Οι μεγάλες αυξήσεις στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια που προαναγγέλλονται για την επόμενη χρονιά προκαλούν ήδη ανησυχία τόσο στους ταξιδιώτες όσο και στους επαγγελματίες του κλάδου. Από τον Μάιο του 2025 οι επιβάτες που χρησιμοποιούν την ακτοπλοΐα θα κληθούν να πληρώσουν ακριβότερα εισιτήρια, με τις αυξήσεις να αποδίδονται κυρίως στους νέους περιβαλλοντικούς κανόνες, που επιβάλλουν τη χρήση ακριβότερων καυσίμων. Ο κύριος λόγος είναι η υποχρεωτική χρήση των νέων ακριβότερων καυσίμων μειωμένης περιεκτικότητας σε θείο (0,1%) από τα πλοία της ελληνικής ακτοπλοΐας.
Περιβαλλοντική συμμόρφωση και αυξημένο κόστος
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας (ΣΕΕΝ), Διονύση Θεοδωράτο, οι νέοι περιβαλλοντικοί κανόνες επιφέρουν σημαντικές οικονομικές επιβαρύνσεις στην ακτοπλοΐα. Ειδικότερα, η μετάβαση σε καύσιμα μειωμένης περιεκτικότητας σε θείο, τα οποία είναι κατά 20% ακριβότερα, αναμένεται να αυξήσει το συνολικό κόστος λειτουργίας των πλοίων. Ο κ. Θεοδωράτος σημείωσε ότι το κόστος αυτό, που θα ανέλθει σε 320 εκατομμύρια ευρώ έως το 2031, θα μετακυλιστεί αναπόφευκτα στους επιβάτες και στα μεταφερόμενα οχήματα.
“Η λειτουργία της ακτοπλοΐας καθίσταται μη βιώσιμη χωρίς αυτές τις αυξήσεις”, τόνισε ο πρόεδρος του ΣΕΕΝ, προσθέτοντας ότι απαιτείται άμεση αναπροσαρμογή των αποζημιώσεων για τα δρομολόγια δημόσιας υπηρεσίας, καθώς και του κρατικού ναυλολογίου, το οποίο παραμένει αμετάβλητο από το 2018. Οι νέες τιμές των εισιτηρίων εκτιμάται ότι θα αυξηθούν κατά 12%-15%, σύμφωνα με παλαιότερες μελέτες του υπουργείου Ναυτιλίας.
Προκλήσεις για τις άγονες γραμμές
Από τον Μάιο του 2025 η Μεσόγειος Θάλασσα θα καταστεί περιοχή με περιορισμένες εκπομπές θείου για τα ναυτιλιακά καύσιμα. Αυτό το καύσιμο είναι ήδη 30% πιο ακριβό σε σχέση με τα συμβατικά καύσιμα υψηλού θείου, επηρεάζοντας αρκετά πλοία της ακτοπλοΐας (αν και όχι όλα), κυρίως τα μικρότερα και αυτά που δραστηριοποιούνται στις λεγόμενες “άγονες γραμμές”. Αξιοσημείωτο είναι ότι πλοία με συστήματα καθαρισμού καυσαερίων (scrubber) θεωρητικά δεν πλήττονται, καθώς μπορούν να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν τα συμβατικά καύσιμα (μετά την επεξεργασία τους από τα συστήματα), ενώ και τα ταχύπλοα πλοία, τα οποία ήδη χρησιμοποιούν καύσιμο με μειωμένο θείο, δεν επηρεάζονται.
Παρ’ όλα αυτά, η αναμενόμενη αύξηση του κόστους καυσίμων μπορεί να προκαλέσει και άλλες αυξήσεις στις τιμές, πλήττοντας άλλους τομείς του κλάδου, κάτι που το υπουργείο προσπαθεί να αποφύγει. Σύμφωνα με εκτιμήσεις από τους ακτοπλόους, μια αύξηση 30% στο κόστος των καυσίμων οδηγεί σε αύξηση 12%-15% στις τιμές των εισιτηρίων, σύμφωνα με παλαιότερες έρευνες του υπουργείου Ναυτιλίας.
Το περυσινό καλοκαίρι το υπουργείο είχε καταγράψει απότομη αύξηση στις τιμές των εισιτηρίων σε τρεις συγκεκριμένες γραμμές, όπως στις Σποράδες (κυρίως από Βόλο), στη γραμμή Λαύριο-Λήμνος και στη γραμμή Ραφήνα- Άνδρος. Η μεγαλύτερη ανησυχία εντοπίζεται στις υψηλές τιμές των εισιτηρίων για τα ταχύπλοα σκάφη, ιδιαίτερα στις ενδονησιωτικές συνδέσεις. Για παράδειγμα, στη γραμμή Πειραιάς-Μύκονος η τιμή του εισιτηρίου με συμβατικό πλοίο μειώθηκε κατά 5,25%, ενώ με ταχύπλοο σκάφος αυξήθηκε κατά 11,76%. Στη γραμμή Νάξος-Πάρος, ενώ η τιμή του εισιτηρίου με συμβατικό πλοίο μειώθηκε κατά 3,63%, με το ταχύπλοο αυξήθηκε κατά 32,80%.
