13	1955	ΠΑΟ – ΠΑΟΚ	2-0	ΠΑΟ
14	1956	ΑΕΚ – ΟΣΦΠ	2-1	ΑΕΚ
15	1957	ΟΣΦΠ – Ηρακλής Θ.	2-0	ΟΣΦΠ
16	1958	ΟΣΦΠ – Δόξα Δρ.	5-1	ΟΣΦΠ
17	1959	ΟΣΦΠ – Δόξα Δρ.	2-1	ΟΣΦΠ
18	1960	ΟΣΦΠ – ΠΑΟ	1-1 / 2-0	ΟΣΦΠ
19	1961	ΟΣΦΠ – Πανιώνιος	3-0	ΟΣΦΠ
20	1962	ΟΣΦΠ – ΠΑΟ	Διεκόπη	–
21	1963	ΟΣΦΠ – Πιερικός	3-0	ΟΣΦΠ
22	1964	ά.α	–	ΑΕΚ
23	1965	ΟΣΦΠ – ΠΑΟ	1-0	ΟΣΦΠ
24	1966	ΑΕΚ – ΟΣΦΠ	2-0 (ά.α)	ΑΕΚ
25	1967	ΠΑΟ – Πανιώνιος	1-0	ΠΑΟ
26	1968	ΟΣΦΠ – ΠΑΟ	1-0	ΟΣΦΠ
27	1969	ΠΑΟ – ΟΣΦΠ	1-1	ΠΑΟ (κλήρωση)
28	1970	Άρης Θ. – ΠΑΟΚ	1-0	Άρης Θ.
29	1971	ΟΣΦΠ – ΠΑΟΚ	3-1	ΟΣΦΠ
30	1972	ΠΑΟΚ – ΠΑΟ	2-1	ΠΑΟΚ
31	1973	ΟΣΦΠ – ΠΑΟΚ	1-0	ΟΣΦΠ
32	1974	ΠΑΟΚ – ΟΣΦΠ	2-2 (4-3 π.)	ΠΑΟΚ
33	1975	ΟΣΦΠ – ΠΑΟ	1-0	ΟΣΦΠ
34	1976	Ηρακλής Θ. – ΟΣΦΠ	4-4 (6-5 π.)	Ηρακλής Θ.
35	1977	ΠΑΟ – ΠΑΟΚ	2-1	ΠΑΟ
36	1978	ΑΕΚ – ΠΑΟΚ	2-0	ΑΕΚ
37	1979	Πανιώνιος – ΑΕΚ	3-1	Πανιώνιος
38	1980	ΑΓΣ Καστοριά – Ηρακλής Θ.	5-2	ΑΓΣ Καστοριά
39	1981	ΟΣΦΠ – ΠΑΟΚ	3-1	ΟΣΦΠ
40	1982	ΠΑΟ – ΑΕ Λάρισας	1-0	ΠΑΟ
41	1983	ΑΕΚ – ΠΑΟΚ	2-0	ΑΕΚ
42	1984	ΠΑΟ – ΑΕ Λάρισας	2-0	ΠΑΟ
43	1985	ΑΕ Λάρισας – ΠΑΟΚ	4-1	ΑΕ Λάρισας
44	1986	ΠΑΟ – ΟΣΦΠ	4-0	ΠΑΟ
45	1987	ΟΦΗ – Ηρακλής Θ.	1-1 (3-1 π.)	ΟΦΗ
46	1988	ΠΑΟ – ΟΣΦΠ	2-2 (4-3 π.)	ΠΑΟ
47	1989	ΠΑΟ – Πανιώνιος	3-1	ΠΑΟ
48	1990	ΟΣΦΠ – ΟΦΗ	4-2	ΟΣΦΠ
49	1991	ΠΑΟ – Αθηναϊκός	3-0 / 2-1	ΠΑΟ
50	1992	ΟΣΦΠ – ΠΑΟΚ	1-1 / 2-0	ΟΣΦΠ
51	1993	ΠΑΟ – ΟΣΦΠ	1-0	ΠΑΟ
52	1994	ΠΑΟ – ΑΕΚ	3-3 (4-2 π.)	ΠΑΟ
53	1995	ΠΑΟ – ΑΕΚ	1-0 (παρ.)	ΠΑΟ
54	1996	ΑΕΚ- Απόλλων Αθ.	7-1	ΑΕΚ
55	1997	ΑΕΚ – ΠΑΟ	0-0 (5-3 π.)	ΑΕΚ
56	1998	Πανιώνιος – ΠΑΟ	1-0	Πανιώνιος
