Μετάφραση-απόδοση κειμένου: «ΛΙΜΕΝΙΚΑ ΝΕΑ»
Αμέσως μετά την επιβολή διαδοχικών κυρώσεων από την Eυρωπαϊκή Ένωση στη Λευκορωσία επειδή οι προεδρικές εκλογές της καταγγέλθηκαν ως “στημένες” από την αντιπολίτευση, χιλιάδες μετανάστες από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική άρχισαν να καταφθάνουν στα σύνορα της Λευκορωσίας με τη Λιθουανία το καλοκαίρι του 2021.
Η ξαφνική εισροή, που η Πολωνία και οι Βαλτικές χώρες κατηγόρησε τον Λευκορώσο ηγέτη Alexander Lukashenko ότι συντονίζει από κοινού με τη Ρωσία, επεκτάθηκε σε εκτεταμένη συνοριακή κρίση και ακόμη διαρκεί, τρία χρόνια μετά. Τα στατιστικά στοιχεία των τριών χωρών που γειτνιάζουν με τη Λευκορωσία (Belarus) δείχνουν ότι οι συνοριοφύλακες σταμάτησαν περίπου 150.000 απόπειρες παράνομης διέλευσης μεταναστών, με τις περισσότερες να έχουν συμβεί στην Πολωνία.
“Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η κρίση στα σύνορα προκλήθηκε από υβριδική δράση της Λευκορωσικής πλευράς. Γνωρίζουμε ότι πρόκειται για τεχνητή και ελεγχόμενη μεταναστευτική διαδρομή,” δήλωσε στη DW ο κ. Andrzej Juzwiak, εκπρόσωπος τη Πολωνικής Συνοριοφυλακής.
Οι αξιωματούχοι της Ε.Ε. πιστεύουν ότι πολλοί από τους μετανάστες οργανώθηκαν και βοηθήθηκαν από τη Ρωσία και τη σύμμαχό της, τη Λευκορωσία, σε μια συντονισμένη απόπειρα αποσταθεροποίησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως λένε Πολωνοί αξιωματούχοι, περί το 90% των μεταναστών που σταματούν στα Πολωνικά σύνορα είναι κάτοχοι Ρωσικών προξενικών θεωρήσεων, στοιχείο που καταδεικνύει την ανάμιξη της Ρωσίας.
Η Πολωνία σηκώνει το βάρος των μεταναστευτικών διελεύσεων
Από το 2021 ως σήμερα, η Πολωνική Συνοριοφυλακή έχει αποτρέψει σχεδόν 100.000 παράνομες εισόδους μεταναστών μεταναστών στην Πολωνία, μέσω Λευκορωσίας, με τη Λετονία να ακολουθεί με περίπου 25.000 και τη Λιθουανία με 22.000. Βέβαια, οι αριθμοί αυτοί δε σημαίνει ότι ισάριθμα πρόσωπα προσπάθησαν να εισέλθουν στην Ε.Ε., αφού το ίδιο πρόσωπο ενδέχεται να επιδίωξε την παράνομη είσοδο πάνω από μια φορά.
Κοιτώντας τα στατιστικά κατ’ έτος, στην κορυφή είναι το 2021 με πάνω από 52.000 απόπειρες εισόδου στην Ε.Ε. από τη Λευκορωσία, με το 2023 να ακολουθεί με 43.000, και το 2022 με περίπου 31.000.
Το πρώτο 5μηνο 2024, οι Αρχές διαχείρισης συνόρων των τριών χωρών κατέγραψαν πάνω από 20.000 απόπειρες εισόδου στην Ε.Ε. Για άλλη μια φορά, η Πολωνία δέχεται τη μεγαλύτερη πίεση, με τις Πολωνικές Αρχές να αναφέρουν ημερησίως 400 απόπειρες μεταναστών με τελικό προορισμό τους τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, δυτικότερα.
“Είμαστε προετοιμασμένοι για διάφορα σενάρια,” είπε ο κ. Juzwiak, χωρίς να τα εξειδικεύσει.
Στο μεταξύ, η κατάσταση στη μεθόριο της Ε.Ε. με τη Ρωσία στην Εσθονία και τη Λετονία, η κατάσταση είναι σχετικά ήρεμη, με τις Αρχές των δύο χωρών να μην αναφέρουν “εργαλειοποιημένη” μετανάστευση.
