Νωρίτερα, δύο νεαρές γυναίκες με ισραηλινή και βρετανική υπηκοότητα σκοτώθηκαν εν ψυχρώ από Παλαιστίνιο στη Δυτική Όχθη. Ήταν αδερφές, σύμφωνα με τις ισραηλινές αρχές, ενώ και η μητέρα τους που τις συνόδευε τραυματίστηκε. Γεγονός είναι πάντως ότι η κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή είναι τεταμένη, μετά την εκτόξευση πυραύλων από τον Λίβανο και τη Λωρίδα της Γάζας στο Ισραήλ, με τον ισραηλινό στρατό να απαντά επίσης με πυρά και επιθέσεις κατά Παλαιστίνιων μαχητών στη Λωρίδα της Γάζας.
100 ημέρες νέας διακυβέρνησης Νετανιάχου
Στο μεταξύ έντονες είναι και οι πολιτικές και δικαστικές εξελίξεις στο εσωτερικό του Ισραήλ. Όταν ο Μπενιαμίν Νετανιάχου έγινε και πάλι πρωθυπουργός του Ισραήλ στα τέλη Δεκεμβρίου, δήλωσε ότι ήθελε να «αποκαταστήσει την τάξη»: να μειωθεί το κόστος ζωής, να αποτραπεί ο πυρηνικός εξοπλισμός του Ιράν και να βελτιωθούν οι διπλωματικές σχέσεις με άλλες αραβικές χώρες. Περίπου 100 ημέρες αργότερα, τα σχέδια αυτά έχουν υποχωρήσει. Εδώ και μήνες, το Ισραήλ συγκλονίζεται από κύμα διαδηλώσεων κατά της αμφιλεγόμενης δικαστικής μεταρρύθμισης της νέας δεξιάς, θρησκευτικής κυβέρνησης. Στόχος, η αποδυνάμωση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης.
Οι αντίπαλοι του Νετανιάχου προειδοποιούν για το τέλος της ισραηλινικής δημοκρατίας, ενώ ορισμένοι κάνουν λόγο ακόμη και για τη σταδιακή εγκαθίδρυση μιας δικτατορίας. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, το κοινοβούλιο θα πρέπει να μπορεί να ανατρέπει αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου με απλή πλειοψηφία. Επιπλέον, οι πολιτικοί θα έχουν σημαντική επιρροή στον διορισμό των δικαστών.
Το αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο έχει πλέον ανασταλεί για μερικές εβδομάδες προκειμένου να προκύψει συμβιβασμός. «Η ζημιά όμως έχει γίνει», εκτιμά η πολιτική επιστήμονας Γκάιλ Ταλσίρ από το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ. Το κοινωνικό χάσμα είναι μεγαλύτερο από ποτέ, τα οικονομικά προβλήματα πληθαίνουν και σημαντικοί σύμμαχοι στον αγώνα κατά του Ιράν αποστασιοποιούνται. Το περίμενε αυτό ο Νετανιάχου; «Όχι σε τέτοιο βαθμό, αλλά το ανέχτηκε για τους δικούς του σκοπούς». Η Ταλσίρ επισημαίνει τη δίκη για διαφθορά που βρίσκεται σε εξέλιξη εναντίον του επικεφαλής της κυβέρνησης και των ακροδεξιών εταίρων του στον συνασπισμό, οι οποίοι βοήθησαν τον 73χρονο να επιστρέψει στην πολιτική σκηνή στα τέλη Δεκεμβρίου.
Οι ακροδεξιοί εξτρεμιστές δίνουν τον τόνο
Ήδη κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, οι ειδικοί προειδοποιούσαν για σημαντικές επιπτώσεις για τη δημοκρατία του Ισραήλ σε περίπτωση που ο Νετανιάχου σχηματίσει συνασπισμό με τους ακροδεξιούς εταίρους. Σε διεθνές επίπεδο, ο Νετανιάχου τόνισε επανειλημμένα ότι είχε υπό έλεγχο τους υπουργούς του από το ακροδεξιό περιθώριο. «Αυτοί με συνοδεύουν, εγώ δεν τους συνοδεύω», δήλωσε προσφάτως σε συνέντευξή του στις ΗΠΑ. Μετά από τέσσερις μήνες στην εξουσία, η εικόνα είναι διαφορετική. «Αυτοί δίνουν τον τόνο», λέει η Ταλσίρ.
