Η ανακοίνωση του ινδικού Υπουργείου Εμπορίου, με τη χαρακτηριστική αναφορά στην «εθνική ασφάλεια και τη δημόσια πολιτική», έρχεται ως απάντηση στην πολύνεκρη επίθεση στην περιοχή του Παχαλγκάμ, στην Κοιλάδα του Κασμίρ, όπου τουλάχιστον 26 άτομα σκοτώθηκαν από ενόπλους.
Η Ινδία κατηγορεί ανοικτά το Πακιστάν για υποκίνηση της επίθεσης· το Ισλαμαμπάντ απορρίπτει τις κατηγορίες και διαμηνύει πως διαθέτει «αξιόπιστες πληροφορίες» για επικείμενες ινδικές στρατιωτικές επιχειρήσεις.
Η κρίση, που μέχρι στιγμής παρέμενε εντός των πλαισίων της ρητορικής έντασης και της διακοπής διπλωματικών επαφών, μεταφέρεται πλέον στην καρδιά της περιφερειακής ναυτιλίας, με άμεσες συνέπειες τόσο στο διμερές εμπόριο όσο και στις ευρύτερες θαλάσσιες εμπορικές ροές του Ινδικού Ωκεανού.
Αν και το διμερές εμπόριο μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν είχε περιοριστεί τα τελευταία χρόνια, ιδίως μετά την κρίση του 2019, η επιβολή πλήρους ναυτιλιακού εμπάργκο αναμένεται να έχει δυσανάλογες επιπτώσεις.
Πέραν των απευθείας ανταλλαγών, η διαμετακόμιση αγαθών μέσω ελεύθερων ζωνών, ιδίως στα λιμάνια του Καράτσι, του Μουντρα και του Καντλα, είχε διατηρήσει ένα δίκτυο έμμεσης εμπορικής συνεργασίας – αυτό πλέον διαλύεται.
Η απαγόρευση πλοίων που φέρουν την πακιστανική σημαία να ελλιμενίζονται στην Ινδία εγείρει και ζητήματα για φορτία τρίτων χωρών, καθώς πολλά από τα πλοία αυτά εκτελούσαν περιφερειακά δρομολόγια.
Η ινδική απαγόρευση επεκτείνεται και σε πλοία που απλώς διέρχονται από πακιστανικά ύδατα ή λιμάνια. Αυτή η διατύπωση ανοίγει τη συζήτηση για πιθανή διάρρηξη πολυμερών αλυσίδων εφοδιασμού.
Η αντίδραση του Πακιστάν δεν άργησε. Το Ισλαμαμπάντ ανέστειλε επισήμως κάθε μορφή εμπορίου από τα χερσαία σύνορα, έκλεισε τον εναέριο χώρο του στα ινδικά αεροσκάφη και απέλασε σειρά Ινδών διπλωματών.
Επιπλέον, διατύπωσε μια ιδιαίτερα σκληρή προειδοποίηση: οποιαδήποτε ενέργεια της Ινδίας που θα μπορούσε να περιορίσει τη ροή των ποταμών του Ινδού, η οποία ρυθμίζεται από τη Συνθήκη του 1960, θα θεωρηθεί acta belli – αιτία πολέμου.
Η ναυτιλία στη δίνη της αντιπαράθεσης
Σε μια εποχή όπου η παγκόσμια ναυτιλία δοκιμάζεται από γεωπολιτικούς κινδύνους –από την Ερυθρά Θάλασσα έως τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας– το νέο ρήγμα μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν έρχεται να προσθέσει έναν ακόμη παράγοντα αβεβαιότητας.
Η απόφαση αποκλεισμού πλοίων με πακιστανική σημαία δεν επηρεάζει μόνο τις διμερείς σχέσεις: δημιουργεί νομικά και ασφαλιστικά ζητήματα για πλοία που διέρχονται από την περιοχή, ακόμα κι αν δεν εμπλέκονται άμεσα στη διαμάχη.