“Φυσικά, υπήρξαν απόπειρες [μεταναστών] τα τελευταία χρόνια να περάσουν τα Εσθονικά σύνορα είτε μόνοι τους είτε με τη βοήθεια εγκληματικών οργανώσεων παράνομης μετανάστευσης,” είπε ο κ. Veiko Kommusaar, επικεφαλής της Εσθονικής Υπηρεσίας Συνοριακής Φύλαξης. “Όμως, οι αριθμοί δεν είναι μεγάλοι ούτε μπορούν να συγκριθούν με ό,τι συμβαίνει σε Λετονία-Λιθουανία-Πολωνία, όπου το κράτος [της Λευκορωσίας] εσκεμμένα κατευθύνει τις ροές των ανθρώπων προς τα σύνορα.”
Ο προς βορρά γείτονας της Εσθονίας, η Φινλανδία, κατέγραψε στα τέλη 2023 περίπου 1.300 μετανάστες στα θεσμοθετημένα σημεία συνοριακής διέλευσης με τη Ρωσία. Η αντίδρασή της ήταν η χώρα να κλείσει επ’ αόριστον όλα τα σύνορά της με τη Ρωσία τον περασμένο Απρίλιο.
Οι μετανάστες γίνονται πιο επιθετικοί, δηλώνουν οι συνοριοφύλακες
Από το 2021, η Πολωνία, η Λιθουανία και η Λετονία δαπάνησαν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για να ασφαλίσουν τα σύνορά τους με φράχτες με αγκαθωτό σύρμα, με κάμερες και με αισθητήρες κίνησης. Επίσης, αυξήθηκε ο αριθμός συνοριοφυλάκων και στρατιωτών που εγκαταστάθηκαν στην παραμεθόριο περιοχή.
Παρά τις επιπρόσθετες ενισχύσεις, τα προβλήματα συνεχίζουν να ταλαιπωρούν τις Αρχές διαχείρισης συνόρων.
Η χρονιά ξεκίνησε ήσυχα για τη Λετονική Υπηρεσία Συνόρων: τελούσα ακόμη υπό καθεστώς ειδικών μέτρων φύλαξης συνόρων, είχε σχεδόν μηδενικές παραβιάσεις συνόρων τον Ιανουάριο και τις αρχές του Φεβρουαρίου, χάριν των οποίων η Λετονία αποφάσισε να τερματίσει αυτά τα ειδικά μέτρα. Όμως, τότε ξαφνικά άρχισε πάλι η ροή μεταναστών από τη Λευκορωσία.
Η κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης έδωσε το δικαίωμα στη Λετονική Υπηρεσία Συνόρων να επιχειρεί σε ευρύτερη περιοχή, όχι μόνον πλησίον των συνόρων. Οι Συνοριοφύλακες απέκτησαν δικαίωμα κατ’ οίκον έρευνας εάν υποπτεύονται ότι μετανάστες κρύβονται εκεί, η υπηρεσία τους απέκτησε δικαίωμα να τους απασχολεί υπερωριακά, ενώ η Λετονική Αστυνομία και οι Ένοπλες Δυνάμεις υποχρεώθηκαν να συνδράμουν την Υπηρεσία Συνόρων της χώρας τους.
Με τον ίδιο τρόπο αντέδρασε και η Πολωνία εφαρμόζοντας τα δικά της ειδικά μέτρα στα σύνορα με τη Λευκορωσία.
Στις 13 Ιουνίου, η Πολωνία επανεγκαθίδρυσε ζώνη 60 χλμ. (40 μιλίων) κατά μήκος των συνόρων με τη Λευκορωσία, και πλάτους 200 μ. στην οποία απαγορεύεται η προσέγγιση κατοίκων, δημοσιογράφων και μελών ανθρωπιστικών οργανώσεων. Το 2021, η προκάτοχη κυβέρνηση της Πολωνίας είχε επιβάλει μεγαλύτερη ζώνη απαγόρευσης που κάλυπτε όλο το μήκος της μεθορίου της.
