Το σχέδιο συμφωνίας μεταξύ Τραμπ και Ουκρανίας επιδιώκει τη δημιουργία ενός «επενδυτικού ταμείου ανασυγκρότησης», το οποίο θα διαχειρίζονται από κοινού η αμερικανική και η ουκρανική κυβέρνηση.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ουκρανία προσπαθούν να καταλήξουν σε μια συμφωνία για τους φυσικούς πόρους που θα δώσει στην Ουάσινγκτον πρόσβαση στον ανεκμετάλλευτο ορυκτό πλούτο του Κιέβου, με αντάλλαγμα επενδύσεις και συγκεκριμένες εγγυήσεις ασφαλείας, όπως ελπίζει η Ουκρανία.
Μιλώντας σε δημοσιογράφους την Τετάρτη, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι η συμφωνία θα μπορούσε να είναι μια «μεγάλη επιτυχία», αλλά ότι αυτό θα εξαρτηθεί από τις συνομιλίες με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.
Το σχέδιο της συμφωνίας σε γενικές γραμμές που είδε το CNN περιλαμβάνει μικρό αριθμό λεπτομερειών. Και ενώ ο Τραμπ δήλωσε την Τετάρτη ότι ο Ζελένσκι θα έρθει στον Λευκό Οίκο την Παρασκευή και «θα υπογράψουμε μια συμφωνία», ο Ζελένσκι παραμένει επιφυλακτικός.
Ο πρωθυπουργός της Ουκρανίας Denys Shmyhal δήλωσε την Τετάρτη ότι το Κίεβο θα διοχετεύει το ήμισυ των εσόδων από μελλοντικά έργα φυσικών πόρων στο ταμείο, ενώ τα χρήματα θα επανεπενδύονται για περαιτέρω αναπτυξιακές κινήσεις.
Ο Shmyhal τόνισε ότι η συμφωνία δεν θα περιλαμβάνει τα υφιστάμενα «κοιτάσματα, εγκαταστάσεις, άδειες και δικαιώματα» που συνδέονται με τους φυσικούς πόρους της Ουκρανίας. «Μιλάμε μόνο για μελλοντικές άδειες, εξελίξεις και υποδομές», δήλωσε.
Τι θέλει ο Τραμπ από τη συμφωνία;
Ο Τραμπ δήλωσε το Σαββατοκύριακο ότι «προσπαθεί να πάρει πίσω τα χρήματα», αναφερόμενος στη βοήθεια που δόθηκε στην Ουκρανία υπό την προηγούμενη κυβέρνηση.
Οι ΗΠΑ απαίτησαν αρχικά μερίδιο 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τις σπάνιες γαίες και άλλα ορυκτά της Ουκρανίας, σε αντάλλαγμα για τη βοήθεια που έχουν ήδη παράσχει στο Κίεβο. Αλλά ο Ζελένσκι απέρριψε την ιδέα αυτή, λέγοντας ότι η συμφωνία σε αυτήν θα ισοδυναμούσε με «πώληση» της χώρας του. Ο Τραμπ αποκάλεσε στη συνέχεια τον Ζελένσκι «δικτάτορα».
Ερωτηθείς την Τρίτη τι θα λάβει η Ουκρανία από τη συμφωνία για τα ορυκτά, ο Τραμπ δήλωσε, επαναλαμβάνοντας έναν ισχυρισμό που έχει κάνει και στο παρελθόν: «Σύμφωνα με το Ινστιτούτο του Κιέλου για την Παγκόσμια Οικονομία, μια γερμανική δεξαμενή σκέψης που παρακολουθεί στενά την πολεμική βοήθεια προς την Ουκρανία, η Ουάσινγκτον είχε δεσμεύσει συνολικά περίπου 124 δισεκατομμύρια δολάρια σε βοήθεια προς την Ουκρανία».
Ο Τραμπ ανέφερε ότι οι εγγυήσεις ασφαλείας δεν αποτελούσαν μέρος της συμφωνίας, λέγοντας: «Έχουμε λίγο πολύ διαπραγματευτεί τη συμφωνία μας για τις σπάνιες γαίες και διάφορα άλλα πράγματα», προσθέτοντας ότι «θα εξετάσουμε» τη μελλοντική ασφάλεια για την Ουκρανία «αργότερα».
Ένα προσχέδιο της συμφωνίας που είδε το CNN την Τετάρτη δεν περιλαμβάνει συγκεκριμένα στοιχεία ή λεπτομέρειες σχετικά με το μέγεθος του μεριδίου που θα κατέχουν οι ΗΠΑ στο ταμείο.
Ωστόσο, ο Ζελένσκι δήλωσε ότι η χώρα του δεν θα επιστρέψει χρήματα που της δόθηκαν από την Ουάσινγκτον στο παρελθόν στο πλαίσιο της συμφωνίας. «Δεν θα δεχθώ ούτε 10 σεντς αποπληρωμής χρέους σε αυτή τη συμφωνία. Διαφορετικά, θα αποτελέσει προηγούμενο», δήλωσε ο Ζελένσκι την Τετάρτη σε συνέντευξη Τύπου στο Κίεβο.
