Η Προϊστορία
Η επιλογή του Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολης), ως τερματικού σταθμού των «Ανατολικών Σιδηροδρόμων» (1870), η λειτουργία της σιδηροδρομικής γραμμής Δεδέαγατς – Αδριανούπολης (1872), η κατασκευή Φάρου που λειτούργησε για πρώτη φορά το 1880 και η έναρξη της σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκης-Δεδέαγατς(Αλεξανδρούπολης) (1897), ήταν σαφή προμηνύματα για την εξέλιξη που θα είχε το ψαροχώρι στις δυτικές εκβολές του ποταμού Έβρου.
Η Ιστορία
Το 1923, στην ελεύθερη πλέον Αλεξανδρούπολη, το κεφάλαιο «λιμάνι» αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά με τη σύσταση του Λιμενικού Ταμείου Αλεξανδρούπολης και πρόεδρο τον Αινίτη Μανώλη Φιμερέλη.
Το 1931, αρχίζει η κατασκευή του προσήνεμου λιμενοβραχίονα για την προστασία του τότε υπάρχοντος λιμενίσκου (δηλ. αυτού που σήμερα ονομάζουμε «μικρό λιμανάκι»).
Το 1936, με Απόφαση της Γενικής Διοίκησης Θράκης, καθορίζονται για πρώτη φορά τα όρια της ζώνης λιμένα Αλεξανδρούπολης.
Το 1949, στα πλαίσια του «Σχεδίου Μάρσαλ» αρχίζει σειρά έργων, τα οποία, κατά βάση, αποτελούν αυτό που σήμερα ονομάζουμε «παλιό λιμάνι».
Το 1950 με το Β.Δ (ΦΕΚ 280 Α/12-12-1950) το Λιμενικό Ταμείο Αλεξανδρούπολης συγχωνεύεται με το Λιμενικό Ταμείο Σαμοθράκης και προκύπτει το Λιμενικό Ταμείο Έβρου.
Την περίοδο 1951-1953, ολοκληρώνονται οι εργασίες επέκτασης του προσήνεμου και υπήνεμου λιμενοβραχίονα.
Την περίοδο 1964-1971, κατασκευάζονται διαδοχικά τα κρηπιδώματα μπροστά από το σημερινό Χημείο και την Ιχθυόσκαλα.
Το 1966, επανακαθορίζονται (ΦΕΚ 447 Β/ 18-7-1966) τα όρια της χερσαίας και θαλάσσιας ζώνης του, κατ εφαρμογή του Α.Ν 2344/40.
Το 1974, μέσα στο υπάρχον λιμάνι δημιουργείται και μια από τις 11 «Ιχθυόσκαλες» της χώρας.
Το 1983, με μέριμνα του Υπουργείου Εργασίας αποκτά «Στέγη Λιμενεργάτη», ένα κτίριο με γραφεία, εντευκτήριο και ‘πυρηνικό καταφύγιο’ για τις ανάγκες των λιμενεργατών.
Το 1985, στη μελέτη «Σχεδιασμός Ανάπτυξης του λιμενικού συστήματος της χώρας», που εκπονήθηκε με αφορμή την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ, χαρακτηρίζεται «λιμάνι εθνικής σημασίας».
Το 1992, με τη θεσμοθέτηση των «Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών» ΔΕΔ-Μ από την Ε.Ε, ένας εξ αυτών, ο Άξονας ΙΧ ενώνει το Ελσίνκι με την Αλεξανδρούπολη. Την ίδια χρονιά, χαρακτηρίζεται «λιμάνι εθνικής σημασίας με διεθνές ενδιαφέρον» ( ΚΥΑ 3514.96/02/1992 / ΦΕΚ 440 Β /7-7-1992)
Το 1995, με χρηματοδότηση από το Β Κ.Π.Σ ξεκινά η πρώτη φάση των έργων υποδομής για την επέκτασή του, τα οποία και ολοκληρώνονται το 2001, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα.
Το 1996, η Λιμενική Αρχή Αλεξανδρούπολης, με το ΠΔ 290/1996, μετατάσσεται από Λιμεναρχείο σε Κεντρικό Λιμεναρχείο.
Το 2001, ο Φορέας διαχείρισής του με το Ν. 2932/2001 μετατρέπεται, από Λιμενικό Ταμείο Έβρου (ΝΠΔΔ) σε Οργανισμό Λιμένα Αλεξανδρούπολης (Α.Ε).Την ίδια χρονιά, με την αριθ. 2540/6-8-2001 Απόφαση Περιφερειάρχη ΑΜΘ συγκροτείται ‘Επιτροπή διατύπωσης προτάσεων εισηγήσεων κλπ για τη δεύτερη φάση των έργων’, τα οποία δεν ξεκίνησαν αμέσως αλλά το 2008 χωρίς ωστόσο μέχρι και σήμερα (2022) να έχουν ολοκληρωθεί. Είναι αξιοσημείωτο ότι η Επιτροπή συνήλκε μόνο μια φορά, στις 5-11-2001 και το επίσημο χρονοδιάγραμμα προέβλεπε ολοκλήρωση όλων των έργων μέσα στο 2005.