Λίγο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ο ακροδεξιός υπουργός Άμυνας Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ προκάλεσε διεθνή αναστάτωση με μια αμφιλεγόμενη επίσκεψη στο Όρος του Ναού στην Ιερουσαλήμ. Λίγες εβδομάδες αργότερα, ο υπουργός Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμότριτς έπρεπε να δώσει εξηγήσεις επειδή ζήτησε την «εξαφάνιση» μιας παλαιστινιακής πόλης. Και η εμφάνισή του μπροστά σε έναν «Χάρτη του Μεγάλου Ισραήλ» που περιελάμβανε και την Ιορδανία, έκανε επίσης τους διεθνείς συμμάχους να τεντώσουν τα αυτιά τους.
Η διεθνής κοινότητα αντιτίθεται στις πρακτικές της κυβέρνησης
Το πόσο ζημιωμένο είναι το Ισραήλ στη διεθνή σκηνή φάνηκε την περασμένη εβδομάδα. Ο «ανήσυχος» πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν αρνήθηκε δημοσίως να προσκαλέσει άμεσα τον Νετανιάχου στον Λευκό Οίκο. Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς και ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν κατέστησαν επίσης σαφές πως τα πράγματα δεν μπορούν να συνεχιστούν έτσι. Ακόμη, το Ιράν και η Σαουδική Αραβία ανακοίνωσαν προσφάτως ότι οι σχέσεις τους εισέρχονται σε μία νέα περίοδο επαναπροσέγγισης. Κάτι που αποτελεί βαρύ πλήγμα για τον επικεφαλής της κυβέρνησης.
Επιπλέον, στη Δυτική Όχθη η κατάσταση είναι πιο εκρηκτική. Μόνο από την αρχή του έτους, 14 Ισραηλινοί και μια Ουκρανή έχουν σκοτωθεί σε επιθέσεις. Την ίδια περίοδο, 91 Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν – οι περισσότεροι από αυτούς σε συγκρούσεις με τον ισραηλινό στρατό. Το 2023 απειλεί να είναι ένα από τα πιο θανατηφόρα έτη και για τις δύο πλευρές.
Η ασφάλεια του Ισραήλ διακινδυνεύεται
«Οι απειλές είναι μεγάλες από όλες τις πλευρές», είχε δηλώσει ο υπουργός Άμυνας Γιοάβ Γκαλάντ, όταν τάχθηκε υπέρ της αναστολής της δικαστικής μεταρρύθμισης. Εάν αυτή συνεχιστεί υπό την τρέχουσα μορφή της, είπε, η εθνική ασφάλεια θα πληγεί σημαντικά. Στον στρατό είχε σχηματιστεί μαζική αντίσταση και εκατοντάδες έφεδροι είχαν σταματήσει να προσέρχονται για υπηρεσία σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Ο υπουργός είχε κάνει λόγο για πρωτοφανή «θυμό, πόνο και απογοήτευση». Γι’ αυτή του τη δήλωση παύθηκε από τα καθήκοντά του.
«Όταν μια χώρα αποδυναμώνεται, οι εχθροί τρίβουν τα χέρια τους», ανφέρει ο πρώην σύμβουλος του Νετανιάχου, Αβίβ Μπουσίνσκι. Σε ομιλία του τον Φεβρουάριο, ο επικεφαλής της λιβανέζικης πολιτοφυλακής Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα, είχε ήδη αναφερθεί στις «εσωτερικές εντάσεις» του Ισραήλ.
Η ισραηλινή εφημερίδα Jediot Achronot έγραψε στη συνέχεια τον τίτλο: «Ο Νασράλα διαισθάνεται αδυναμία». Λίγες εβδομάδες αργότερα, η υποστηριζόμενη από το Ιράν οργάνωση έφερε λαθραία στο Ισραήλ βαριά οπλισμένο άνδρα. Ο Νετανιάχου είναι καθησυχαστικός: «Οι εσωτερικές διαβουλεύσεις του Ισραήλ δεν θα επηρεάσουν ούτε στο ελάχιστο την αποφασιστικότητα, την ισχύ και την ικανότητά μας να δράσουμε σε όλα τα μέτωπα εναντίον των εχθρών μας, όπου και όποτε χρειαστεί». Το αν θα τα καταφέρει εξαρτάται επίσης από την έκβαση της δικαστικής μεταρρύθμισης, λέει η Ταλσίρ. «Κανένας πόλεμος δεν μπορεί να κερδηθεί χωρίς αρκετούς στρατιώτες».
Κριστίνα Στορτς, dpa
Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς / Δήμητρα Κυρανούδη