Ο Τραμπ την Τετάρτη εξέφρασε την πεποίθηση ότι η συμφωνία για τους φυσικούς πόρους θα καρποφορήσει, λέγοντας: «Τα πάμε πολύ καλά με τις Ρωσία-Ουκρανία. Ο πρόεδρος Ζελένσκι θα έρθει την Παρασκευή. Έχει πλέον επιβεβαιωθεί και θα υπογράψουμε μια συμφωνία».
Τι θέλει η Ουκρανία από τη συμφωνία;
Τα ορυκτά πλούτη της Ουκρανίας έχουν εδώ και καιρό μπει στο στόχαστρο των συμμάχων της -και το Κίεβο τα έχει κάνει μέρος της έκκλησής του για υποστήριξη. Ο Ζελένσκι έχει καταστήσει σαφές ότι επιθυμεί εγγυήσεις ασφαλείας ως μέρος της συμφωνίας.
Ορισμένα κοιτάσματα βρίσκονται ήδη σε περιοχές που βρίσκονται υπό ρωσική κατοχή και ο Ζελένσκι έχει υποστηρίξει ότι ένας λόγος για τον οποίο η Δύση θα πρέπει να υποστηρίξει την Ουκρανία στον αγώνα της κατά της Μόσχας είναι να αποτρέψει να πέσουν περισσότεροι από αυτούς τους στρατηγικής σημασίας πόρους στα χέρια του Κρεμλίνου.
«Τα κοιτάσματα κρίσιμων πόρων στην Ουκρανία, μαζί με το παγκοσμίως σημαντικό δυναμικό παραγωγής ενέργειας και τροφίμων της Ουκρανίας, είναι μεταξύ των βασικών ληστρικών στόχων της Ρωσικής Ομοσπονδίας σε αυτόν τον πόλεμο. Και αυτή είναι η ευκαιρία μας για ανάπτυξη», δήλωσε ο Ζελένσκι τον Οκτώβριο, όταν παρουσίασε το «σχέδιο νίκης» του.
Η Nataliya Katser-Buchkovska, συνιδρύτρια του Ουκρανικού Ταμείου Βιώσιμων Επενδύσεων, δήλωσε ότι μια συμφωνία δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς εγγυήσεις ασφαλείας.
«Για να αποκτήσουν οι ΗΠΑ πρόσβαση σε αυτά τα κοιτάσματα, η Ουκρανία πρέπει να ανακτήσει τον έλεγχο αυτών των εδαφών, να αποναρκοθετήσει και να ανοικοδομήσει τις υποδομές», είπε.
Το σχέδιο συμφωνίας που είδε το CNN δεν προσδιορίζει εγγυήσεις ασφαλείας, αλλά αναφέρει ότι οι ΗΠΑ «υποστηρίζουν τις προσπάθειες της Ουκρανίας να αποκτήσει εγγυήσεις ασφαλείας που απαιτούνται για την εγκαθίδρυση διαρκούς ειρήνης».
Γιατί ο Τραμπ ενδιαφέρεται τόσο πολύ για μια συμφωνία ορυκτών με την Ουκρανία;
Υλικά όπως ο γραφίτης, το λίθιο, το ουράνιο και τα 17 χημικά στοιχεία που είναι γνωστά ως «σπάνιες γαίες» είναι κρίσιμα για την οικονομική ανάπτυξη και την εθνική ασφάλεια. Είναι απαραίτητα για την παραγωγή ηλεκτρονικών ειδών, την τεχνολογία καθαρής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των ανεμογεννητριών, των ενεργειακών δικτύων και των ηλεκτρικών οχημάτων, καθώς και ορισμένων οπλικών συστημάτων.
Οι ΗΠΑ εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές των ορυκτών που χρειάζονται, πολλά από τα οποία προέρχονται από την Κίνα, η οποία κυριαρχεί εδώ και καιρό στην αγορά. Σύμφωνα με το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών (CSIS), η Κίνα είναι υπεύθυνη για σχεδόν το 90% της παγκόσμιας επεξεργασίας ορυκτών σπάνιων γαιών. Συν τοις άλλοις, η Κίνα είναι επίσης ο μεγαλύτερος παραγωγός γραφίτη και τιτανίου στον κόσμο και σημαντικός επεξεργαστής λιθίου.
Οι ειδικοί έχουν προειδοποιήσει εδώ και καιρό ότι η εξάρτηση από την Κίνα για στρατηγικά υλικά είναι επικίνδυνη, αλλά οι τελευταίες εμπορικές εντάσεις μεταξύ Ουάσινγκτον και Πεκίνου καθιστούν ακόμη πιο σημαντικό για τις ΗΠΑ να αναζητήσουν εναλλακτικούς προμηθευτές.