Το 2007, χαρακτηρίζεται «λιμάνι διεθνούς ενδιαφέροντος» (ΚΥΑ 8315.2/ 2007/ΦΕΚ 202 Β / 16-02-2007). Την ίδια χρονιά, μετά τη Συμφωνία Ρωσίας, Βουλγαρίας και Ελλάδας για την κατασκευή και εκμετάλλευση του Πετρελαιαγωγού Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη (Ν.3558/2007 ΦΕΚ101 Α / 14-5-2007), αποκτά και διεθνή φήμη ενεργειακού κόμβου.
Το 2008, το νέο «Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης» (ΦΕΚ 128Α / 3-7-2008) προβλέπει την ανάδειξη του σε «διεθνές ενεργειακό κόμβο και πύλη του θαλασσίου διαδρόμου Μεσόγειος – Εύξεινος»
Το 2008, η χερσαία ζώνη του τροποποιείται και επεκτείνεται ανατολικά (ΦΕΚ 369 / 19-8-2008). Την ίδια χρονιά, αρχίζουν οι εργασίες εκβάθυνσής του. Μετά από αλλεπάλληλες διακοπές ολοκληρώνονται το 2015.
Το 2010, η εταιρεία «GASTRADE Α.Ε» υποβάλει αίτηση στην Ρυθμιστική Αρχή Ενεργείας (Ρ.Α.Ε) για χορήγηση άδειας εγκατάστασης πλωτού Ανεξάρτητου Σταθμού Φυσικού Αερίου (Α.Σ.Φ.Α) στη θαλάσσια περιοχή της Αλεξανδρούπολης.
Το 2011, με Απόφαση της Διυπουργικής Επιτροπής αναδιαρθρώσεων και αποκρατικοποιήσεων, οι μετοχές του Οργανισμού Λιμένα Αλεξανδρούπολης Α.Ε, μεταφέρονται στο Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ Α.Ε. (ΦΕΚ 2501 Β/4-11-2011).
Το 2013, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψηφίζεται η αναθεώρηση της πολιτικής της ΕΕ στο θέμα των διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών (ΔΕΔ-Μ) και το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης βρίσκεται εκτός ΔΕΔ-Μ.
Το 2015, ολοκληρώνονται και οι εργασίες σύνδεσής του με το σιδηροδρομικό δίκτυο. Την ίδια χρονιά, χορηγείται και η τελική άδεια για τον Α.Σ.Φ.Α Αλεξανδρούπολης (Απόφαση ΥΠΕΚΑ αριθ. 1708307/20-1-2015, ΦΕΚ 164 Β/22-01-2015) ο οποίος μέχρι και σήμερα τελεί υπό κατασκευή.
Στις 4-2-2020, δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ 23 Α) ο Ν.4660/2020 «Κύρωση του Πρωτοκόλλου Τροποποίησης της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας μεταξύ της Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής» και . «…χορηγείται στην Κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών καθεστώς προτεραιότητας (ανεμπόδιστη πρόσβαση και χρήση) του λιμένα Αλεξανδρούπολης…».
Στις 17-7-2020, το ΤΑΙΠΕΔ, ανακοινώνει διεθνή δημόσιο διαγωνισμό πώλησης του πλειοψηφικού πακέτου των μετοχών του σε ποσοστό τουλάχιστον 67%.
Στις16-10-2020, το ΤΑΙΠΕΔ, ανακοινώνει ότι εκδήλωσαν ενδιαφέρον τέσσερα (4) επενδυτικά σχήματα.
Στις 22-9-2022, το ΤΑΙΠΕΔ, κατατίθενται προσφορές, μόνο από δυο (2) επενδυτικά σχήματα. Όποιο σχήμα κι αν προκριθεί θα έχει άρωμα ΗΠΑ.
Η κατάληξη
Συνεπώς, σε λίγο καιρό, μάλλον μέσα στο 2023, θα αρχίσει ένα νέο κεφάλαιο στην υπερεκατονταετή ιστορία του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης.
Θα πραγματοποιηθεί αυτό που, στις 3 Νοεμβρίου 2017, στα πλαίσια του 7ου Συνεδρίου «Navigator 2017», στο πλωτό Μουσείο Hellas Liberty στο λιμάνι του Πειραιά, είχε πει ο Αμερικανός πρέσβης Τζέφρι Πάιατ, ότι «οι ΗΠΑ θέλουν το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης για να το χρησιμοποιήσουν τόσο για εμπορικούς, όσο και για στρατιωτικούς σκοπούς».
Δεν έχουμε παρά να ευχηθούμε αυτή η κατάληξη να είναι προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και της πατρίδας μας.
Αλεξανδρούπολη 24 Σεπτεμβρίου 2022
ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
Υποναύαρχος Λ.Σ (ε.α)