Άγονες γραμμές
Η αύξηση του κόστους καυσίμων αναμένεται να πλήξει κυρίως τις άγονες γραμμές, όπου τα μισθώματα παραμένουν στάσιμα παρά τις αυξημένες ανάγκες. Ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Χρήστος Στυλιανίδης, ανέφερε στη Βουλή ότι τo 2019 οι άγονες γραμμές είχαν κόστος περίπου 90 εκατομμύρια ευρώ, ενώ για φέτος το κόστος θα αγγίξει τα 161 εκατομμύρια ευρώ. Όπως, δε, δήλωσε, “θα πρέπει να αξιοποιήσουμε το μεγάλο κονδύλι των 500 εκατομμυρίων με μισό δισ. ευρώ από ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις για τις άγονες γραμμές, ώστε και να έχουμε, πλέον, δεκαετείς συμβάσεις με προβλεψιμότητα για τις επιχειρήσεις και να έχουμε αξιόπιστη ακτοπλοΐα με ασφάλεια αλλά και πράσινα πλοία. Σε αυτή τη μεταβατική περίοδο των 2-3 χρόνων, μέχρι να δρομολογηθεί το ΣΔΙΤ, το Private-Public Partnership δηλαδή, χρειάζεται να δείξουμε σύνεση στη διαχείριση των χρημάτων και να κρατήσουμε, πάνω απ’ όλα, όλα τα νησιά σε διασύνδεση, μόνιμα, με την ηπειρωτική χώρα και μεταξύ τους”.
Παράλληλα, οι ακτοπλοϊκές επιχειρήσεις ζητούν αύξηση του κρατικού ναυλολογίου και προσαρμογή των μισθωμάτων, ώστε να διατηρηθεί η βιωσιμότητα των δρομολογίων στις απομακρυσμένες περιοχές. “Οι άγονες γραμμές είναι ζωτικής σημασίας για τη νησιωτική Ελλάδα και χρειάζονται άμεση υποστήριξη”, δήλωσε ο κ. Θεοδωράτος.
Αναγκαία ανανέωση του στόλου
Ένα άλλο ζήτημα που αναδεικνύεται είναι η ανάγκη ανανέωσης του ακτοπλοϊκού στόλου. Η μέση ηλικία των πλοίων στην Ελλάδα φτάνει τα 30 έτη, γεγονός που επιβαρύνει την αποτελεσματικότητα και την περιβαλλοντική συμμόρφωση. Ο πρόεδρος του ΣΕΕΝ εκτιμά ότι η πλήρης ανανέωση του στόλου θα κοστίσει περίπου 3 δισεκατομμύρια ευρώ. “Χρειάζεται να ανοίξουμε χρηματοδοτικά πρωτόκολλα για την υποστήριξη των ακτοπλοϊκών εταιρειών”, υπογράμμισε.
Παράλληλα, προτάθηκε η αξιοποίηση των λιμενικών τελών, ύψους 30 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως, για τη βελτίωση των λιμενικών υποδομών. Οι επενδύσεις αυτές θα μπορούσαν να καταστήσουν τα λιμάνια πιο πράσινα και φιλικά για τα πλοία και τους επιβάτες.
Οι αντιδράσεις
Στον τομέα των διεθνών γραμμών, ο όμιλος Γκριμάλντι ανακοίνωσε αυξήσεις 10%-15% στις γραμμές Ελλάδας-Ιταλίας. Ανάλογες αυξήσεις αναμένεται να επιβάλουν και άλλες εταιρείες, όπως η Minoan Lines και ο όμιλος Attica. Παρότι η Ελλάδα έχει εξασφαλίσει εξαίρεση από το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (EU-ETS) έως το 2030 για τις μικρότερες νησιωτικές γραμμές, η επιβάρυνση στις μεγάλες διαδρομές είναι αναπόφευκτη.
Το υπουργείο Ναυτιλίας, σε συνεργασία με την Επιτροπή Ανταγωνισμού, διερευνά το ενδεχόμενο ύπαρξης δεσπόζουσας θέσης από ορισμένες εταιρείες που μπορεί να περιορίζουν τον ανταγωνισμό. Μια κοινή ομάδα εργασίας έχει αναλάβει την ανάλυση των δεδομένων και την πρόταση μέτρων για την προστασία των επιβατών.
Της Αναστασίας Βαμβακά