Κύριος σκοπός της ζώνης αυτής είναι η προστασία της ασφάλειας των κατοίκων και των Αρχών ασφαλείας κατά την άσκηση καθηκόντων στα σύνορα και η καταστολή της δράσης των λαθροδιακινητών, δήλωσε ο εκπρόσωπος της Υπηρεσίας Συνόρων κ. Juzwiak.
Από την έναρξη της μεταναστευτικής κρίσης, πρόσθεσε, οι μετανάστες έχουν γίνει πιο επιθετικοί. “Χρησιμοποιούν επικίνδυνα εργαλεία, μαχαίρια προσαρμοσμένα σε κλαδιά, ρόπαλα και σφεντόνες. Πέτρες, κλαδιά και φλεγόμενα κλαδιά εκτοξεύονται κατά των Πολωνικών περιπόλων,” είπε ο κ. Juzwiak.
Στις 28 Μαΐου, ένας νεαρός Πολωνός στρατιώτης τραυματίστηκε στο στήθος από μετανάστη πίσω από τα κάγκελα του συνοριακού φράχτη κοντά στο χωριό Dubicze Cerkiewne. Αργότερα εξέπνευσε από τα τραύματα που υπέστη.
ΙΟΜ: Να προστατεύονται τα δικαιώματα και οι ελευθερίες όλων των μεταναστών
Οι οργανώσεις υπέρ των δικαιωμάτων των μεταναστών εναντιώθηκαν στην επαναφορά της συνοριακής ζώνης, ισχυριζόμενες ότι θα τους εμποδίσει να συνδράμουν τους μετανάστες που διασχίζουν τη μεθόριο σε απόμακρες περιοχές, οι οποίοι έχουν ανάγκη επισιτιστικής και υγειονομικής αρωγής.
Πολωνία, Λετονία και Λιθουανία επανειλημμένα επικρίθηκαν από ανθρωπιστικές οργανώσεις για τον τρόπο διαχείρισης της κρίσης. Οι ΜΚΟ κατηγόρησαν τις χώρες ότι παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα χρησιμοποιώντας τακτικές “επαναπροώθησης-pushback” για να απομακρύνουν μετανάστες και δικαιούχους ασύλου. Διάφορα πρόσωπα και οργανώσεις που συνδράμουν μετανάστες συνήθως συλλαμβάνονται και διώκονται.
Η Πολωνική Υπηρεσία Συνόρων ανακοίνωσε ότι από τις αρχές 2024 μέχρι τις 10 Ιουνίου στα Πολωνο-Λευκορωσικά σύνορα συνελήφθησαν για διευκόλυνση παράνομης διέλευσης συνόρων 196 αρωγοί και διακινητές.
Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (International Organization for Migration) απηύθυνε έκκληση στις τρεις χώρες να διασφαλίσουν την τήρηση του κράτους δικαίου στη μεθόριο, και το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών όλων των μεταναστών, ανεξάρτητα από το καθεστώς μετανάστευσής τους.
“Η θεμελιώδης υποχρέωση προστασίας ευάλωτων προσώπων πρέπει να διαμοιράζεται μεταξύ των κρατών με πνεύμα αλληλεγγύης και σύμφωνα με τις διεθνείς υποχρεώσεις και δεσμεύσεις,” δήλωσε εκπρόσωπος του ΔΟΜ στη DW, προσθέτοντας ότι ο IOM ζήτησε επίσης τον τερματισμό της χρησιμοποίησης μεταναστών για πολιτικές σκοπιμότητες.
Όμως, μιλώντας κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στα σύνορα το Μάιο, ο Πολωνός Πρωθυπουργός κ. Donald Tusk ήταν αμετακίνητος στον αγώνα ενάντια στην παράνομη μετανάστευση που οργανώνουν Ρωσία και Λευκορωσία.
“Δεν υπάρχουν περιθώρια διαπραγμάτευσης. Πρέπει να προστατευθούν τα σύνορα της Πολωνίας,” είπε. “Πολωνικά στρατεύματα, συνοριοφύλακες, αξιωματούχοι έγιναν στόχοι επιθέσεων και έχετε κάθε δικαίωμα, να μην πω υποχρέωση, να χρησιμοποιήσετε κάθε διαθέσιμο μέσο […] για την υπεράσπιση όχι μόνον των συνόρων αλλά και της ίδια της ζωής σας.”