57	1999	ΟΣΦΠ – ΠΑΟ	2-0	ΟΣΦΠ
58	2000	ΑΕΚ – Ιωνικός Ν.	3-0	ΑΕΚ
59	2001	ΠΑΟΚ – ΟΣΦΠ	4-2	ΠΑΟΚ
60	2002	ΑΕΚ – ΟΣΦΠ	2-1	ΑΕΚ
61	2003	ΠΑΟΚ – Άρης Θ.	1-0	ΠΑΟΚ
62	2004	ΠΑΟ – ΟΣΦΠ	3-1	ΠΑΟ
63	2005	ΟΣΦΠ – Άρης Θ.	3-0	ΟΣΦΠ
64	2006	ΟΣΦΠ – ΑΕΚ	3-0	ΟΣΦΠ
65	2007	ΑΕ Λάρισας – ΠΑΟ	2-1	ΑΕ Λάρισας
66	2008	ΟΣΦΠ – Άρης Θ.	2-0	ΟΣΦΠ
67	2009	ΟΣΦΠ – ΑΕΚ	4-4 (15-14 π.)	ΟΣΦΠ
68	2010	ΠΑΟ – Άρης Θ.	1-0	ΠΑΟ
69	2011	ΑΕΚ – Ατρόμητος Αθ.	3-0	ΑΕΚ
70	2012	ΟΣΦΠ – Ατρόμητος Αθ.	2-1 (παρ.)	ΟΣΦΠ
71	2013	ΟΣΦΠ – Αστέρας Τρ.	3-1 (παρ.)	ΟΣΦΠ
72	2014	ΠΑΟ – ΠΑΟΚ	4-1	ΠΑΟ
73	2015	ΟΣΦΠ – Σκόντα Ξάνθη	3-1	ΟΣΦΠ
74	2016	ΟΣΦΠ – ΑΕΚ	1-2	ΑΕΚ
75	2017	ΠΑΟΚ – ΑΕΚ	2-1	ΠΑΟΚ
76	2018	ΑΕΚ – ΠΑΟΚ	0-2	ΠΑΟΚ
77	2019	ΠΑΟΚ – ΑΕΚ	1-0	ΠΑΟΚ
78	2020	ΟΣΦΠ – ΑΕΚ	1-0	ΟΣΦΠ
79	2021	ΟΣΦΠ – ΠΑΟΚ	1-2	ΠΑΟΚ
80	2022	ΠΑΟ – ΠΑΟΚ	1-0	ΠΑΟ
81	2023	ΑΕΚ – ΠΑΟΚ	2-0	ΑΕΚ
82	2024	ΠΑΟ-Άρης Θ.

Κυπελλούχοι

Ομάδα	Κατακτήσεις	Έτη
ΟΣΦΠ	28	1947, 1951, 1952, 1953, 1954, 1957, 1958, 1959, 1960, 1961, 1963, 1965, 1968, 1971, 1973, 1975, 1981, 1990, 1992, 1999, 2005, 2006, 2008, 2009, 2012, 2013, 2015, 2020.
ΠΑΟ	19	1940, 1948, 1955, 1967, 1969, 1977, 1982, 1984, 1986, 1988, 1989, 1991, 1993, 1994, 1995, 2004, 2010, 2014, 2022.
ΑΕΚ	16	1932, 1939, 1949, 1950, 1956, 1964, 1966, 1978, 1983, 1996, 1997, 2000, 2002, 2011, 2016, 2023.
ΠΑΟΚ	8	1972, 1974, 2001, 2003, 2017, 2018, 2019, 2021
Πανιώνιος	2	1979, 1998
ΑΕ Λάρισας	2	1985, 2007
Εθνικός Π.	1	1933
Άρης Θ.	1	1970
Ηρακλής Θ.	1	1976
ΑΓΣ Καστοριά	1	1980
ΟΦΗ	1	1987