Παρατηρητές επισημαίνουν πως η ενέργεια της Ινδίας ενδέχεται να προκαλέσει domino effect.
Εταιρείες μεταφοράς και logistics ίσως επιλέξουν να παρακάμψουν ολόκληρη την περιοχή της Αραβικής Θάλασσας, φοβούμενες αποκλεισμούς ή στοχοποίηση.
Η ανακατεύθυνση φορτίων προς τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ή το ιρανικό λιμάνι Τσαμπαχάρ αναμένεται να προκαλέσει πίεση σε εκείνες τις υποδομές, ενώ ενδέχεται να αυξήσει τα κόστη και τους χρόνους μεταφοράς για περιφερειακές αγορές.
Ταυτόχρονα, τα ασφάλιστρα κινδύνου για πλοία που προσεγγίζουν λιμάνια στην Ινδία και το Πακιστάν ενδέχεται να αναθεωρηθούν προς τα άνω, σε περίπτωση που η ρητορική μετατραπεί σε θερμό επεισόδιο.
Η απόφαση της Ινδίας χαρακτηρίζεται από έναν όλο και πιο εμφανή προσανατολισμό των εθνικών πολιτικών προς την έννοια της «στρατηγικής ασφάλειας».
Ινδία – Πακιστάν: Ένας κύκλος εντάσεων με ιστορικό αποτύπωμα
Οι κρίσεις μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν δεν είναι νέο φαινόμενο. Αντιθέτως, η ιστορία των σχέσεων τους είναι μια διαρκής εναλλαγή στρατιωτικών επεισοδίων, διπλωματικών συγκρούσεων και περιορισμένων εμπορικών διαδρόμων που ανοίγουν και κλείνουν ανάλογα με το κλίμα.
Οι σημαντικότερες κρίσεις που είχαν άμεσο αντίκτυπο στο εμπόριο και τη ναυτιλία ήταν οι εξής :
Κρίση του Καργκίλ (1999)
Η τελευταία “συμβατική” στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ των δύο χωρών. Μετά τη διείσδυση Πακιστανών στρατιωτών σε ινδικές θέσεις στο Καργκίλ του Κασμίρ, η Ινδία εξαπέλυσε εκτεταμένες αεροπορικές επιθέσεις. Κατακόρυφη πτώση στις διμερείς εμπορικές ροές και πάγωμα των τότε σχεδίων για διευκόλυνση διαμετακόμισης φορτίων.
Εμπάργκο μετά την επίθεση στο Κοινοβούλιο (2001)
Μετά την επίθεση στο ινδικό κοινοβούλιο, το Νέο Δελχί απέσυρε τον πρέσβη του, ανέστειλε σιδηροδρομικές και αεροπορικές συνδέσεις και περιόρισε το εμπόριο.
Μια πρώτη “πρόβα” για ναυτιλιακή αποσύνδεση, με ινδικά λιμάνια να καθυστερούν εκτελωνισμούς πακιστανικών φορτίων.
Επίθεση στη Βομβάη (2008)
Η πιο σοβαρή κρίση του 21ου αιώνα μέχρι τότε: 170 νεκροί από επίθεση ενόπλων που αποβιβάστηκαν με σκάφος στη Βομβάη. Πλήρης διακοπή των διαπραγματεύσεων για ενίσχυση του διμερούς εμπορίου και επιβολή ανεπίσημων περιορισμών στη ναυσιπλοΐα.
Κρίση του Πουλουάμα και «χειρουργικά πλήγματα» (2019)
Η Ινδία κατηγόρησε το Πακιστάν για επίθεση αυτοκτονίας στο Κασμίρ που σκότωσε 40 Ινδούς παραστρατιωτικούς. Ακολούθησαν αεροπορικές επιδρομές σε πακιστανικό έδαφος. Η Ινδία ανακάλεσε το status του “προτιμησιακού εμπορικού εταίρου” του Πακιστάν και αύξησε δασμούς κατά 200% σε πακιστανικά προϊόντα.
Γιώργος Σ. Σκορδίλης
Πηγή: Reporter.gr