Οι ΗΠΑ δεν είναι οι μόνες που εποφθαλμιούν τους πόρους της Ουκρανίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέγραψε μνημόνιο κατανόησης με την Ουκρανία το 2021 περιγράφοντας μελλοντικές επενδυτικές ευκαιρίες στην εξόρυξη ορυκτών πόρων.
Ένα παρόμοιο έγγραφο εκπονήθηκε υπό την κυβέρνηση Μπάιντεν πέρυσι. Σε αυτό αναφερόταν ότι οι ΗΠΑ θα προωθήσουν επενδυτικές ευκαιρίες σε μεταλλευτικά έργα της Ουκρανίας σε αμερικανικές εταιρείες, με αντάλλαγμα τη δημιουργία οικονομικών κινήτρων από το Κίεβο και την εφαρμογή καλών επιχειρηματικών και περιβαλλοντικών πρακτικών.
Πόσο μεγάλοι είναι οι πόροι της Ουκρανίας;
Ο Τραμπ έχει επανειλημμένα αναφερθεί στη συμφωνία ως «συμφωνία για τις σπάνιες γαίες», αλλά είναι πιθανό να μιλούσε ευρύτερα για κρίσιμα ορυκτά.
Η Ουκρανία δεν διαθέτει παγκοσμίως σημαντικά αποθέματα ορυκτών σπάνιων γαιών, αλλά διαθέτει μερικά από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα γραφίτη, λιθίου, τιτανίου, βηρυλλίου και ουρανίου στον κόσμο, τα οποία χαρακτηρίζονται από τις ΗΠΑ ως κρίσιμα ορυκτά.
Αλλά ενώ η Ουκρανία διαθέτει μεγάλα αποθέματα αυτών των ορυκτών, ελάχιστα έχουν γίνει για την ανάπτυξη του τομέα. Δεδομένης της τεράστιας επιβάρυνσης που έχει επιφέρει στην ουκρανική οικονομία η απρόκλητη επιθετικότητα της Ρωσίας, είναι απίθανο το Κίεβο να μπορέσει να εξορύξει αυτούς τους πόρους χωρίς ξένες επενδύσεις.
«Τα περισσότερα έργα παραμένουν στη φάση της εξερεύνησης, χωρίς να υπάρχουν εγκαταστάσεις επεξεργασίας μεγάλης κλίμακας», δήλωσε η Katser-Buchkovska, η οποία διετέλεσε μέλος του ουκρανικού κοινοβουλίου από το 2014 έως το 2019 και ήταν επικεφαλής κοινοβουλευτικής επιτροπής για την ενεργειακή ασφάλεια και τη μετάβαση.
«Η εξόρυξη σπάνιων ορυκτών θα είναι εξαιρετικά δαπανηρή και θα απαιτήσει χρόνια και δισεκατομμύρια προκαταρκτικών επενδύσεων, ανάπτυξη υποδομών και εκπαίδευση του εργατικού δυναμικού πριν καν ξεκινήσει η παραγωγή», δήλωσε η ίδια, προσθέτοντας ότι ο τομέας εξόρυξης πόρων της Ουκρανίας παραμένει υπανάπτυκτος λόγω των απαρχαιωμένων υποδομών, των ζημιών που σχετίζονται με τον πόλεμο και της έλλειψης επενδύσεων.
Τι λέει η Ρωσία σχετικά με αυτό;
Η επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο είχε ως αποτέλεσμα μια σημαντική αλλαγή στην πολιτική έναντι της Ρωσίας. Αμερικανοί και Ρώσοι αξιωματούχοι συναντήθηκαν στη Σαουδική Αραβία νωρίτερα αυτό το μήνα για να συζητήσουν τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία -χωρίς να προσκαλέσουν το Κίεβο ή οποιονδήποτε από τους Ευρωπαίους συμμάχους του να συμμετάσχει.
Ο Τραμπ δήλωσε τη Δευτέρα ότι βρίσκεται σε «σοβαρές συζητήσεις» με τη Ρωσία για τον τερματισμό του πολέμου και ότι «προσπαθεί να κάνει κάποιες συμφωνίες οικονομικής ανάπτυξης» με τη Μόσχα, σημειώνοντας τα «τεράστια κοιτάσματα σπάνιων γαιών» της.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε τη Δευτέρα ότι η Μόσχα είναι έτοιμη να συνεργαστεί με αμερικανικές εταιρείες για την εξόρυξη κοιτασμάτων σπάνιων γαιών τόσο στη Ρωσία, όσο και σε τμήματα της κατεχόμενης από τη Ρωσία Ουκρανίας.
«Η Ρωσία είναι μία από τις κορυφαίες χώρες όσον αφορά τα αποθέματα σπάνιων μετάλλων. Παρεμπιπτόντως, όσον αφορά τα νέα εδάφη, είμαστε επίσης έτοιμοι να προσελκύσουμε ξένους εταίρους -υπάρχουν και εκεί ορισμένα αποθέματα», δήλωσε ο Πούτιν σε συνέντευξή του στα ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης, αναφερόμενος στις κατεχόμενες από τη Ρωσία περιοχές της Ουκρανίας.
Πηγή: CNN
